Έπειτα από μια τριετία γενικευμένης λιτότητας, ο ευρωπαϊκός κινητήρας έχει περιέλθει σε βλάβη και αδυνατεί να επανεκκινήσει. Μέχρι πρόσφατα οι υποψήφιες για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση χώρες συνωστίζονταν στην αναμονή. Σήμερα, όχι μόνον απέχουν, αλλά επίσης όλο και περισσότερες χώρες - μέλη διερωτώνται εάν το ευρωπαϊκό όραμα έχει εξαντληθεί, εάν επέρχεται η στιγμή που θα πρέπει να απεμπλακούν από αυτό.
Αυτό διαπιστώνει η κοινή έκδοση Europa των έξι μεγαλύτερων εφημερίδων από έξι χώρες της Ευρώπης (Ισπανία, Γαλλία, Βρετανία, Πολωνία, Γερμανία, Ιταλία). Στη θέση του ευρωπαϊσμού ο ευρωσκεπτικισμός βρίσκεται σήμερα σε έξαρση με διάφορες μορφές, από ήπιες μέχρι επιθετικές: λαϊκισμός, εθνικισμός, ακροδεξιός ρατσισμός, ευρω-δυσπείθεια, συναίσθημα προδοσίας και εκδίκησης, διάχυτο κλίμα κοινωνικής διαμαρτυρίας και εξέγερσης.
Καταστροφικός τρόπος
Ο απολογισμός της τελευταίας τριετίας όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο η Ευρώπη αντιμετωπίζει την κρίση της είναι καταστροφικός. Με πρόσχημα τον υπερδανεισμό των κρατών και προτεραιότητα στη δημοσιονομική εξυγίανση εις βάρος της οικονομίας, η Ευρώπη κατάφερε όχι μόνον να μην προωθήσει την επίλυση κανενός προβλήματος, αλλά και να τα περιπλέξει όλα ακόμη περισσότερο. Ο αριθμός των ανέργων στην Ευρωζώνη ανέρχεται σήμερα σε 20 εκατομμύρια. Παράλληλα τα χρέη δεν έχουν υποχωρήσει, αλλά υποτροπιάζουν συνεχίζοντας την ακαταμάχητη άνοδό τους σε όλες ανεξαιρέτως τις χώρες - μέλη, είτε του Νότου είτε του Βορρά, είτε ελλειμματικές είτε πλεονασματικές. Η ευρωπαϊκή οικονομία έχει εγκατασταθεί στον αστερισμό της γενικευμένης ύφεσης, ενώ παράλληλα έχουν αχρηστευθεί και απουσιάζουν σήμερα οι μηχανισμοί, τα ελάσματα στα οποία θα μπορούσε να στηριχθεί κάποια "διορθωτική" εναλλακτική δυναμική ανάπτυξης.
Βίαιη αναδιανομή Σύμφωνα με πρόσφατη έκδοση της γαλλικής Στατιστικής Υπηρεσίας INSEE (Απρίλιος 2013), η πιο εντυπωσιακή συνέπεια της κρίσης και της ευρωπαϊκής διαχείρισης των τριών τελευταίων ετών είναι η βίαιη μεταφορά πλούτου από τα κάτω προς τα επάνω και η βαθιά όξυνση των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων.
Με τις πολιτικές λιτότητας πλήττονται κυρίως τα κατώτερα και μεσαία κοινωνικά στρώματα, ενώ παράλληλα επωφελούνται τα ανώτερα. Αφ' ενός τα εισοδήματα των πρώτων πλήττονται αναλογικά περισσότερο από εκείνα των δεύτερων, στο μέτρο που οι περικοπές στις δημόσιες δαπάνες και στη ζήτηση δεν λαμβάνουν υπόψη το μέγεθος των εισοδημάτων. Αφ' ετέρου, και αυτό είναι σοβαρότερο, οι περικοπές δημοσίων δαπανών πλήττουν κατ' εξοχήν τις κοινωνικές μεταβιβάσεις που έχουν ως βασική αιτιολογία τη μείωση της οικονομικής ανισότητας.
Όταν καταπίπτουν οι μηχανισμοί που μειώνουν τις ανισότητες, είναι φυσικό οι τελευταίες να οξύνονται. Στη Γαλλία 5% των πλουσιότερων νοικοκυριών βλέπουν τα εισοδήματά τους να αυξάνονται, ενώ παράλληλα 95% του πληθυσμού βλέπουν τα δικά τους να μειώνονται. Αυτό είναι το κοινωνικό περιεχόμενο της πολιτικής λιτότητας.
