(Παρέμβαση – προσωπική μαρτυρία: Όμιλος για τη Μελέτη της Ιστορίας και της Κοινωνίας-Η ιστορία της μισθωτής εργασίας και του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα: διερευνώντας μαρξιστικές οπτικές στην εποχή μας)
ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Η ανάδειξη του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία το ‘81 παρ’ ότι βελτίωσε το πολιτικό συνδικαλιστικό κλίμα σε σχέση με το παρελθόν, δεν άλλαξε και την παράδοση των κρατικών παρεμβάσεων στις συνδικαλιστικές οργανώσεις. Με δικαστικές αποφάσεις διορίστηκαν διοικήσεις με συσχετισμούς που έδωσαν τη δυνατότητα στην ΠΑΣΚΕ να κυριαρχήσει[1].
Μετά τις εκλογές του ’85, με υπουργό οικονομίας τον Κ. Σημίτη, επιχειρήθηκε η πρώτη εφαρμογή του νεοφιλελευθερισμού με ένα σκληρό πρόγραμμα λιτότητας για τους μισθούς, την κοινωνική ασφάλιση και τις κοινωνικές υπηρεσίες, παράλληλα με μεγάλες ανατιμήσεις σε βασικά κοινωνικά αγαθά.
Η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου για το πάγωμα των μισθών προκάλεσε τη διάσπαση της ΠΑΣΚΕ και την ανατροπή των συσχετισμών στη ΓΣΕΕ, σε ομοσπονδίες και συνδικάτα. Άμεσα, καθαιρέθηκε δικαστικά η πλειοψηφία και διορίστηκε φιλοκυβερνητική διοίκηση στη ΓΣΕΕ από το Πρωτοδικείο Αθήνας[2].
ΤΑ ΣΥΝΔΙΚΑΤΑ ΣΤΟ ΛΕΚΑΝΟΠΕΔΙΟ ΚΟΖΑΝΗΣ - ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑΣ ΣΤΗ ΔΕΗ
Στον άξονα Κοζάνης – Πτολεμαΐδας – Αμυνταίου εκτείνονταν οι βασικοί εργασιακοί χώροι της ΔΕΗ: πέντε ορυχεία, τρεις ΑΗΣ με 4ρις μονάδες, ένας με δύο μονάδες, μία μικρή στο βιομηχανικό συγκρότημα και διάσπαρτα συνεργεία, τομείς, η διανομή, τμήματα κ.λπ, με πάνω από 10.000 εργαζόμενους, μόνιμους, διμηνίτες και σε εργολάβους. Ιδιαίτερα στοιχεία στη σύνθεση οι πολλοί αγρότες που προσλήφθηκαν μετά τις απαλλοτριώσεις, καθώς και οι πολλοί εργαζόμενοι με υψηλή επιστημονική κατάρτιση και τεχνική ειδίκευση.
Η ραγδαία ανάπτυξη της ΔΕΗ και η ταχύτατη αύξηση του πληθυσμού, ειδικά στην Πτολεμαΐδα, από εργαζόμενους εκτός νομού και οι μεγάλες διαφορές στις αμοιβές σε σχέση με τους εκτός ΔΕΗ εργαζόμενους μετά το ‘81, όξυναν την αντίθεση ανάμεσά τους όπως και με τα μικρομεσαία στρώματα. Σαρκαστικά τότε λέγονταν πως η σύνδεση εργατικής τάξης και διανόησης έγινε πράξη, γιατί καθηγήτριες και δασκάλες προτιμούσαν για συζύγους εργάτες της ΔΕΗ.
Οι διάσπαρτοι εργασιακοί χώροι, οι εργατοπατερικές συντάξεις, οι κρατικές χρηματοδοτήσεις, οι διαφορετικές συνθήκες εργασίας, οι διαφορές στις αμοιβές ανάμεσα στις πολλές διαφορετικές ομάδες εργαζομένων και οι εμβόλιμες ανισότητες, ήταν το ευνοϊκό περιβάλλον για τα πολλά συνδικάτα και για τα συνδικάτα σφραγίδες. Αυτό το καθεστώς γέννησε διαβόητους εργατοπατέρες στο λεκανοπέδιο και ήταν από τους βασικούς στυλοβάτες της νοθείας στις ομοσπονδίες και στη ΓΣΕΕ στο παρελθόν.
Η ΕΤΕ ΔΕΗ ήταν το μεγαλύτερο συνδικάτο σε μέλη πανελλαδικά και αυτό που συσπείρωνε στα Τοπικά Παραρτήματα τη μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων. Στη ΓΕΝΟΠ και τα συνδικάτα η ΠΑΣΚΕ ήταν κυρίαρχη, ισχυρή η ΕΣΚ, μικρές δυνάμεις το ΑΕΜ και ελάχιστες η δεξιά. Στη διάσπαση της ΠΑΣΚΕ, μεγάλος αριθμός συνδικαλιστών της ΕΤΕ συμμετείχε στη ίδρυση της ΣΣΕΚ.
Συνδικαλιστικά στο λεκανοπέδιο η ΝΔ από το ‘82 έχει συσπειρωθεί στο Ενωτικό Συνδικάτο και εκτός ΓΕΝΟΠ. Η ίδρυση της ΔΑΚΕ το ‘85 και η ένταξή τους στη ΓΕΝΟΠ είχε σαν αποτέλεσμα να επιτευχθεί η οργανωτική ενότητα της πλειοψηφίας των εργαζομένων στα πλαίσια της ομοσπονδίας. Στο λεκανοπέδιο ανοίγει η συζήτηση για ένα περιφερειακό συνδικάτο. Με τη συμφωνία όλων οργανώθηκε ψηφοφορία με κάλπη και η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων ψήφισε θετικά.
Παρ’ όλα αυτά, η εξέλιξη ήταν αντίθετη. Η κυριαρχία της ΕΤΕ στο λεκανοπέδιο, η αποδυνάμωση της ΠΑΣΚΕ με τη ΣΣΕΚ να έχει το πλεονέκτημα στις συνεργασίες και μια σειρά από άλλους παράγοντες καθόρισαν τις επιλογές. Η ΠΑΣΚΕ αντιδρώντας στη νέα διάταξη των δυνάμεων, ίδρυσε το Εργοστασιακό Συνδικάτο Λιγνιτωρύχων στα ορυχεία, στοχεύοντας στην αποδυνάμωση της ΕΤΕ, και το Εργοστασιακό Συνδικάτο ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου. Η ΕΣΚ, αντέδρασε συμμετέχοντας με περιορισμένες δυνάμεις, διατηρώντας το βασικό κορμό στην ΕΤΕ.
Αργότερα οι εσωτερικές αντιθέσεις στη ΝΔ, στο Ενωτικό Συνδικάτο και στη ΔΑΚΕ, με βασικό επιχείρημα πως οι αντιπρόσωποι για τα Εργατικά Κέντρα εντάσσονται όλοι σ’ αυτό της Πτολεμαΐδας, ίδρυσε το Συνδικάτο Κεντροδυτικής Μακεδονίας, ζήτημα που σχετίζεται με τις κρατικές χρηματοδοτήσεις των ΕΚ.
ΟΙ ΠΑΡΑΤΑΞΕΙΣ
Η διάσπαση της ΠΑΣΚΕ το ‘85 και η ίδρυση της ΣΣΕΚ το ‘86 διαμορφώνουν νέους συσχετισμούς, που δίνουν τη δυνατότητα λήψης αποφάσεων για αγωνιστικές κινητοποιήσεις στη ΓΕΝΟΠ. Η αδυναμία συγκλίσεων σε προγραμματική βάση που να δίνουν πλειοψηφία, δημιούργησε πρόβλημα στη συγκρότηση των οργάνων στα συνδικάτα και τη ΓΕΝΟΠ. Η λύση δόθηκε με την αντιπροσωπευτική συγκρότηση, ανάλογα με τη εκλογική δύναμη της κάθε παράταξης.
Η ΠΑΣΚΕ, αποδυναμωμένη και σε αμφισβήτηση από τη βάση της, προσαρμόζει την τακτική της. Πριμοδότηση και εκλογή συνδικαλιστών με κριτήριο την υποταγή στο κόμμα και ψηφοδέλτια «σεντόνια» με αριθμό υποψηφίων πέρα από κάθε λογική. Αυτές οι συνθήκες ευνόησαν την ανάδειξη των «συνδικαλιστών του σωλήνα», φαινόμενο που επικράτησε στη δεκαετία του ’90. Στους αγώνες εμφανίστηκε η τακτική της «αγωνιστικής απεργοσπασίας»: Φραστική, επιφανειακή στήριξη και στην πράξη συστηματική οργάνωση της απεργοσπασίας.
Την ίδια περίοδο στη Νομαρχιακή Επιτροπή της Εορδαίας είναι στην τελική φάση η εκκαθάριση μελών της ΕΣΚ και του ΚΚΕ, της «φράξιας της ΕΣΚ». Στην ουσία το ζήτημα ήταν η αντίφαση ανάμεσα στην αυτοτελή λειτουργία και δράση των συνδικαλιστικών οργανώσεων και στη σχέση τους με τα κόμματα και τις πολιτικές οργανώσεις. Το διαχρονικό αυτό ζήτημα λύθηκε άλλη μια φορά με την ίδια αποτυχημένη συνταγή, τις διαγραφές. Στην πράξη η αντίφαση απλά εκτονώθηκε. Οι οργανώσεις του ΚΚΕ και της ΕΣΚ ως το 1982, λειτουργούσαν σε καθεστώς παρανομίας, περιφρουρημένες. Μετά την εκκαθάριση της «φράξιας», το ΚΚΕ προχώρησε σε οργανωτική αναδιάρθρωση. Συγκρότησε ενιαία νομαρχιακή επιτροπή για το Νομό και στην Εορδαία αχτιδικές επιτροπές και αυτή της ΔΕΗ.
