Τα Οκτωβριανά

80 χρόνια μετά την εξέγερση των Κυπρίων
80 χρόνια μετά τη πρώτη πράξη συμβιβασμού με τον ιμπεριαλισμό από το ΚΚΚ-ΑΚΕΛ

Η πρώτη σημαντική εξέγερση των Κυπρίων εναντίον των Βρετανών αποικιοκρατών, υπήρξε ο ξεσηκωμός των Οκτωβριανών. Τα Οκτωβριανά έλαβαν χώρα τον Οκτώβρη του 1931 στην Κύπρο και αποτέλεσαν ένα σημαντικό σταθμό της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας.

Οι λόγοι που οδήγησαν στα Οκτωβριανά ήταν τόσο η οικονομική εξαθλίωση των αγροτών και των εργατών όσο και η απογοήτευση που ένιωθαν οι Έλληνες της Κύπρου για την συνεχή άρνηση της Βρετανικής Κυβέρνησης να ικανοποιήσει το αίτημά τους για ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Τελικά η αφορμή για τα γεγονότα δόθηκε όταν ο Κυβερνήτης με σχετικό διάταγμα επέβαλε τελωνειακούς δασμούς, τους οποίους προηγουμένως είχε καταψηφίσει το Νομοθετικό Συμβούλιο. Έτσι όλα αυτά οδήγησαν στην εξέγερση των Οκτωβριανών, τα γεγονότα της οποίας κορυφώθηκαν στις 21 Οκτωβρίου, όταν οι διαδηλωτές πυρπόλησαν το Κυβερνείο. Τότε οι Βρετανοί αντέδρασαν δυναμικά και κατέστειλαν την εξέγερση, η οποία εξαπλώθηκε σε όλο το νησί.

Χαρακτηριστικό της εξέγερσης των Οκτωβριανών ήταν το γεγονός ότι του ξεσηκωμού ηγήθηκαν άτομα προερχόμενα από την αστική τάξη και την Εκκλησία, τα οποία ακολούθησε ο απλός λαός. Απούσα από την εξέγερση ήταν η ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου, που είχε ιδρυθεί 5 χρόνια πριν. Η ηγεσία του Κ.Κ.Κ. όχι μόνο ήταν απούσα αλλά καταδίκασε και την εξέγερση ως υποκινούμενη από την Εκκλησία και την μεγαλοαστική τάξη¹.  Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι οι Βρετανοί συνέλαβαν και εξόρισαν τότε, μαζί με τους ηγέτες του κινήματος των Οκτωβριανών, τους δύο ηγέτες του Κ.Κ.Κ., τον Χαράλαμπο Βατυλιώτη και τον Κώστα Χριστοδουλίδη.

Η στάση του Κυπριακού Κομμουνιστικού Κόμματος έναντι της εξέγερσης των Οκτωβριανών ήταν ενάντια στις αρχές που πρέσβευε το κόμμα. Έτσι η απουσία της ηγεσίας του ΚΚΚ από την εξέγερση των Οκτωβριανών απασχόλησε την Γ’ Διεθνή, της οποίας μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής ήταν ο Μπέλα Κουν. Ο Ούγγρος κομμουνιστής, σύμφωνα με τον Πλουτή Σέρβα, ηγέτη του Κ.Κ.Κ. από το 1934 και του ΑΚΕΛ αργότερα, ήταν Πρόεδρος του Βαλκανικού Γραφείου της Κομιντέρ (Γ’ Διεθνής). Ο Κούν υπήρξε ιδιαίτερα επικριτικός όταν σε σχετική συνεδρία της Κομιντέρ συζητήθηκε η στάση του Κ.Κ.Κ. στο κίνημα των Οκτωβριανών. Ο Ούγγρος κομμουνιστής συμπερασματικά υποστήριξε τότε ότι:

Ήταν η έγερση του 1931 ένα γνήσιο εθνικο-απελευθερωτικό κίνημα, όπου είχαν αντιπαραταχθεί δύο στρατόπεδα. Από τη μια το στρατόπεδο του λαού (Κυρίως των πόλεων) με τους απλούς κομμουνιστές κάτω από την ηγεσία των εθνικιστών και της Εκκλησίας. Και από την άλλη, το στρατόπεδο των ιμπεριαλιστών με σύμμαχο την ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος².

Η κριτική που άσκησε τότε ο Κουν ήταν ιδιαίτερα σκληρή και προσβλητική για το κυπριακό κομμουνιστικό κόμμα αφού ταύτιζε την ηγεσία του Κ.Κ.Κ. με τον ιμπεριαλισμό. Παράλληλα η κριτική αυτή είχε και άλλες συνέπειες για τους δύο ηγέτες του κόμματος, οι οποίοι είχαν εξοριστεί. Τόσο ο Βατυλιώτης, όσο και ο Χριστοδουλίδης καθαιρέθηκαν από το αξίωμα τους και δούλευαν ο πρώτος στη Ρωσία και ο δεύτερος στη Μαριούπολη χωρίς να είναι γνωστό τι απέγιναν.

Μελετώντας κανείς την ιστορία του ΚΚΚ-ΑΚΕΛ (την πραγματική και όχι εκείνη που διδάσκεται στην ΕΔΟΝ και καταγράφεται στα αφιερώματα της «Χαραυγής») διαπιστώνει κανείς ότι η στάση της ηγεσίας του ΚΚΚ στα Οκτωβριανά είναι η πρώτη μιας σειράς συμβιβαστικών, υποχωρητικών πολιτικών ενεργειών που υιοθετεί η Ακελική ηγεσία, διαχρονικά, τόσο σε σχέση με τον ιμπεριαλισμό όσο και σε σχέση με τον φασισμό -Βρετανοί (1955-59-σήμερα), ΤΜΤ (1963-64), Χούντα (1967-74), Αμερικανοί (1960-σήμερα), ΕΟΚΑ Β’(1972-74), Ιμπεριαλιστική Τουρκία (1974-σήμερα). Τα Οκτωβριανά αποτελούν την αρχή της συμβιβαστική πολιτικής της ηγεσίας του κόμματος, μιας πολιτικής που δυστυχώς δεν έχει τέλος, 80 χρόνια μετά…!

Σταματίου Γιώργος
ΔΚΚΦ ΑΓΩΝΑΣ