Απορρυθμίσεις εις βάρος της εργασίας
Όμως, ταυτόχρονα, η προς τα επάνω επαναδιανομή εισοδημάτων έχει οδηγήσει την οικονομία σε νέο και βαθύτερο αδιέξοδο σε σχέση με εκείνο που υπήρχε το 2008, όταν ξεκινούσε η διαδικασία της τρέχουσας κρίσης. Αυτό σημαίνει ότι στην Ευρώπη ουδείς υπεύθυνος έλαβε στα σοβαρά τη διαπίστωση του νομπελίστα Στίγκλιτς, ο οποίος απέδιδε την κρίση του 2008 στην πλεονεξία και αρπακτικότητα του κεφαλαίου και στην υπερβολική και δυσλειτουργική όξυνση των οικονομικών ανισοτήτων, ιδίως ανάμεσα στα κορυφαία εισοδήματα του μεγάλου πλούτου αφ' ενός και στα μεσαία και κατώτερα αφ' ετέρου.
Ο απολογισμός της τριετίας επιβεβαιώνει ότι με τις πολιτικές λιτότητας η Ευρώπη επέλεξε την άκαρπη ομοιοπαθητική μέθοδο, που προσθέτει στην κρίση ακόμη μεγαλύτερη κρίση. Με την αδικαιολόγητη προτεραιότητα στις νεοφιλελεύθερες διαρθρωτικές απορρυθμίσεις και απελευθερώσεις, με την προϊούσα υπονόμευση και αχρήστευση του κοινωνικού κράτους και τη συναφή όξυνση των ανισοτήτων, οι αιτίες της κρίσης του 2008 έχουν σήμερα διογκωθεί ακόμη περισσότερο.
Οι διαβόητες "απορρυθμίσεις" και "απελευθερώσεις" εφαρμόζονται παντού μονόπλευρα εις βάρος του κόσμου της εργασίας, αλλά χωρίς να αποφέρουν νέα πνοή και δυναμισμό στην οικονομία, που συνεχίζει τη καθοδική πορεία προς την αποσταθεροποίηση και τα Τάρταρα.
Συρρίκνωση της ζήτησης - αύξηση της ανεργίας
Τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνουν ότι στη διάρκεια της τελευταίας τριετίας η λιτότητα έχει συρρικνώσει την εσωτερική ζήτηση της Ευρωζώνης κατά 226 δισεκατομμύρια ευρώ σε σχέση με το 2008, ενώ παράλληλα ο αριθμός των ανέργων έχει αυξηθεί κατά 6 εκατομμύρια. Εάν για τη Γαλλία σημειώνεται σωρευτική πτώση των εισοδημάτων κατά 1,6% και για την υπόλοιπη περιφερειακή Ευρώπη (Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία) γίνεται λόγος για "μοιραία ύφεση", για την Ελλάδα και την Κύπρο ο Γάλλος οικονομολόγος Ζαν - Πολ Φιτουσί εκτιμά ότι έχουν αμφότερες καταστραφεί και τεθεί "εκτός μάχης" για μακρά χρονική περίοδο, όχι τόσο λόγω της κρίσης, όσο κυρίως λόγω της ασύγκριτα καταστροφικότερης ευρωπαϊκής διαχείρισης.
Με τη αποκλειστική προσήλωση στην άμεση αποπληρωμή του χρέους, με αναπόφευκτο τίμημα την ύφεση και καταστροφή της οικονομίας, η οικονομία στις δύο χώρες έχει περιέλθει σε συνθήκες διαρθρωτικής ασφυξίας, τόσο από την πλευρά της ζήτησης όσο και από εκείνη της προσφοράς και κυρίως της χρηματοδότησής της.
Η αδιαλλαξία της Γερμανίας
Σήμερα, όλο και περισσότερες φωνές στην Ευρώπη, ακόμη και από την Αμερική και το ΔΝΤ, αναγνωρίζουν ότι η λιτότητα σκοτώνει τον ασθενή, αλλά και δεν θεραπεύει την ασθένεια ούτε των ελλειμμάτων ούτε του χρέους. Οι υποστηρικτές της πολιτικής της τελευταίας τριετίας γίνονται σήμερα όλο και περισσότερο δυσεύρετοι. Στην οικονομική ιστορία κανένα χρέος δεν έχει ποτέ αποπληρωθεί με περικοπές εισοδημάτων, αλλά πάντοτε με νέο πρόσθετο εισόδημα, ποτέ με συρρικνωτικές επιλογές, αλλά πάντοτε με αυξητικές πολιτικές.
Εάν σήμερα η Γερμανία απορρίπτει κάθε αλλαγή πλεύσης με πρόσχημα τις επικείμενες γερμανικές εκλογές, αυτό δεν είναι επαρκής λόγος για να διατηρεί τον τίτλο του "ενάρετου" υποδείγματος ούτε και για να παρασιωπούνται οι ολέθριες οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις του σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή επικράτεια.
Με την αδιαλλαξία της μετάτρεψε την Ευρώπη σε "έρημη χώρα", επισπεύδοντας έτσι όχι την ηγεμονία της, αλλά τη διάλυση και συνεπώς ακόμη και την αδυναμία οποιασδήποτε ηγεμονίας.
Η Ευρώπη θα ανήκει σε αυτόν που θα τη σταθεροποιήσει, όχι σε αυτόν που την εξωθεί στην κατάρρευση.
AYΓH
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου