Αντώνης Λιάκος: Πρέ­πει να α­πο­νο­μι­μο­ποιη­θεί ο ρό­λος που υ­πο­δύε­ται η ΧΑ

Ουκ ο­λί­γα εί­ναι τα δη­μο­σιεύ­μα­τα και οι δη­λώ­σεις της κυ­βέρ­νη­σης πε­ρί ο­μοιό­τη­τας των δύο ά­κρων. Τις τε­λευ­ταίες βδο­μά­δες γί­νε­ται μια προ­σπά­θεια ταύ­τι­σης της δρά­σης της Χρυ­σής Αυ­γής με την Αρι­στε­ράς και τα κι­νή­μα­τα. Η κυ­βέρ­νη­ση κά­νει λό­γο για α­νο­μία στην ο­ποία σκο­πεύει να δεί­ξει μη­δε­νι­κή α­νο­χή βά­ζο­ντας ως ταυ­τό­χρο­να πα­ρα­δείγ­μα­τα τις ρα­τσι­στι­κές ε­πι­θέ­σεις της Χρυ­σής Αυ­γής σε μι­κρο­πω­λη­τές με τους κα­τοί­κους της Χαλ­κι­δι­κής που α­ντι­στέ­κο­νται, τους φοι­τη­τές που κά­νουν κα­τα­λή­ψεις στα πα­νε­πι­στή­μια με τις φα­σι­στι­κές ε­πι­θέ­σεις ε­να­ντίον ο­μο­φυ­λό­φι­λων. Μι­λή­σα­με με τον ι­στο­ρι­κό Αντώ­νη Λιά­κο για τη «θεω­ρία» των δύο ά­κρων και για την α­να­γκαιό­τη­τα συ­γκρό­τη­σης ε­νός δη­μο­κρα­τι­κού α­ντι­φα­στι­κού με­τώ­που.
Συνέντευξη στην Ιωάννα Δρόσου.
Αυ­τή η συ­ζή­τη­ση πε­ρί της ο­μοιό­τη­τας των δύο ά­κρων -Χρυ­σή Αυ­γή και Αρι­στε­ρά- που φαί­νε­ται να την ευ­νο­εί και η κυ­βέρ­νη­ση, έ­χει κα­τά τη γνώ­μη σας κά­ποια βά­ση; Ή κά­ποια στό­χευ­ση;
H θεω­ρία των δύο ά­κρων α­φο­ρά μια γεω­γρα­φία του πο­λι­τι­κού χώ­ρου, και η γεω­γρα­φία του πο­λι­τι­κού χώ­ρου μάς ε­πι­βάλ­λει έ­ναν τρό­πο πο­λι­τι­κών συ­μπε­ρι­φο­ρών. Εκεί­νο που λέει εί­ναι «μην πά­τε στα ά­κρα, στοι­χη­θεί­τε στο κέ­ντρο». Από τη στιγ­μή που μια πο­λι­τι­κή διεκ­δι­κεί να εί­ναι το κέ­ντρο, ο με­σαίος χώ­ρος, η συ­νι­στα­μέ­νη δια­φο­ρε­τι­κών συμ­φε­ρό­ντων, η σύν­θε­ση, α­πο­κτά έ­να δη­μο­κρα­τι­κό προ­βά­δι­σμα, για­τί η δη­μο­κρα­τία εί­ναι μια σύν­θε­ση α­πό­ψεων.
Αλλά εί­ναι έ­τσι στη συ­γκε­κρι­μέ­νη συ­γκυ­ρία; Υπάρ­χει μια κρί­ση χρέ­ους της χώ­ρας που την έ­χει γο­να­τί­σει. Αυ­τή η κρί­ση χρέ­ους προήλ­θε βέ­βαια α­πό τη συσ­σώ­ρευ­ση χρέ­ους, αλ­λά και α­πό την κλι­μά­κω­ση του χρέ­ους μέ­σω του α­να­το­κι­σμού του. Έρχο­νται οι δα­νει­στές και τι λέ­νε; Για να πλη­ρώ­σε­τε το χρέ­ος πρέ­πει να αλ­λά­ξε­τε την κοι­νω­νία σας. Πρέ­πει να στοι­χη­θεί­τε με τις νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες με­ταρ­ρυθ­μί­σεις. Να α­πο­κτή­σε­τε μια νέα κοι­νω­νι­κή φι­λο­σο­φία, η ο­ποία εί­ναι η α­ντί­θε­τη ε­κεί­νης που έ­δω­σε μια σύν­θε­ση δη­μο­κρα­τίας, α­νά­πτυ­ξης και κρά­τους πρό­νοιας. Για να πει­σθεί η κοι­νω­νία, της λέ­νε ό­τι πλη­ρώ­νει τις δι­κές της α­μαρ­τίες. Τη δια­φθο­ρά και τις α­πά­τες και τη σπα­τά­λη και το πε­λα­τεια­κό σύ­στη­μα. Όλα αυ­τά, που εί­ναι μεν σω­στά, πα­ρα­λύουν τη θέ­λη­ση της κοι­νω­νίας και, κα­θώς κα­τη­γο­ρεί τους ψεύ­τι­κους τυ­φλούς της Ζα­κύν­θου, της δια­φεύ­γουν τα τε­ρά­στια πο­σά που δια­σπα­θί­ζο­νται α­πό τις τρά­πε­ζες, τα κα­νά­λια και το με­γά­λο πλού­το. Υπάρ­χει, λοι­πόν, μια πο­λι­τι­κή που αλ­λά­ζει την κοι­νω­νία ρι­ζι­κά. Δια­λύει την ερ­γα­τι­κή νο­μο­θε­σία, τους δη­μό­σιους θε­σμούς, το κρά­τος πρό­νοιας. Πώς θα μας φαι­νό­ταν τα μέ­τρα αυ­τά πριν α­πό λί­γα χρό­νια; Δεν θα φαί­νο­νταν α­κραία; Πώς θα σκε­φτό­μα­σταν έ­ναν πο­λι­τι­κό που θα ζη­τού­σε στρα­τό­πε­δα συ­γκέ­ντρω­σης για τους με­τα­νά­στες; Πού βρί­σκο­νται λοι­πόν τα ά­κρα, και που το κέ­ντρο; O λό­γος πε­ρί ά­κρων εί­ναι συ­χνά με­ταμ­φίε­ση μιας α­κραίας πο­λι­τι­κής.
Η κυ­βέρ­νη­ση φαί­νε­ται να πι­στεύει ό­τι η θεω­ρία των δύο ά­κρων τη διευ­κο­λύ­νει να πε­ρά­σει την πο­λι­τι­κή της α­πο­δο­χής των μνη­μο­νίων και να μειώ­σει τις α­ντι­δρά­σεις σ‘ αυ­τή την πο­λι­τι­κή.
Δεν εί­ναι στην πρό­θε­ση της κυ­βέρ­νη­σης να χρη­σι­μο­ποιή­σει τη Χ.Α. για να κα­τα­πνί­ξει το λαϊκό κί­νη­μα, ό­πως στο Με­σο­πό­λε­μο. Του­λά­χι­στον της ση­με­ρι­νής κυ­βέρ­νη­σης. Αλλά η ση­με­ρι­νή κυ­βέρ­νη­ση και το δί­κτυο των ε­στιών δύ­να­μης και των κέ­ντρων ε­ξου­σίας που συ­να­σπί­ζο­νται γύ­ρω α­πό τη μνη­μο­νια­κή αλ­λα­γή της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νίας, θέ­λουν να πο­λε­μή­σουν την Αρι­στε­ρά ε­ξο­μοιώ­νο­ντάς την με τη Χ.Α. Αυ­τό έ­χει ως α­πο­τέ­λε­σμα την ε­ξο­μά­λυν­ση της Χ.Α. και την εί­σο­δό της μέ­σα στο σχή­μα των ελ­λη­νι­κών πο­λι­τι­κών δυ­νά­μεων. Κα­τά κά­ποιο τρό­πο την α­πο­δο­χή της, ε­φό­σον η βία της εί­ναι α­νά­λο­γη με ό­λη την άλ­λη διά­χυ­τη βία.
