Η 3η Σεπτέμβρη, οι κάπηλοι στο ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ

Tου Στέφανου Τζουμάκα

Ο Ανδρέας Παπανδρέου μετά την ανάληψη της Πρωθυπουργίας το 1981, έδωσε την πρώτη του εκτεταμένη συνέντευξη για την πορεία της Αλλαγής στη έγκριτη δημοσιογράφο, αείμνηστη Μαρία Ρεζάν. Ρώτησε λοιπόν η Ρεζάν τον Ανδρέα: «Πρόεδρε και αν η πορεία προς την Αλλαγή αποτύχει ή αν εσείς εκτραπείτε των σκοπών της; Ποια είναι η γνώμη σας γι’ αυτή την εκδοχή;» Και ο Α. Παπανδρέου απάντησε: «Θα συνεχίσουν άλλοι».
Γιατί ο Ανδρέας δεν ήταν θεματοφύλακας. ‘Ήταν ένας προοδευτικός πολιτικός, διανοούμενος, φιλοσοφημένος, ήξερε τι σημαίνει αγώνας, τι σημαίνει αλλοτρίωση, νίκες και ήττες στη ιστορία του Προοδευτικού κινήματος και πως εάν ένας χώρος συντηρητικοποιηθεί και οδηγήσει σε παλινόρθωση τις συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις ή σε μετάλλαξη το βασικό υπόβαθρο αρχών και προοδευτικών επιλογών ή σε επιλογές έξω από τις αρχές ενός σοσιαλιστικού κινήματος, ο προοδευτικός κόσμος που θα αρθεί στο ύψος των περιστάσεων, θα συνεχίσει μέσα από δύσκολες διαδρομές την αναζήτηση προοδευτικών επιλογών, εξελίξεων και λύσεων. Και εμμέσως πλην σαφώς έθετε τη σωστή αρχή ότι η Ιστορία και η Προοδευτική εξέλιξη δεν είναι ιδιοκτησία κανενός.

Το ΠΑΣΟΚ διέρχεται ιδεολογική, πολιτική και οργανωτική κρίση. Οι προοδευτικοί πολίτες οδήγησαν την ηγετική του ομάδα σε εκλογική συντριβή γιατί ως κυβερνητική παράταξη ή συμμετέχοντας σε κυβερνήσεις συνεργασίας, επέλεξε πολιτικές έξω από τις αρχές του, με βλαπτικές συνέπειες για την ελληνική Οικονομία και Κοινωνία.
Η μεγάλη κοινωνική βάση του ΠΑΣΟΚ έδειξε – μέσα και από τις δύο πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις και την ετυμηγορία της – ότι οι εργαζόμενοι, οι μικρομεσαίοι στο επιχειρείν, οι επαγγελματίες, οι επιστήμονες, οι νέοι, οι διανοούμενοι, η πλειοψηφία των κομματικών του στελεχών δεν παραβίασαν τις προοδευτικές αρχές τους και ουδέποτε συμπορεύτηκαν με το νεοφιλελευθερισμό. Και ούτε με τη σύγχρονη δεξιά πολιτική των μνημονίων που έχει οδηγήσει μεταξύ άλλων σε: ύφεση 6.5%, σε 1.200.000 άνεργους, σε 200.000 λουκέτα, στο κλείσιμο επιχειρήσεων και σε απολύσεις, κάτω από τα όρια της φτώχειας άνω των 3 εκατομμυρίων, ανθρώπους, σε μείωση των εισοδημάτων κατά 50%, σε μείωση της αγοραστικής δύναμης των πολιτών στα επίπεδα του 1978-’79, σε αναδιανομή 18 δις από τις δυνάμεις της εργασίας στο κεφάλαιο, σε κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων και σε διάλυση των εργασιακών σχέσεων.

Η κοινωνική βάση του ΠΑΣΟΚ είναι σε αναζήτηση πορείας και αναζήτηση πολιτικής λύσης σε προοδευτική κατεύθυνση για την έξοδο από την κρίση.
Στελέχη του ΠΑΣΟΚ που εξέδιδαν το περιοδικό « Νέος Αγωνιστής», συνέπραξαν στις εκλογές στο ΣΥΡΙΖΑ. Η απόφαση της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ να συμμετέχει σε εκδήλωση που διοργανώνει μια ομάδα στελεχών από το περιοδικό «ο Νέος Αγωνιστής», ανήμερα της 3ης του Σεπτέμβρη με συνθήματα που παραπέμπουν στην ιδεολογική διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη του 1974, αποτελεί δικαίωμα του ΣΥΡΙΖΑ και των συμμαχικών του οργανώσεων, αλλά είναι πολιτικά άστοχη ενέργεια.

Ορισμένοι εμφανίστηκαν ως θεματοφύλακες, κατηγορώντας άλλους ότι απεμπόλησαν αυτές τις αρχές και τις αντιποιούνται. Άλλοι αντέδρασαν στην ενέργεια αυτή συναισθηματικά. Εξέφρασαν ορισμένοι και πάλι μια οπαδική αντίληψη, κομματικού ψευτό- πατριωτισμού.

Μιλώντας για βεβήλωση, εμφανίζονται ως θεματοφύλακες, κληρονόμοι και ιδιοκτήτες του προοδευτικού κινήματος. «Δικές μας είναι οι αρχές της 3ης του Σεπτέμβρη», λένε και κανενός άλλου. «Δικές μας οι ιδέες της, έχουμε τη σφραγίδα».

Με μια έντονη πολεμική εμφανίστηκαν και ορισμένα γνωστά αλλοτριωμένα στελέχη, που είναι γνωστό ότι λειτουργούν ως απολογητές των νεοφιλελεύθερων και μονεταριστικών πολιτικών. Ορισμένοι δεξιόφρονες να εμφανίζονται ως θεματοφύλακες προοδευτικών αρχών. Η έσχατη παρακμή των φερόμενων ως ΠΑΣΟΚ.
Είναι γνωστό ότι οι ηττημένες πολιτικές δυνάμεις γαντζώνονται από ιδιοκτησιακές λογικές. Το είχε κάνει και το ΚΚΕ για παράδειγμα, όταν απέτυχε να εγκολπώσει δημιουργικά και να μετεξελίξει τις εαμικές δυνάμεις. Με θρησκευτικό ζήλο προσπάθησε να εντάξει σε ένα αποκλειστικό δικό του «μαρτυρολόγιο», όλους τους αγωνιστές και να μικρύνει τον αγώνα της Εθνικής Αντίστασης, ώστε να χωράει στα δικά του μεγέθη.

Το 1974-1981, η τότε παραδοσιακή Αριστερά, δογματική και ανανεωτική κατηγορούσαν το ΠΑΣΟΚ, για κλεπταποδοχή αριστερών ιδεών και για βεβήλωση συνθημάτων.

Το ίδιο πράττουν και οι νεοφιλελεύθερες δεξιές δυνάμεις που δρουν εις βάρος του ΠΑΣΟΚ στο εσωτερικό του, καπηλευόμενες την ιστορία του. Θέλουν να φέρουν στα μνημονιακά και αντιλαϊκά δεδομένα τους, το ριζοσπαστισμό των σοσιαλιστικών αρχών της 3ης του Σεπτέμβρη. Να τη μεταλλάξουν σε δεξιά σοσιαλδημοκρατία, να αναγάγουν σε ιδεολογία τον εκσυγχρονισμό και την μεταρρύθμιση. Πολλά χρόνια προσπαθούν να επιτύχουν αυτή την ενσωμάτωση στο καπιταλιστικό σύστημα. Οι επίδοξοι «ιδιοκτήτες» των ιδεών της 3ης του Σεπτέμβρη, βρίσκονται στην πραγματικότητα στην αντίπερα όχθη των αρχών και των ιδεών της.