Στο λεκανοπέδιο, ΕΣΚ και ΣΣΕΚ είχαμε συνεργασία σε κοινές παρεμβάσεις στους εργασιακούς χώρους, και στις απεργιακές κινητοποιήσεις. Η συνεργασία δεν κατέληξε σε μια θετική προς τα αριστερά αναδιάταξη και ανατροπή των συσχετισμών μέσα στους εργαζόμενους.
Ως το ‘89 κοινή δράση με τη ΔΑΚΕ (Ενωτικό Συνδικάτο) είχαμε κυρίως στην περίοδο των απεργιακών κινητοποιήσεων, με μια διαδικασία παράλληλων συνεννοήσεων και όχι μια συνεργασία με την μορφή της ΕΣΚ και της ΣΣΕΚ.
ΟΙ ΑΠΕΡΓΙΑΚΕΣ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ
Οι συνελεύσεις πριν την απεργία
σε εργασιακούς χώρους και η κεντρική συνέλευση είχαν ενημερωτικό
χαρακτήρα. Γίνονταν με εισηγητές όλων των παρατάξεων, χωρίς να υπάρχει η
δυνατότητα να αποφασιστεί ή να ανατραπεί η απεργιακή τακτική και ποτέ
δεν καλούνταν αντίστοιχα συνελεύσεις για τη λήξη της απεργίας. Δεν
ισχύει ο μύθος για εργαζόμενους που πατούν το διακόπτη και βγάζουν τις
μονάδες εκτός. Η όλη διαδικασία της διαπραγμάτευσης φτάνει ως την
κατάργηση στην πράξη του διευθυντικού δικαιώματος, για την απόσπαση της
εντολής από τη διοίκηση για την έξοδο της μονάδας. Γενικά όλη η προσοχή
στρέφονταν στην έξοδο μονάδων από το δίκτυο και επικρατούσε η τάση που
υποτιμούσε την ουσιαστική συμμετοχή των εργαζομένων στις απεργίες.
Οι απεργιακές κινητοποιήσεις του ‘86
στο λεκανοπέδιο και παρ’ ότι στους ΑΗΣ ο συσχετισμός «έβγαζε» μονάδες
από το δίκτυο, δύσκολα στον ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου που ελέγχονταν από την
ΠΑΣΚΕ, συνολικά η συμμετοχή στις απεργίες ήταν μικρή, σε αντίθεση με τη
Μεγαλόπολη, το Λαύριο και αλλού. Το ‘86 εντείνεται η καταστολή και οι
διώξεις συνδικαλιστών και εργαζομένων στο νότιο σύστημα.Τα πράγματα άλλαξαν δραστικά το ‘87. Οι απεργίες της ΓΕΝΟΠ ξεκινούν από τις πρώτες μέρες του Γενάρη και κλιμακώνονται αρχές του Φλεβάρη και το Μάρτη. Το κλίμα οξύνεται από τις δηλώσεις του Αντρέα Παπανδρέου από το Νταβός της Ελβετίας για μειοψηφίες, αιθεροβάμονες, συντεχνίες και ρετιρέ.
Κυβέρνηση και διοίκηση κλιμακώνουν την καταστολή. Μαζί με τη βία των ΜΑΤ, την παρουσία εισαγγελέων στους
εργασιακούς
χώρους, τις δικαστικές αποφάσεις που κήρυσσαν τις απεργίες παράνομες,
πληθαίνουν και επεκτείνονται και στο βόρειο σύστημα, οι διώξεις
συνδικαλιστών και εργαζομένων με διαθεσιμότητες, πειθαρχικά και
απολύσεις. 
Διαφωνίες
και αντιθέσεις στην τακτική ανάμεσα στις παρατάξεις, αποκλιμακώνουν
προσωρινά τον Απρίλη τις απεργιακές κινητοποιήσεις. Στις αρχές του Μάη
μια επιτυχημένη απεργία λήγει απρόσμενα. Με συνδικαλιστές και
εργαζόμενους, απολυμένους, σε διαθεσιμότητα, με πειθαρχικά και
δικαστικές διώξεις, οι αντιδράσεις των εργαζομένων ήταν έντονες. Στη
μαζική συνέλευση της ΕΣΚ και την παρουσία συνδικαλιστών από το κέντρο,
οξύνεται η αντίθεση στην αχτίδα και την ΕΣΚ με την κεντρική τακτική για
αποσπασματικές κινητοποιήσεις, βάζοντας με ένταση το αίτημα για απεργία
μέχρι τη νίκη.Σ’ αυτό το κλίμα η ΓΕΝΟΠ αποφασίζει επαναλαμβανόμενες απεργίες. Στην πορεία έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια για την έξοδο μονάδων από το
δίκτυο.
Απεργοσπάστες με οχήματα της ΔΕΗ και ΙΧ μεταφέρονται στα ορυχεία από
αγροτικούς δρόμους όλο το 24ωρο. Χωρίς καλό σχεδιασμό για εναλλακτικές
μορφές πάλης με εκδηλώσεις, κινητοποιήσεις μέσα στις πόλεις, για τη
συσπείρωση των εργαζομένων και το δυνάμωμα της αλληλεγγύης, η απεργία
στο λεκανοπέδιο έχει καταρρεύσει από συμμετοχή. Ο «πράσινος σταθμός» του
ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου γίνεται στόχος.
