Η φλόγα της εξέγερσης...
Το παρακάτω κείμενο είναι απόσπασμα ομιλίας του υποδιοικητή Μάρκος κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Οαχάκα, στο πλαίσιο της Άλλης Καμπάνιας. Απευθύνεται στα μέλη της Ιθαγενικής Οργάνωσης Ανθρώπινων Δικαιωμάτων της Οαχάκα (OIDHO) και περιγράφει με απλά λόγια τη μέχρι στιγμής ιστορία των Ζαπατίστας.
Σύντροφοι και συντρόφισσες, καλησπέρα, ευχαριστούμε για τα λόγια σας και για τον χρόνο που μας δίνετε για να ακούσετε τα δικά μας.Εμείς είμαστε ο Εθνικοαπελευθερωτικός Ζαπατιστικός Στρατός (EZLN), είμαστε ιθαγενείς από την Τσιάπας, η πλειοψηφία, σχεδόν όλοι, είμαστε ιθαγενείς από τις εθνότητες Τσελτάλ, Τσοτσίλ, Τσολ, Τοχολαμπάλ, Σόκε και Μάμε, που είναι ομάδες που υπάρχουν εκεί, όπως εδώ υπάρχουν Τσατίλ, Ουάβε, Μασατέκο, Σαποτέκο, Τσιναντέκο, Μιστέκο.
Εμείς λοιπόν, είδαμε ότι πια μας έχουν ξεχάσει, ότι είμαστε πολύ μόνοι, ότι δεν φτάνει τίποτα εκεί: δεν υπάρχουν σχολεία, υγεία, φάρμακα, καλή κατοικία και η γη που έχουμε είναι στα βουνά, σκέτη πέτρα –την καλή γη την κατέχουν οι γαιοκτήμονες, δηλαδή οι έποικοι. Και βλέπουμε, επίσης, ότι όταν έχουμε κάποια ανάγκη, καθώς η πλειοψηφία δεν μιλάει ισπανικά, παραβιάζουν τα δικαιώματά μας και ούτε που καταλαβαίνουμε τι λένε και τι κάνουν. Όταν υπάρχει κάποιο πρόβλημα, παίρνουν κάποιον και τον κατηγορούν για ένα έγκλημα κι αυτός ούτε καν ήταν εκεί όταν συνέβη αλλά, καθώς δεν μιλάει ισπανικά, τον βάζουν φυλακή. Όταν χρειαζόμαστε κάποιο φάρμακο πάμε στην πόλη, μετά από πολλή δουλειά περπατάμε δυο και τρεις μέρες για να φτάσουμε εκεί που φτάνει το αυτοκίνητο και μετά α΄λλο τόσο για να φτάσουμε στην πόλη και, όταν φτάσουμε τελικά εκέι που είναι η κλινική, δεν μας δέχονται επειδή είμαστε ιθαγενείς.