Βε­βαίως, ε­δώ πρέ­πει να πού­με ό­τι και η Αρι­στε­ρά μπαί­νει στη συ­ζή­τη­ση αυ­τή α­μυ­ντι­κά, σαν να πρέ­πει να δι­καιο­λο­γή­σει το γε­γο­νός ό­τι βίαιες ορ­γα­νώ­σεις, ό­πως οι Πυ­ρή­νες της Φω­τιάς, ή πα­λιό­τε­ρα η 17Ν, ή διά­φο­ρα πα­ρα­κλά­δια της τρο­μο­κρα­τίας μι­λούν εξ ο­νό­μα­τός της. Η Αρι­στε­ρά θα πρέ­πει να έ­χει μια κρυ­στάλ­λι­νη θέ­ση: αν η οι­κο­νο­μι­κή κρί­ση κα­τρα­κυ­λή­σει σε μια βίαιη α­να­μέ­τρη­ση, τα πράγ­μα­τα θα γί­νουν πο­λύ πιο ε­πώ­δυ­να α­πό ό,τι σή­με­ρα, θα πά­με πολ­λές δε­κα­ε­τίες πί­σω, η έκ­βα­ση θα εί­ναι η δυ­σμε­νέ­στε­ρη δυ­να­τή και για την α­ρι­στε­ρά και για την κοι­νω­νία συ­νο­λι­κά. Επο­μέ­νως, η κα­τα­δί­κη της βίας θα πρέ­πει να εί­ναι α­μεί­λι­κτη και πα­ρα­γω­γι­κή. Πα­ρα­γω­γι­κή με την έν­νοια ό­τι πά­νω σε αυ­τή την κα­τα­δί­κη θα κτί­σει πο­λι­τι­κή, και μορ­φές κι­νη­το­ποίη­σης.
Η διά­κρι­ση των πο­λι­τι­κών δυ­νά­μεων σε μνη­μο­νια­κές και α­ντι­μνη­μο­νια­κές φαί­νε­ται τώ­ρα να ε­μπλέ­κε­ται με μια ό­ψι­μη διά­κρι­ση σε νο­μο­τα­γείς και μη. Ποιες θα έ­πρε­πε να εί­ναι, κα­τά τη γνώ­μη σας, οι δια­χω­ρι­στι­κές γραμ­μές;
Υπο­λο­γί­ζε­τε και την ΧΑ στις α­ντι­μνη­μο­νια­κές; Εί­ναι ό­μως. Επο­μέ­νως η δια­χω­ρι­στι­κή γραμ­μή εί­ναι πιο σύν­θε­τη. Από τη με­ριά των μη­μο­νια­κών δυ­νά­μεων υ­πάρ­χουν αυ­τοί που θέ­λουν να αλ­λά­ξει η κοι­νω­νία πά­νω στη φι­λο­σο­φία του μνη­μο­νίου, ε­κεί­νοι που θέ­λουν να α­πο­φύ­γουν μια μεί­ζο­να σύ­γκρου­ση και ε­πο­μέ­νως α­πο­δέ­χο­νται προ­σω­ρι­νά το μνη­μό­νιο, κλπ. Από την πλευ­ρά ε­πί­σης των α­ντι­μνη­μο­νια­κών δυ­νά­μεων υ­πάρ­χουν ε­κεί­νοι που πραγ­μα­τι­κά υ­πο­φέ­ρουν, αλ­λά και ε­κεί­νοι που έ­χα­σαν προ­νό­μια που δεν μπο­ρούν πλέ­ον να διεκ­δι­κούν. Υπάρ­χουν ε­κεί­νοι που βλέ­πουν τις οι­κο­νο­μι­κές και κοι­νω­νι­κές αι­τίες της κρί­σης και άλ­λοι που κα­τα­φεύ­γουν σε ε­θνι­κι­στι­κές ερ­μη­νείες για το 4ο Ράιχ και άλ­λα τέ­τοια. Επο­μέ­νως, ού­τε ε­δώ εί­ναι συ­μπα­γές το μέ­τω­πο.