Οι συλλήψεις πέντε μελών της ΤΑΕ (Τοπική Απεργιακή Επιτροπή) στον ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου την 6η
μέρα της απεργίας (16/5) αλλάζουν δραστικά το κλίμα. Τα ποσοστά της
συμμετοχής σε ΑΗΣ και ορυχεία δυναμώνουν και πραγματοποιείται μεγάλη
συγκέντρωση και διαδήλωση στο κέντρο της Κοζάνης. Το ίδιο βράδυ ισχυρές
δυνάμεις των ΜΑΤ παρατάσσονται στο σταθμό και μας απωθούν. Την επομένη
στη συνέλευση της ΕΣΚ και νεολαίους της ΚΝΕ αποφασίζουμε να μπλοκάρουμε
την πύλη με κάθε μέσο και ενημερώνουμε τη ΣΣΕΚ. Στη νυχτερινή βάρδια
σπάζουμε την αλυσίδα των ΜΑΤ και μπλοκάρουμε την πύλη. Το πρωί καθώς
είμαστε καθισμένοι σε αλυσίδες, τα ΜΑΤ επιτίθενται, μας ξυλοκοπούν άγρια
και γίνονται 13 συλλήψεις. Δύο τραυματίες, μετά από πολύωρη κράτηση
στην ασφάλεια μας μεταφέρουν στο νοσοκομείο. 
Με
τη συμμετοχή να αγγίζει το 100%, την αλληλεγγύη να δυναμώνει και με
αλλεπάλληλες μαζικές συγκεντρώσεις στο λεκανοπέδιο και αλλού, στη 10η
μέρα κερδίζουμε τη μάχη της απεργίας: Το άρθρο 4 του νόμου για τις
κοινωνικοποιήσεις καταργείται στην πράξη, η ΔΕΗ ανακαλεί και παύει
μονομερώς τις εκατοντάδες διώξεις (400 περίπου) των προηγούμενων χρόνων,
παραιτείται από τις ανατροπές στα ασφαλιστικά δικαιώματα και στα βαρέα
και ανθυγιεινά.
Η «ΝΑΥΜΑΧΙΑ» ΣΤΟΝ ΥΗΣ ΣΦΗΚΙΑΣΤο ’88, στα αιτήματα της ΓΕΝΟΠ για ΕΣΣΕ που θα αναπληρώνει μέρος από τις απώλειες στο εισόδημα των εργαζομένων, η διοίκηση απαιτεί την αποδοχή νέου μισθολογίου που θα προβλέπει τη σύνδεση των μισθών με την παραγωγικότητα που θα δίνει και τις αυξήσεις. Ένα σύστημα αμοιβών –«μέριτ σύστεμ»- που στη πράξη συνέδεε την αμοιβή με την ατομική απόδοση. Από τις αρχές του Μάη ξεκινούν επαναλαμβανόμενες απεργίες. Μιλώντας ανοιχτά στους εργαζόμενους πως όντως δίνουν αυξήσεις, αναδείξαμε πειστικά τις συνέπειες στο νέο σύστημα αμοιβών.
Η συμμετοχή στην απεργία ξεπερνάει το 90% στο λεκανοπέδιο και ο σχεδιασμός για την έξοδο μονάδων από
το
δίκτυο υλοποιείται, παρ’ ότι οι εργασιακοί χώροι αστυνομοκρατούνται από
τα ΜΑΤ. Σ’ αυτή την απεργία έχοντας ξεπεράσει τα προβλήματα στη
συμμετοχή και την «αγωνιστική απεργοσπασία» της ΠΑΣΚΕ, και με καλό
σχεδιασμό σε εναλλακτικές μορφές πάλης μέσα στις πόλεις, έπρεπε να
βρούμε λύσεις για την ένταση της πίεσης στη διοίκηση και την Κυβέρνηση.
Ανοίγει η συζήτηση για κατάληψη στα φράγματα του Αλιάκμονα με τους τρεις
ΥΗΣ, Πολυφύτου, Σφηκιάς και Ασωμάτων.Το πρόβλημα με τους ΥΗΣ είναι η ευκολία στην εκκίνηση της μονάδας. Η πρώτη προσπάθεια γίνεται στον
Πολύφυτο
χωρίς επιτυχία. Σε συνεννόηση με τους συντρόφους της Βέροιας και με
σύμφωνο το Ενωτικό Συνδικάτο, καταλήγουμε στην κατάληψη του ΥΗΣ Σφηκιάς.
Η όλη οργάνωση της προσπάθειας γίνεται με πολύ προσοχή και
συνωμοτικότητα. Στον ΑΗΣ Καρδιάς στο δίκτυο έχει μείνει μία μονάδα. Για
να τραβήξουμε τα ΜΑΤ στον ΑΗΣ, παραλάβαμε τηλεφάξ από τον ΟΤΕ -και όχι
στο σταθμό- με αίτημα από την ΚΑΕ για έξοδο της μονάδας από το δίκτυο.
Μόλις παραδόθηκε στην ΤΑΕ του ΑΗΣ Καρδιάς, όσοι γνωρίζαμε για την
κατάληψη φύγαμε για τη Σφηκιά.Γύρω στις τέσσερις το πρωί και αφού είδαμε τους συντρόφους της Βέροιας με το μικρό φουσκωτό στη λίμνη,
αιφνιδιάζουμε τη μικρή δύναμη των αστυνομικών στην πύλη και μπαίνουμε
στα φρεάτια του σταθμού και στην υπερχείλιση στο φράγμα. Είμαστε στη 19η
μέρα της απεργίας. Με το ξημέρωμα η κατάληψη ενισχύεται από
εργαζόμενους που συγκεντρώνονται στο σταθμό. Παράλληλα συγκεντρώνονται
ισχυρές δυνάμεις από ΜΑΤ, καταδρομείς, βατραχάνθρωπους και ένα
ελικόπτερο που εποπτεύει.
Δημοσιογράφοι
μας πληροφορούν για την έκτακτη σύσκεψη των υπουργών στην Αθήνα και την
εντολή «πνίξτε τους». Αργότερα ρίχνουν το φουσκωτό των ΟΥΚ στη λίμνη
και αρχίζει μια ιδιότυπη «ναυμαχία». Στο πρώτο στρίμωγμα καταφέραμε να
τραβήξουμε με σχοινιά τους συντρόφους μας και το μικρό φουσκωτό. Το
ξαναρίχνουμε και αυτή τη φορά καταφέρνουν να το εμβολίσουν. Οι σύντροφοι
συλλαμβάνονται. Μέχρι το μεσημέρι οι εργαζόμενοι έξω από τα κράσπεδα
και τα φρεάτια απωθούνται βίαια έξω από το σταθμό. Πέντε τραυματίες
μεταφέρονται στο νοσοκομείο. Οι σύντροφοι στην υπερχείλιση
συλλαμβάνονται με την απειλή όπλων.Στα κράσπεδα και στα φρεάτια μένουμε αποκλεισμένοι 15 με 20 σύντροφοι. Οι συγκεντρωμένοι εργαζόμενοι -από
απέναντι- με συνθήματα μας ενθαρρύνουν. Στις 2 με 3 το μεσημέρι τα ΜΑΤ
ετοιμάζονται για τη χρήση χημικών. Τελικά εισβάλουν στα κράσπεδα και
έναν – έναν μας σέρνουν στην κλούβα. Και ενώ είναι έτοιμοι να θέσουν σε
λειτουργία το σταθμό, ακούμε ένα σύντροφο να ρωτάει δυνατά αν είναι μαζί
μας ο «Θανάσης». Αμέσως όλοι αρχίζουμε να ρωτάμε για το «Θανάση».
Εσπευσμένα δίνεται εντολή να σταματήσουν την έναρξη της λειτουργίας. Οι
βατραχάνθρωποι ψάχνουν μάταια τον φανταστικό «Θανάση» για μια ακόμα ώρα.Αργά το απόγευμα στην ασφάλεια της Βέροιας είμαστε πολλοί οι συλληφθέντες. Έτσι αφού αρχικά επιλέγουν
κάποιους
από μας, ένας ασφαλίτης περνάει ανάμεσά μας λέγοντας: Από εδώ
ελεύθεροι, οι άλλοι παραμένουν. Για ώρες μέσα στη Βέροια κάναμε πορεία
και καθιστική διαμαρτυρία, όμως τελικά οι συλληφθέντες παραπέμφθηκαν με
τη διαδικασία του αυτόφωρου.Ξεκινώντας για τα δικαστήρια της Βέροιας την επομένη (20/5) πληροφορηθήκαμε τη συμφωνία -μέσα στη νύχτα- της ΓΕΝΟΠ και της διοίκησης που απέσυρε το νέο μισθολόγιο, και ΕΣΣΕ με αυξήσεις πολύ κατώτερες από αυτές που διεκδικούσαμε. Στη δίκη των συντρόφων δόθηκε αναβολή. Ήταν μια μεγάλη νίκη με πικρή γεύση.
ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ 1989 - 1993
Το ‘89 με την δυναμική των αγώνων στα προηγούμενα χρόνια, το ζήτημα της ΕΣΣΕ έκλεισε χωρίς προβλήματα.
Την ίδια περίοδο πολλοί σύντροφοι μέλη της αχτίδας της ΔΕΗ και της ΕΣΚ εκκαθαρίζονται. Οι συσχετισμοί αλλάζουν με άλλους συντρόφους που έρχονται να προστεθούν στη δύναμη της αχτίδας και της ΕΣΚ. Οι διαφωνίες για τη συγκρότηση του ΣΥΝ και την «κυβέρνηση Τζανετάκη» ολοκληρώνουν την εκκαθάριση. Η αποχώρηση του ΚΚΕ από το ΣΥΝ και την ΣΑΔ, αποδυναμώνει κι άλλο την ΕΣΑΚ-Σ και την ΕΣΚ.
Η ΣΣΕΚ διαλύεται και επιστρέφει στην ΠΑΣΚΕ. Οι συσχετισμοί στα συνδικάτα και στις παρατάξεις ανατρέπονται. Η ίδρυση από τη ΔΑΚΕ του Συνδικάτου Κεντροδυτικής Μακεδονίας αναδιατάσσει τις δυνάμεις.