Αξίζει μια υπενθύμιση των ιδεολογικών αρχών του ΠΑΣΟΚ, ως σοσιαλιστικού κινήματος από μία τοποθέτηση του Α. Παπανδρέου το 1975, για τη φύση και το ρόλο του SPD, του κόμματος της Γερμανικής Σοσιαλδημοκρατίας: «Η Γερμανική Σοσιαλδημοκρατία δεν είναι παρά μια έντεχνη έκφραση ενός αστικού κόμματος. Είναι δηλαδή ένα κόμμα που πιστεύει πώς πρέπει να κρατήσει την κοινωνική ειρήνη, αλλά και το καπιταλιστικό σύστημα. Μονοπώλια, ναι, αλλά βέβαια παιδεία, υγεία, πράγματι πολύ προοδευτικά πράγματα. Αλλά το σύστημα στη βασική του δομή, πρέπει να μείνει άθικτο. Λοιπόν, με τη σοσιαλδημοκρατία δεν έχουμε πραγματικά τίποτε άλλο παρά σύνορα.»

Οι προοδευτικές ιδέες είναι κτήμα όλων των προοδευτικών ανθρώπων και σχηματισμών. Οι σοσιαλιστικές αρχές και ιδέες είναι όλων των Σοσιαλιστών και όλων των σοσιαλιστικών κομμάτων. Ιδιοκτησιακή σχέση με τις ιδέες δεν έχει κανείς, πολύ δε περισσότερο με τις προοδευτικές ιδέες, οι νεοφιλελεύθεροι, οι δεξιοί, οι οπορτουνιστές και πρόσωπα που στα πρώτα βήματα του ΠΑΣΟΚ δήλωναν ότι: “Κάθε ψήφος στο ΠΑΣΟΚ είναι σφαίρα στη καρδιά της δημοκρατίας, σφαίρα στη καρδιά του Ελληνικού λαού”.

Από την άλλη, ο ΣΥΡΙΖΑ και σε σχέση με τη δική του συνοχή και τις επιδιώξεις του, εμφανίζεται να αγνοεί ότι δεν είναι δυνατή η διεκδίκηση της ιστορικής παρακαταθήκης ενός κινήματος. Πολύ δε περισσότερο, δεν είναι δυνατή έξω από αγώνες και επιτυχείς πολιτικές στοχεύσεις. Με τακτικισμούς και με επιδιώξεις «στελεχο-ομάδων» οδηγούν σε πόλωση το προοδευτικό κόσμο, σε μια περίοδο που πρέπει η κύρια κατεύθυνση να είναι η δημοκρατική συνεργασία στη δράση, η αντιμνημονιακή και η αντιφασιστική ενότητα των προοδευτικών δυνάμεων. Η περίοδος είναι εξαιρετικά κρίσιμη και χρειάζεται -πέρα από τις κομματικές συσπειρώσεις- όλος ο προοδευτικός κόσμος να συνταχθεί με τα πραγματικά προβλήματα της χώρας και της κοινωνίας.

Η ιστορική παρακαταθήκη του ΠΑΣΟΚ αποτελούσε και αποτελεί ένα προοδευτικό κίνημα σε λαϊκή βάση και ταυτόχρονα ένα στέρεο, οργανωμένο, ενιαίο Σοσιαλιστικό κίνημα με ρεύματα. Εμείς θεωρούμε ότι η ίδια η φύση της κρίσης ως καπιταλιστικής, επιβάλλει τη ύπαρξη ενός μεγάλου προοδευτικού Σοσιαλιστικού κόμματος.
Η ιστορική κληρονομιά της 3ης Σεπτέμβρη, συνδέεται με βαθιές τομές με το προϋπάρχον πολιτικό και κοινωνικό σύστημα. Δεν προέχει σήμερα ο κομματικός ανταγωνισμός αλλά ένα νέο προοδευτικό σχέδιο ρήξης, που θα οδηγήσει σε σύγκρουση και με αντιλήψεις και με αναλύσεις, έξω από «στελεχο-ομάδες» και μέσα στις προσδοκίες των πολιτών.

Επίσης, συνδέεται με υπερβάσεις που θα εγκολπώνουν προοδευτικά ιδεολογικά ρεύματα, μετουσιώνοντάς τα και εντάσσοντάς τα στις σύγχρονες ανάγκες. Και λόγω της μεταβολής των αντικειμενικών συνθηκών διεθνώς και στη χώρα, να δίνει αξιόπιστη προοπτική που αποτελεί βασικό ζήτημα για το σύνολο των προοδευτικών δυνάμεων απέναντι στη λαίλαπα του νεοφιλελευθερισμού και στην αδίστακτη εγχώρια παρασιτική ολιγαρχία που ελέγχει πολιτικές ομάδες της τρικομματικής κυβέρνησης.
Οι προοδευτικοί πολίτες στις πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις με την ετυμηγορία τους έδειξαν :

- Προς ποιες κατευθύνσεις θέλει την νέα Κεντροαριστερά., ριζοσπαστική και με λύσεις
- Την προοδευτική στρατηγική με ενότητα, αγώνα, προοπτική με στρατηγική προοδευτικής εξόδου από τη κρίση.

Οι συνυπεύθυνοι των νεοφιλελεύθερων εφαρμοσμένων πολιτικών που οδήγησαν σε βλάβη και την Οικονομία και την Κοινωνία, έχουν τη δική τους ενότητα, τις δικές τους επιδιώξεις της συντηρητικής στρατηγικής, της πολιτικής τους επιβίωσης και της συνέχισης πολιτικών που θα διαιωνίζουν την ύφεση, την ανεργία, τη φτώχεια, την εσωτερική υποτίμηση και την εκποίηση του δημόσιου πλούτου.

Το ΠΑΣΟΚ, ως «κόμμα του μνημονίου» είναι πουκάμισο αδειανό. Όσο οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές και τα μνημόνια δεν αποτελέσουν ξένο σώμα για το ΠΑΣΟΚ, όσο οι υπεύθυνοι αυτών των πολιτικών επιλογών δεν αναλάβουν και έμπρακτα τις ευθύνες τους, θα συνεχίζεται –και μετά την εκλογική συντριβή- η απομόνωση από τη κοινωνία και θα ξεπεραστεί στον προοδευτικό χώρο.

Εν κατακλείδι, είναι τιμή για την 3η του Σεπτέμβρη και ιστορική δικαίωση των αρχών της, το να διεκδικούν διάφοροι πολιτικοί σχηματισμοί την παρακαταθήκη της. Με το να επιδιώκουν όμως, να υποκαταστήσουν μια ιστορική διαδρομή ή να στήσουν πρόσκαιρες επιδιώξεις, θα αποτύχουν εκ προοιμίου.

Όσοι βρήκαν έτοιμα γραφεία και ταμπέλες και αντιμετωπίζουν την 3η Σεπτέμβρη με οπαδική και ιδιοκτησιακή λογική ούτε την κατανοούν, ούτε την εκφράζουν. Πολλοί αγωνιστές θεωρούν ότι αρκεί η συναισθηματική φόρτιση. Η συναρπαστική διαδρομή με νίκες και ήττες, με αγώνες και με ματαιώσεις, έχει την αξία της αλλά από μόνη της δε συμβάλλει ούτε σε λύση, ούτε σε κατεύθυνση. Χρειάζεται άλλη πολιτική και άλλη ηγεσία.

Και όσοι θέλουν να την καπηλευτούν, ως δήθεν συνέχεια των μνημονίων και των μονεταριστικών πολιτικών είναι στην ουσία τους, μια άλλης μορφής δεξιά που αν και επιδιώκουν να εμφανιστούν μεταμορφωμένοι, ήδη οδηγούνται στην απομόνωση.

Ο προοδευτικός κόσμος μέσα από την κρίση, θα αναζητήσει δρόμους και θα δώσει λύση για τη χώρα, για τον ελληνικό λαό, για την Οικονομία, για την Κοινωνία, για τη Δημοκρατία.