Ο μα­νι­χαϊσμός δεν προ­σφέ­ρει κα­λές υ­πη­ρε­σίες και θο­λώ­νει την ό­ρα­σή μας. Χρειά­ζε­ται α­κρί­βεια στη διά­γνω­ση και μια πο­λι­τι­κή που θα βα­σι­στεί σε συν­θέ­σεις. Τα πράγ­μα­τα, οι πρά­ξεις μας έ­χουν μη προσ­δο­κώ­με­νες και α­θέ­λη­τες συ­νέ­πειες. Αυ­τές ο­φεί­λου­με να σκε­φτό­μα­στε. Το με­θε­πό­με­νο βή­μα εί­ναι το κρί­σι­μο, για­τί το ε­πό­με­νο έ­χει κα­θο­ρι­στεί ή­δη α­πό αυ­τό που δια­νύου­με τώ­ρα. Με την έν­νοια αυ­τή, ε­να­ντίον του εκ­φα­σι­σμού της κοι­νω­νίας χρειά­ζε­ται μια συ­μπα­ρά­τα­ξη που να υ­περ­βαί­νει τις δια­χω­ρι­στι­κές γραμ­μές μνη­μο­νίου και α­ντι­μνη­μο­νίου.
Λέ­νε ό­τι η οι­κο­νο­μι­κή κρί­ση διευ­κο­λύ­νει τον εκ­φα­σι­σμό της κοι­νω­νίας. Έχει βά­ση αυ­τό το ε­πι­χεί­ρη­μα, ή μή­πως εί­ναι α­πο­τέ­λε­σμα ε­πι­φα­νεια­κής α­νά­λυ­σης;
Στη ση­με­ρι­νή Ευ­ρώ­πη, οι με­γα­λύ­τε­ρες α­ντι­δρά­σεις α­πέ­να­ντι στις πο­λι­τι­κές λι­τό­τη­τας, προς το πα­ρόν, α­πορ­ρο­φώ­νται α­πό το δε­ξιό λαϊκι­σμό, πα­ρά α­πό τα α­ρι­στε­ρά κόμ­μα­τα. Η ευ­ρω­παϊκή α­ρι­στε­ρά δεν έ­χει βρει α­κό­μη το βη­μα­τι­σμό της α­νά­με­σα στα antiglobal κι­νή­μα­τα και την θε­σμι­κή α­νά­πτυ­ξή της σε ε­ναλ­λα­κτι­κή κυ­βερ­νη­τι­κή λύ­ση, α­νά­με­σα στην ι­δέα μιας α­ρι­στε­ρής δια­κυ­βέρ­νη­σης και στην ευ­θυ­γράμ­μι­σή της με τις κυ­ρίαρ­χες πο­λι­τι­κές. Δεν μά­θα­με αρ­κε­τά α­πό την ε­μπει­ρία της Αρι­στε­ράς με­τά το 1989. Όταν η Αρι­στε­ρά κλεί­νε­ται στον α­ντι­συ­στη­μι­κό κό­σμο, δεν έ­χει δυ­να­τό­τη­τες να ε­πη­ρεά­σει την πο­λι­τι­κή ε­ξέ­λι­ξη και α­πο­μο­νώ­νε­ται, ό­ταν βγαί­νει α­πό αυ­τόν, ε­γκα­τα­λεί­πει το α­ντι­συ­στη­μι­κό πνεύ­μα στην Άκρα Δε­ξιά. Αυ­τά εί­ναι ζη­τή­μα­τα για συ­ζή­τη­ση.
Η Χρυ­σή Αυ­γή δεν ή­ταν στις πλα­τείες
Η δη­μο­κρα­τία της Βαϊμά­ρης εί­ναι και πά­λι στην -ε­πι­κοι­νω­νια­κή του­λά­χι­στο­ν- ε­πι­και­ρό­τη­τα. Υπάρ­χουν α­να­λο­γίες με το σή­με­ρα;
Ναι, και τό­τε η Γερ­μα­νία στραγ­γί­στη­κε οι­κο­νο­μι­κά για τις α­πο­ζη­μιώ­σεις ως ητ­τη­μέ­νη χώ­ρα, ό­πως σή­με­ρα η Ελλά­δα, για να α­πο­πλη­ρώ­σει τις δα­νεια­κές της υ­πο­χρεώ­σεις. Η Ελλά­δα σή­με­ρα εί­ναι στη θέ­ση μιας ητ­τη­μέ­νης χώ­ρας. Στη Γερ­μα­νία οι ε­λίτ συμ­μά­χη­σαν με το να­ζι­σμό, γι‘ αυ­τό και τον α­νέ­δει­ξαν σε κυ­ρίαρ­χη δύ­να­μη. Οι α­ρι­στε­ρές δυ­νά­μεις ή­ταν δια­σπα­σμέ­νες. Οι σο­σια­λι­στές ε­ξί­σω­σαν τους κομ­μου­νι­στές με τη λο­γι­κή των δύο ά­κρων και οι κομ­μου­νι­στές α­πο­κα­λού­σαν τους σο­σια­λι­στές σο­σιαλ­φα­σί­στες και πί­στευαν ό­τι εί­χε έλ­θει η ε­πο­χή της ε­πα­νά­στα­σης και της ά­με­σης ε­πα­να­στα­τι­κής πά­λης. Από την ά­πο­ψη αυ­τή, πράγ­μα­τι υ­πάρ­χουν κά­ποιες α­να­λο­γίες.
Πώς κρί­νε­τε τον ι­σχυ­ρι­σμό ό­τι για την ά­νο­δο της Χ.Α. ευ­θύ­νο­νται η Αρι­στε­ρά και οι «πλα­τείες»;
Η Χρυ­σή Αυ­γή έ­χει μια να­ζι­στι­κή ι­δε­ο­λο­γία. Βά­ση της εί­ναι η φυ­λή. Άνθρω­ποι εί­ναι ό­σοι εί­ναι μέ­λη της φυ­λής. Οι υ­πό­λοι­ποι εί­ναι υ­πάν­θρω­ποι. Επι­τρέ­πε­ται κά­θε μορ­φής βία σ’ αυ­τούς. Εί­ναι μια ι­δε­ο­λο­γία ά­γριου ζώου. Η να­ζι­στι­κή ι­δε­ο­λο­γία έλ­κει α­πό τον κοι­νω­νι­κό δαρ­βι­νι­σμό του 19ου αιώ­να, α­πό την ερ­μη­νεία της ι­στο­ρίας ως μιας θα­νά­σι­μης πά­λης φυ­λών, α­πό την α­ποι­κιο­κρα­τία και τη θεώ­ρη­ση των ι­θα­γε­νών ως υ­παν­θρώ­πων. Βε­βαίως, η ι­δε­ο­λο­γία της πε­ρι­λαμ­βά­νει έ­ντο­νη α­ντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή ρη­το­ρεία και α­ντα­πο­κρί­νε­ται σε αι­σθή­μα­τα θυ­μού, φό­βου, α­πέχ­θειας α­πέ­να­ντι σε ό,τι θεω­ρεί ως κα­τε­στη­μέ­νο πο­λι­τι­κό, εκ­παι­δευ­τι­κό, δη­μο­σιο­γρα­φι­κό κλπ. ε­κτός α­πό το στρα­τιω­τι­κό.
Γρά­φτη­κε ό­τι η Χ.Α. γεν­νή­θη­κε στον Άγιο Πα­ντε­λεή­μο­να, αλ­λά αν­δρώ­θη­κε στο Σύ­νταγ­μα, την ε­πο­χή των α­γα­να­κτι­σμέ­νων. Δεν ή­ταν στο Σύ­νταγ­μα το κα­λο­καί­ρι του 2011, κυ­νη­γού­σε με­τα­νά­στες στην Πα­τη­σίων και στην Αχαρ­νών. Εξάλ­λου ο αρ­χη­γός της κα­τα­δί­κα­ζε ρη­τά το κί­νη­μα των Αγα­να­κτι­σμέ­νων. Βε­βαίως στην ά­νω πλα­τεία, υ­πήρ­χαν ε­θνι­κι­στές. Η Σπί­θα, το Πα­τριω­τι­κό Μέ­τω­πο, οι Ανε­ξάρ­τη­τοι Εθνι­κι­στές κ.ά. Εί­ναι δύ­σκο­λο να βρει κα­νείς πο­λι­τι­κή και ι­δε­ο­λο­γι­κή κα­θα­ρό­τη­τα στα κι­νή­μα­τα. Δεν εί­ναι αυ­τό­μα­τη η σύν­δε­ση λαϊκό κί­νη­μα ί­σον προο­δευ­τι­κό κί­νη­μα. Στην κοι­νω­νι­κή δια­μαρ­τυ­ρία σω­ρεύε­ται έ­να μείγ­μα αν­θρώ­πων δια­φο­ρε­τι­κών ι­δεών και στά­σεων. Αλλά η Χ.Α. δεν ή­ταν στις πλα­τείες. Τρά­φη­κε α­πό την α­γα­νά­κτη­ση; Ασφα­λώς. Ανα­πτύχ­θη­κε μή­πως ως α­πά­ντη­ση στις πλα­τείες, ό­πως οι α­ντι­συ­γκε­ντρώ­σεις της δε­κα­ε­τίας του ’60 και οι τό­τε α­γα­να­κτι­σμέ­νοι πο­λί­τες; Ού­τε αυ­τό μπο­ρεί να το πει κα­νείς.
Στο Με­σο­πό­λε­μο οι φα­σί­στες ήρ­θαν για να κα­τα­πνί­ξουν τα α­ρι­στε­ρά κι­νή­μα­τα και στη­ρί­χτη­καν στο φό­βο των συ­ντη­ρη­τι­κό­τε­ρων α­πέ­να­ντι στα ρι­ζο­σπα­στι­κό­τε­ρα στρώ­μα­τα, κά­τι που δεν μπο­ρεί να το πει κα­νείς για τη ση­με­ρι­νή Ελλά­δα. Πρό­κει­ται για μια ι­δε­ο­λο­γία ά­γριου ζώου που του φταί­νε οι με­τα­νά­στες και οι πιο α­δύ­να­τοι, που του λεί­πει η α­σφά­λεια και η κρα­τι­κή προ­στα­σία και την α­να­ζη­τά στην υ­πο­κα­τά­στα­σή της, που εκ­φρά­ζε­ται με θυ­μό για ό­λους και για ό­λα. Για το ση­με­ρι­νό ελ­λη­νι­κό φα­σι­σμό, η α­ρι­στε­ρά δεν εί­ναι το α­ντί­πα­λο ά­κρο, αλ­λά μέ­ρος του κα­τε­στη­μέ­νου. Θέ­λει ά­με­ση δρά­ση, και έλ­κε­ται α­πό τη δύ­να­μη.
Χρειά­ζε­ται πα­ρέμ­βα­ση στις γει­το­νιές
Ποια εί­ναι η α­πά­ντη­ση και ί­σως η λύ­ση στις φα­σι­στι­κές ε­πι­θέ­σεις; Πώς πρέ­πει να ορ­γα­νω­θεί η α­ντι­με­τώ­πι­σή του φα­σι­στι­κού κιν­δύ­νου;
Φο­βά­μαι ό­τι οι συ­γκρού­σεις στις γει­το­νιές θα κλι­μα­κω­θούν α­νε­ξέ­λε­γκτα, αν η Αρι­στε­ρά υιο­θε­τή­σει λο­γι­κή ο­μά­δων αυ­τοά­μυ­νας. Εκεί­νο που χρειά­ζε­ται, εί­ναι πα­ρέμ­βα­ση στις γει­το­νιές με θε­τι­κές δρά­σεις. Κα­τ’ αρ­χήν ε­πα­να­φο­ρά στη νο­μι­μό­τη­τα και λει­τουρ­γία του κρά­τους και των θε­σμών του. Επο­μέ­νως, πρέ­πει να α­πο­νο­μι­μο­ποιη­θεί ο ρό­λος που υ­πο­δύε­ται η ΧΑ. Θε­τι­κές δρά­σεις εί­ναι και η με­τα­φο­ρά οι­κο­νο­μι­κών και πο­λι­τι­σμι­κών πό­ρων στις δυ­σμε­νέ­στε­ρες οι­κο­νο­μι­κά και κοι­νω­νι­κά πε­ριο­χές. Π.χ. α­πό την α­να­στύ­λω­ση των κοι­νω­νι­κών λει­τουρ­γών που ε­πι­σκέ­πτο­νται τους η­λι­κιω­μέ­νους, έως τη δη­μιουρ­γία πνευ­μό­νων α­να­ψυ­χής και ε­λεύ­θε­ρου χρό­νου γύ­ρω α­πό τα σχο­λεία. Για ό­λους τους κα­τοί­κους, με­τα­νά­στες και δι­κούς μας.
Πώς κρί­νε­τε τη σκέ­ψη για δη­μιουρ­γία ε­νός δη­μο­κρα­τι­κού α­ντι­φα­σι­στι­κού με­τώ­που. Τι θέ­σεις θα πρέ­πει να έ­χει; Σε ποιους α­πευ­θύ­νε­ται; Ποιος ο στό­χος του;
Ο εκ­φα­σι­σμός της κοι­νω­νίας, o κίν­δυ­νος να κα­τρα­κυ­λή­σει σε εμ­φυ­λιο­πο­λε­μι­κές κα­τα­στά­σεις, εί­ναι έ­νας κίν­δυ­νος που θα κά­νει χει­ρό­τε­ρα τα πράγ­μα­τα α­πό ό,τι εί­ναι τώ­ρα, εί­ναι κα­τα­στρο­φι­κό­τε­ρος της ί­διας της κα­τα­στρο­φι­κής κρί­σης, θα μας πά­ει σε κα­τα­στά­σεις ε­πώ­δυ­νες. Επο­μέ­νως υ­περ­βαί­νει τις δια­χω­ρι­στι­κές γραμ­μές μνη­μο­νίου-α­ντι­μνη­μο­νίου, οι ο­ποίες άλ­λω­στε, ό­πως εί­δα­με, δεν εί­ναι συ­μπα­γείς. Δεν θα μι­λού­σα γε­νι­κά για δη­μο­κρα­τι­κές δυ­νά­μεις, αλ­λά για μια ρι­ζι­κή δια­φο­ρά αρ­χών α­νά­με­σα στο να­ζι­σμό και στις υ­πό­λοι­πες δυ­νά­μεις. Ένα πα­ρό­μοιο μέ­τω­πο δεν πρέ­πει μό­νο να έ­χει πο­λι­τι­κό χα­ρα­κτή­ρα, αλ­λά και χα­ρα­κτή­ρα πα­ρεμ­βά­σεων, ό­πως σας εί­πα προ­η­γου­μέ­νως. Η υ­πε­ρά­σπι­ση της κοι­νω­νίας α­πό τον εκ­φα­σι­σμό α­νοί­γει έ­να μέ­τω­πο που δεν εί­ναι μό­νο πο­λι­τι­κό, αλ­λά ε­πί­σης πο­λι­τι­σμι­κό και κοι­νω­νι­κό. Ο φα­σι­σμός α­να­πτύσ­σε­ται για­τί δο­κι­μά­ζει να α­πα­ντή­σει σε ζη­τή­μα­τα που τί­θε­νται μέ­σα στην κοι­νω­νία. Η ε­να­ντίω­ση στο φα­σι­σμό δεν μπο­ρεί να α­φή­σει αυ­τά τα προ­βλή­μα­τα α­να­πά­ντη­τα. Πρέ­πει να κά­νει ε­κεί πα­ρεμ­βά­σεις. Πολ­λοί βέ­βαια α­πό το μνη­μο­νια­κό στρα­τό­πε­δο θα δουν με δυ­σπι­στία έ­να πα­ρό­μοια μέ­τω­πο, με το φό­βο ό­τι θα το η­γε­μο­νεύ­σει η Αρι­στε­ρά. Έχουν να ε­πι­λέ­ξουν ό­πως α­νά­με­σα στις ά­γριες κα­τα­στά­σεις που ε­γκυ­μο­νεί ο φα­σι­σμός και σε μια πο­λι­τι­κή και ι­δε­ο­λο­γι­κή δια­μά­χη που δεν θα τι­νά­ξει την κοι­νω­νία στον αέ­ρα, που δεν θα την κά­νει α­ρέ­να ό­που συ­γκρούο­νται έ­νο­πλα σώ­μα­τα σε βά­ρος των α­μά­χων. Εί­ναι η ευ­θύ­νη μπρος σε έ­ναν εμ­φύ­λιο πό­λε­μο που θα πυ­ρο­δο­τή­σει η ά­νο­δος των Να­ζί. Η «κα­τα­νό­η­ση» μπρο­στά στη ΧΑ, η α­ντι­με­τώ­πι­σή της ως «τε­λευ­ταία ευ­και­ρία της δη­μο­κρα­τίας», ό­πως γρά­φη­κε, εί­ναι ο σί­γου­ρος δρό­μος προς την κό­λα­ση.
* Ο Αντώνης Λιάκος είναι ιστορικός
Πηγή: Εποχή