Στις εκλογές στο Εργοστασιακό Συνδικάτο Λιγνιτωρύχων λίγοι σύντροφοι που έχουμε διαγραφεί ή παραιτηθεί από το ΚΚΕ, σε συνεργασία με συντρόφους του ΚΚΕ(μ-λ) κατεβαίνουμε με κοινό ψηφοδέλτιο και κερδίζουμε μία έδρα στο ΔΣ και έναν αντιπρόσωπο στο ΕΚ Πτολεμαΐδας. Για οργανωμένο σχήμα που να έχει πολιτική αναφορά -έχοντας καεί στο γάλα- δεν κάναμε καμιά συζήτηση, παρ’ ότι είχαμε σύνδεση με το ΝΑΡ.
ΟΙ ΑΠΕΡΓΙΑΚΕΣ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ
Οι απεργίες για το ασφαλιστικό και την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ στην τριετία ’90-΄93 με κυβέρνηση της ΝΔ είναι υπονομευμένες εξ αρχής από μέσα. Παρ’ ότι η συμμετοχή στην απεργία είναι μεγάλη και έχει ξεπεράσει την τρομοκρατία του νέου συνδικαλιστικού νόμου και της επιστράτευσης, η απεργία καρκινοβατεί. Στο εσωτερικό της ΠΑΣΚΕ οι ομάδες «εκσυγχρονιστών» και «λαϊκιστών» αλληλοϋπονομεύονται, το συνδικάτο Κεντροδυτικής Μακεδονίας (ΔΑΚΕ) ακόμα αποφασίζει για τη συμμετοχή στην απεργία και το Ενωτικό Συνδικάτο (ΔΑΚΕ) εφαρμόζει με τη σειρά του την «αγωνιστική απεργοσπασία». Χρησιμοποιούν και ελικόπτερο για τη μεταφορά απεργοσπαστών στον ΑΗΣ Πτολεμαΐδας.
Οι παρασκηνιακές συμφωνίες και οι συναλλαγές για τον ασφαλιστικό νόμο με την κυβέρνηση και τη Διοίκηση από ΠΑΣΚΕ-ΔΑΚΕ σπέρνουν την απογοήτευση. Οι μάλλον βάσιμες πληροφορίες για συμφωνία να μην γίνουν απολύσεις στο βόρειο σύστημα με αντάλλαγμα να παραμείνει χαμηλή η ένταση της απεργίας στο λεκανοπέδιο, δυσκολεύουν κι άλλο την κατάσταση. Απολύονται πάνω από τριάντα εργαζόμενοι στο νότιο σύστημα.
Ελάχιστοι σύντροφοι που έχουμε επαφή μεταξύ μας, χωρίς οργανωμένες δυνάμεις, συνδικαλιστικό σχήμα και πολιτικό στίγμα, παρεμβαίνουμε με ανακοινώσεις που τις υπογράφουμε ονομαστικά, καταγγέλλοντας ανοιχτά την κατάσταση. Η κίνηση να συντονιστούμε με την αποδυναμωμένη ΕΣΚ και τη ΣΑΔ δεν έχει αποτέλεσμα.
Η επιτυχημένη κατάληψη στα κοντρόλ του ΑΗΣ Πτολεμαΐδας, υπονομεύεται. Με επιχείρημα – πρόσχημα παρασκηνιακής συμφωνίας για έξοδο της μονάδας από το δίκτυο, υποχωρούμε στην πύλη και τα χαράματα ισχυρές δυνάμεις των ΜΑΤ μας απωθούν και παρατάσσονται στην πύλη.
Η απεργία κλείνει με κάποιες παραχωρήσεις από την κυβέρνηση και τη διοίκηση, και μπαίνει η βάση για το ξήλωμα του ασφαλιστικού. Οι απολυμένοι στο νότιο σύστημα εγκαταλείπονται. Στον ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου σηκώνεται πανό με σύνθημα: «Υπάρχουν πουλημένοι και απολυμένοι». Καλούμε σε συγκέντρωση - καταγγελία στην Κοζάνη, μαζί με φοιτητές από σχολές που βρίσκονταν σε κατάληψη στη Θεσσαλονίκη. Η συμμετοχή ήταν αρκετά μαζική, όχι όμως αντίστοιχη με τις ανάγκες. Στα επόμενα χρόνια οι απολύσεις ανακαλούνται.
Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΕΑΣ
Με την εμπειρία των απεργιακών κινητοποιήσεων για το ασφαλιστικό, και τη διαπίστωση πως χωρίς οργανωμένες δυνάμεις, συνδικαλιστικό σχήμα και πολιτική συνδικαλιστική πρόταση, οι δυνατότητες παρέμβασης και ο σχεδιασμός μιας πολιτικής συνδικαλιστικής τακτικής είναι πολύ περιορισμένες, αποφασίσαμε να ιδρύσουμε συνδικαλιστικό σχήμα. Η πρώτη συνέλευση ήταν μαζική, όμως μια σειρά από αντιθέσεις οδήγησαν σε αποτυχία. Αργότερα με πιο συστηματική προσπάθεια και καλύτερα οργανωμένη -εξίσου μαζική- συνέλευση, ιδρύσαμε την Εργατική Ανεξάρτητη Συσπείρωση. Σήμερα αυτές οι δυνάμεις συσπειρώνονται στην Ταξική Συσπείρωση στο Συνδικάτο Ενέργειας «Εργατική Αλληλεγγύη».
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ
Αυτό που προκύπτει αβίαστα είναι η απουσία επιθετικών διεκδικήσεων με πρωτοβουλία του οργανωμένου συνδικαλιστικού κινήματος. Εξαιρώντας το γενικό στόχο, την ήττα της πρώτης εφαρμογής του νεοφιλελευθερισμού, τα αιτήματα και οι διεκδικήσεις στην ουσία τους ενίσχυσαν τις συντεχνιακές αντιλήψεις. Ο συντονισμός σε κλάδους και ομοσπονδίες αν και εμφανίστηκε στην περίοδο του πραξικοπήματος στη ΓΣΕΕ, εγκαταλείφθηκε στην πορεία.
Μια σειρά από σημαντικά ζητήματα δεν αναδείχτηκαν στο πεδίο της ταξικής πάλης. Τις συνέπειες τις πληρώνουμε μέχρι σήμερα.
Το 5νθήμερο 40ωρο γενικεύτηκε το ’83 με απόφαση του Αρείου Πάγου ως παραχώρηση της κυβέρνησης. Η εφαρμογή του ήταν εξ αρχής υπονομευμένη και όχι μόνο γιατί δεν επιβλήθηκε με νόμο. Το βασικό πρόβλημα το δημιούργησε η διατήρηση του νόμιμου ωραρίου στις 48 ώρες και στις 56 στους εργαζόμενους στις επιχειρήσεις 24ωρης λειτουργίας. Η επέκταση του συμβατικού ωραρίου στα χρονικά όρια του νόμιμου αφέθηκε στο διευθυντικό δικαίωμα. Ήταν φυσικό το συμβατικό ωράριο των 40 ωρών εργασίας να ξεχειλώσει και όχι μόνο στον ασύδοτο ιδιωτικό τομέα. Η ΕΣΣΕ για προσλήψεις και τη δημιουργία 5ης φυλακής στα ορυχεία της ΔΕΗ έμεινε στα χαρτιά. Ένα δεύτερο πρόβλημα ήταν η ρύθμιση 5 ημέρες εργασίας – 6 ημέρες ασφάλισης, αντί να υπάρξει αντιστοίχιση των ημερών ασφάλισης με το 5νθήμερο 40ωρο και τα συνταξιοδοτικά όρια. Σχηματικά -στην καλύτερη περίπτωση- στην πορεία κατέληξε 6 ημέρες εργασίας – 5 ημέρες ασφάλισης. Βασικές εκκρεμείς ρυθμίσεις για το 5νθήμερο 40ωρο παραπέμφθηκαν για λύση στις ΕΣΣΕ των συνδικάτων και των ομοσπονδιών, συνεπώς στο συσχετισμό δύναμης ανάμεσα στις δύο πλευρές.
Μ’ αυτά τα δεδομένα, με δικαστικές αποφάσεις και με ερμηνευτικές εγκυκλίους του υπουργείου εργασίας, το 5νθήμερο κατέληξε στην δεκαετία του ’90 καρικατούρα. Κάτω από τη βιτρίνα του 5νθήμερου 40ωρου, σταδιακά οικοδομήθηκε μια εργασιακή ζούγκλα που ενίσχυσε το συντεχνιασμό, τον κατακερματισμό και τις εσωτερικές αντιφάσεις της εργατικής τάξης.
Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί, ΣΕΠΕ (Επιθεώρηση Εργασίας) και ΙΚΑ. Ασύδοτη και χωρίς έλεγχο η αγορά εργασίας και η όποια προστασία για τους εργαζόμενους στην πράξη ήταν ανύπαρκτη. Η μαύρη ανασφάλιστη εργασία -πάνω από 75% στα τέλη του ’90-, οι απλήρωτοι εργαζόμενοι κ.λπ είναι καθεστώς στο λεκανοπέδιο πολύ πριν τα μνημόνια. Για τα ορυχεία η επιθεώρηση μεταλλείων δεν είχε και δεν έχει γραφείο στην περιοχή.
Η δημοκρατία στους εργασιακούς χώρους και το διευθυντικό δικαίωμα. Τα πάντα υπόκεινται στη δικαιοδοσία του διευθυντικού δικαιώματος. Η δικαίωση για τον εργαζόμενο που βρίσκονταν στη θέση να τη διεκδικήσει, ήταν και είναι ένα μακρόχρονο βασανιστήριο και αν τα καταφέρει να επιβιώσει οικονομικά.
Το άνισο κοινωνικό σύστημα ασφάλισης και υπηρεσιών υγείας. Αντί να είναι διαχρονική στόχευση και διεκδίκηση η οικοδόμηση ενός ενιαίου δίκαιου κοινωνικού συστήματος ασφάλισης και υπηρεσιών, και πριν και στη δεκαετία του ’90, κυριάρχησε η λογική «κάτω τα χέρια από το ασφαλιστικό μου». Τις συνέπειες τις ζούμε όλοι.
Η λειτουργία του οργανωμένου Συνδικαλιστικού Κινήματος, σταδιακά απέκλεισε την αποφασιστική συμμετοχή των εργαζομένων και υπονόμευσε τις συνελεύσεις. Έτσι τα συνδικάτα έχουν περιορίσει τη λειτουργία στα ΔΣ, με συνέπεια εκτός των άλλων και την όξυνση της αντίθεσης των εργαζομένων με τους εκλεγμένους και τα συνδικάτα. Καθεστώς που ευνοεί και τη συναλλακτική σχέση συνδικαλιστών και εργαζομένων.
ΣΥΝΟΨΙΖΟΝΤΑΣ
Έχω τη γνώμη πως, είτε στην πολιτική, είτε στο συνδικαλισμό για μια ουσιαστική παρέμβαση στα ζητήματα που εξελίσσονται στη συγκυρία, για κάθε κόμμα, οργάνωση, παράταξη ή συνδικάτο, έχοντας σταθερό τον πολιτικό στρατηγικό στόχο, για τη νίκη, απαιτούνται: οργανωμένες δυνάμεις μέσα στους εργαζόμενους, συνελεύσεις με ζωντανή λειτουργία, καλά σχεδιασμένη πολιτική συμμαχιών και η εφαρμογή μιας ευέλικτης τακτικής στη δράση για κάθε ζήτημα στόχο, για κάθε αίτημα στόχο. Το άλμα στον πολιτικό στρατηγικό στόχο χωρίς επιτυχίες και νίκες στα ζητήματα που αναδεικνύονται στη συγκυρία καταλήγει να είναι μεταφυσική πίστη.
Σημειώσεις
[1]
«Το 21ο Συνέδριο συνήλθε στις 3-5 Οκτωβρίου 1981, στην Κασσάνδρα, λίγο
πριν από τις βουλευτικές εκλογές (18-10-1981) τις οποίες κέρδισε το
ΠΑΣΟΚ.Στο συνέδριο πήραν μέρος 79 Εργατοϋπαλληλικά Κέντρα με 419
αντιπροσώπους και δύναμη 404.681 μελών, 51 Ομοσπονδίες με 386
αντιπροσώπους και 379.111 μέλη.Η αντιπολίτευση, προδικάζοντας τη νίκη
του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές, δηλώνει ότι δεν θα πάρει μέρος στις εκλογές
οργάνων, επειδή δεν θεωρεί κανονική τη σύγκλιση και σύνθεση του
Συνεδρίου.Στις 4-11-1981 κατατέθηκε η αίτηση αναστολής της απόφασης του
21ου Συνεδρίου η οποία έγινε δεκτή από το δικαστήριο και τελικώς
κηρύχθηκε ακυρότητα από το αρμόδιο Πρωτοδικείο (1982).Διορίστηκε
προσωρινή Διοίκηση με πρόεδρο τον Ορεστ. Χατζηβασιλείου συνεργαζόμενο με
την ΠΑΣΚΕ. Αναπληρωτής Πρόεδρος ο Γ. Παπαμιχαήλ (ΠΑΣΚΕ) και Γενικός
Γραμματέας ο Γ. Ραυτόπουλος (ΠΑΣΚΕ). Διορίστηκαν 27 της ΠΑΣΚΕ, 4 της
ΕΣΑΚ-Σ, 3 του ΑΕΜ, 2 της Νέας Δημοκρατίας, 4 της έκπτωτης διοίκησης, 3
της άκρας δεξιάς και 2 ανεξάρτητοι της αριστεράς. Η ΕΣΑΚ-Σ αμφισβήτησε
την μονοπαραταξιακή σύνθεση της προσωρινής διοίκησης και αποχώρησε από
την πρώτη συνεδρίαση.Αρνήθηκε να πάρει μέρος στην κατανομή των θέσεων», [21ο Συνέδριο ΓΣΕΕ (1981)].
[2] Η
Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου για το πάγωμα των μισθών προκάλεσε τη
διάσπαση της ΠΑΣΚΕ και την ανατροπή των συσχετισμών στη ΓΣΕΕ, σε
ομοσπονδίες και συνδικάτα. Στις 8 Φλεβάρη του 1986 συνδικαλιστικά
στελέχη της ΠΑΣΚ συγκεντρώθηκαν στο Σπόρτινγκ και αποφάσισαν τη
δημιουργία συνδικαλιστικής κίνησης, τη ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΗ
ΕΡΓΑΤΟΫΠΑΛΛΗΛΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ (ΣΣΕΚ). Μετά από πέντε χρόνια, το 1990, στο 25ο
Ενωτικό Συνέδριο της ΓΣΕΕ, ΠΑΣΚΕ - ΣΣΕΚ ενώθηκαν και πάλι σε ΠΑΣΚΕ…αναδημοσίεση από: http://www.kozani.tv/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου