Το 2012 ονομάστηκε Έτος Βρεττάκου,επ’ευκαιρία της συμπλήρωσης
100 χρόνων από τη γέννηση του μεγάλου νεοέλληνα ποιητή και πεζο-
γράφου,γιαυτό θα επιχειρήσω-στο παρόν άρθρο-μια ταπεινή ανάλυση
του ποιητικού έργου του,παραθέτοντας πρώτα το ακόλουθο ποίημά του:
Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φως
θα ελιχθώ προς τα πάνω όπως ένα
ρυακάκι που μουρμουρίζει.
Κι αν τυχόν κάπου ανάμεσα
στους γαλάζιους διαδρόμους..
συναντήσω αγγέλους,θα τους
μιλήσω ελληνικά,επειδή
δεν ξέρουνε γλώσσες.
Μιλάνε μεταξύ τους με μουσική.
Ο Νικηφόρος Βρεττάκος είναι ο ποιητής της ελεύθερης φαντασίας
και των λυρικών ονειροπολήσεων.Ευαίσθητος,συναισθηματικός,τρυ-
φερός και γνήσια λυρικός άφησε πίσω του εξαίσια ποιήματα.
Ο Νικηφόρος Βρεττάκος γεννήθηκε την Πρωτοχρονιά του 1912 στις
Κροκεές Λακωνίας και πέθανε στις 4 Αυγούστου του 1991 στην Πλού-
μιτσα Λακωνίας.Πολέμησε στην Αλβανία το 1940-41 και το 1942 μπή-
κε στην Εθνική Αντίσταση.Το 1967,επί χούντας,αυτοεξορίστηκε στην
Ευρώπη.Γύρισε στην Ελλάδα με τη μεταπολίτευση.
Μερικά πολύ γνωστά έργα του είναι:
Το Μεσουράνημα της Φωτιάς(1940),Ο Ταύγετος και η Σιωπή(1949),
Τα Θολά Ποτάμια(1950),Πλούμιτσα(1951),Προμηθέας(1979) κ.ά.
Τιμήθηκε με πολλά ελληνικά και διεθνή βραβεία.Υπήρξε ο ποιητής
του ήλιου,της αγάπης,του φωτός και της θάλασσας.Τα μηνύματά του
πανανθρώπινα και πάντα επίκαιρα:
Προεκτείνομαι σήμερα.Ξεπερνάω τα όρια
Περνώ σε μι’ανάληψη γίνομαι μια ροή μουσικής
από σύμπαν σε σύμπαν.
(Ενώπιος Ενωπίω)
Η ποίηση του Ν.Β. προσπαθεί να εξωραίσει τον κόσμο,ν’απαλύ-
νει τον ανθρώπινο πόνο,να εξυμνήσει την αγάπη,την ειρήνη και
το κοινωνικό δίκιο.
Ο ποιητής,έχοντας περάσει μια ζωή γεμάτη δυσκολίες από τα
εφηβικά του χρόνια στο Γύθειο και αργότερα στην Αθήνα,μεταλ-
λάσσει στα γραπτά του την πίκρα σε αγάπη:
«Αγαπώ,άρα υπάρχω»,λέει στο Μεσουράνημα της Φωτιάς.
Τα ποιήματά του μπορούν να χωριστούν σε τέσσερις χρονικές
περιόδους:
Η πρώτη (1929-1938) κυριαρχείται από κλίμα μελαγχολίας και
απαισιοδοξίας,λόγω της περιθωριοποίησής του:
Έρχεται η νύχτα ατελείωτα,στα σύμπαντα οι κόσμοι
κυλούν δεμένοι,γύρω μου τα λουλούδια μαδούν.
(Κάτω από Σκιές και Φώτα)
Προσπαθεί,όμως,να ξεφεύγει με αναμνήσεις από τα παιδικά
του χρόνια:
Γεννήθηκα σε μια μορφή
που είχε μπροστά μια θάλασσα,
που είχε σιμά τον ουρανό
κι ήταν σα θαύμα ονείρου.
(Οι Γκριμάτσες του Ανθρώπου)
Η δεύτερη ποιητική του περίοδος (1939-1950) χαρακτηρίζεται
από αισιοδοξία,αγωνιστικότητα και συμφιλίωση με το θάνατο:
Άναψες κάτω από το φωτάκι σου το πρώτο κλεφτοφάναρο
Καρδιά των καρδιών.Σκέφτηκες τον ήλιο και προχώρησες
Ανέβηκες στο πεζοδρόμιο κι έπαιξες τον άνθρωπο.
(Παραμυθένια Πολιτεία)
Σύμφωνα με το Νικηφόρο Βρεττάκο,ο άνθρωπος με την αγω-
νιστικότητά του γίνεται ισότιμος με το Θεό.Στις «33 ημέρες»,
ποίημα-ύμνο στους αριστερούς φοιτητές,παραλληλίζει τους
αγώνες του λαού με το μαρτύριο του Χριστού,ενώ στα Θολά
Ποτάμια λέει:
Έβρεχε η θλίψη σα νερό μέσα στις Πολιτείες!
Έβρεχε απελπισία και ψήλωνε η λάσπη πάνω στη γης!
Και τα ποτάμια πλάταιναν και τα ποτάμια μάλωναν.
Όταν απογοητεύεται ιδεολογικά καταφεύγει στη φύση και
στον Ταύγετο:
Έτσι μου στάθηκε ο Ταύγετος
όπως ο κόρφος της μάνας μου
Να σχηματίσει μέσα στη ζωή μου δώδεκα κορφές
Για ν’ανεβώ με μοναδικό μου όνειρο τον ήλιο!
Όσο να γεννηθούνε
τα δύο παιδιά του Θεού μέσα μου:
Η ποίηση και η αγάπη!
(Ο Ταύγετος και η σιωπή)
Στο «Βιβλίο της Μαργαρίτας» βρίσκουμε τα σύμβολα της
ομορφιάς,της αθωότητας και του φωτός:
…Η Μαργαρίτα
έγινε αγάπη και γυρνά στο σύμπαν.Βρέχει,φέγγει,
κι αδειάζει χαμηλώνοντας στ’άνθη,με την ποδιά της,
γύρη απ’την Ακατοίκητη Χώρα.
Στην Τρίτη ποιητική του περίοδο (1961-1974),εκτός από
τις έννοιες του φωτός,της φύσης,της αγάπης και της αγνό-
τητας,προστίθενται και οι έννοιες της γνώσης και της επι-
στήμης:
Δεν ξέρει η μητέρα μου τι είναι ο ήλιος
Τον φαντάζεται αγάπη που ανατέλει στον ουρανό.
……………………………………………………..
…Δεν ξέρει τι είναι αλήθεια
κι εγώ δεν της έγραψα.Πώς να γράψει
κανείς στα πουλιά,Να γράψει στ’αγριόδεντρα.
(Η μητέρα μου στην εκκλησία)
Στο πρόσωπο,όμως,του Οπενχάιμερ ο Ν.Β. καταδικάζει
την επιστήμη,που οδηγεί στην καταστροφή του ανθρώπου:
Πώς σας διέφυγε,φίλε Οπενχάιμερ-ένα σύνολο από
μικρά και μεγάλα
θαύματα-ο άνθρωπος;
Τα ποιήματα του Ν.Β. που γράφτηκαν στην αυτοεξορία
του,λόγω δικτατορίας,είναι γεμάτα πίκρα κι απογοήτευση
για την Ελλάδα:
Κι η Ελλάδα
τώρα σαν ένα μακρινό φεγγάρι από κιμωλία
φέγγει,αμυδρά,στης μνήμης το διάστημα.
(Εσωτερική Περιπέτεια)
Η τέταρτη και τελευταία ποιητική του περίοδος (1975-1990)
χαρακτηρίζεται από αισιοδοξία.Το όραμα του ποιητή είναι για
μια ανθρωπινότερη κονωνία και μια διαρκή επανάσταση:
Απολιόρκητη όταν πολιορκείσαι και όταν συλλαμβάνεσαι ασύλληπτη
κι όταν κουστωδίες σε πάνε και σε φέρνουν στα πραιτώρια
κι όταν δένεσαι πάνω σε πασσάλους και μαστιγώνεσαι κι όταν δένεσαι
πίσω από άλογα κι άρματα και σέρνεσαι βάφοντας κόκκινη
την οδό προς τον Άδη…Κι όταν ενταφιάζεσαι,δεν μένεις εκεί,
παρά μόνο για μια ή δύο,το πολύ για τέσσερις νύχτες
οπότε «όρθρον βαθέος» γιομίζεις το φως με πίδακες Ανάστασης!
(Λειτουργία κάτω από την Ακρόπολη)
Ο Νικηφόρος Βρεττάκος,ο μεγάλος νεοέλληνας ποιητής,είπε σε
μια συνέντευξή του:
Ο ρόλος μου είναι ρόλος μεταλλωρύχου…Κι η εποχή μας έχει
γίνει κάτι σαν είδος στοάς σκοτεινής,φορτωμένης,επικίνδυνης.
Ευχαριστώ τη μοίρα που μου’δωσε αυτή την ψυχή,αυτή τη
μικρή σκαπάνη και υπάρχω χάρις σ’αυτή.
Και τελειώνω με το αγαπημένο μου-καθαρά υπαρξιακό-
ποίημά του τη Συνάντηση με τη Θάλασσα:
Κι όταν εγώ δεν θα’χω σώμα
να έρχομαι πλέον εδώ
θα συνεχίζεις εσύ ακόμη,
ακόμη κι ακόμη ν’ακούγεσαι,
θάλασσα.Όμως μπορεί
να με ακούνε και μένα
για κάμποσο ακόμη.Μπορεί
να βρίσκουνε και άλλα πράγματα
άγνωστα που τους είχαν
διαφύγει,μέσα στις λέξεις μου.
Facebook:Eliza Zolota
Site:Eliza Zolota Author
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου