Η αναρχία της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής κάνει τις κρίσεις πιθανές, η πτώση, όμως, στο ποσοστό του κέρδους τις κάνει αναπόφευκτες. ΚΑΡΛ ΜΑΡΞ
Γεγονός είναι ότι διανύουμε μια περίοδο παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Αν αυτή θα είναι πολύ μεγάλη σε συνέπειες και διάρκεια, για όλες τις χώρες, ακόμη δεν ξέρουμε, θα δείξει…
Στο παρόν άρθρο θα διατυπώσω ορισμένες απόψεις βασισμένες σε θεωρίες των Κ. Μαρξ - Φ. Ένγκελς καθώς και στην πολύ μεταγενέστερη θεωρία του Χάους.
Σύμφωνα με την τελευταία, τα οικονομετρικά μοντέλα αποδείχτηκαν θλιβερά τυφλά στην πρόβλεψη του μέλλοντος. Πρόβλεψεις της οικονομιακής ανάπτυξης ή της ανεργίας διατυπώνονται, αλλά οι μεταβλητές όπως η αισιοδοξία του καταναλωτή δεν μπορούν να μετρηθούν τόσο καλά. Η σύγχρονη οικονομική επιστήμη στηρίζεται κυρίως στη θεωρία της επαρκούς και αποτελεσματικής αγοράς.
Στη δεκαετία του 1970 αναπτύχτηκε μια προσομοίωση (ένα καθολικό μοντέλο) από οικονομολόγους και άλλους επιστήμονες (Λέσχη της Ρώμης).
που περιλάμβανε σχέσεις ανάδρασης μεταξύ των στοιχείων του παγκόσμιου πληθυσμού, των πόρων, της ενέργειας, της παραγωγής τροφής, της βιομηχανικής παραγωγής και της ρύπανσης. Το συμπέρασμα ήταν ότι: Μια παγκόσμια οικονομία στηριγμένη στην ανάπτυξη σε όλους τους τομείς, είναι καταδικασμένη να αποτύχει, τελικά, προκαλώντας πιθανώς κάποια
καταστροφική κατάρρευση. Το μοντέλο αποδεικνύει με γραφικές παραστάσεις ότι άσχετα από τον τρόπο χειρισμού των μεταβλητών, η υπόθεση ανάπτυξης θα οδηγήσει τελικά σε καθολική καταστροφή. Ο λόγος είναι ότι τα πάντα λειτουργούν συζευγμένα μεταξύ τους σε βρόχους ανάδρασης και οι πόροι είναι περιορισμένοι.
Η νοοτροπία της απεριόριστης ανάπτυξης που έχει επικρατήσει στην οικονομία ε ί να ι το αποτέλεσμα γραμμικών προσεγγίσεων των οικονομομολόγων σ' έναν μη γραμμικό κόσμο. Στον σύνθετο κόσμο μας οι παλαιές κοινωνικές ιεραρχίες και οι αναγωγιστικές δυνάμεις ελέγχου δεν λειτουργούν σωστά. . .
Κατά τον Μαρξ,οι κρίσεις προκύπτουν από τη μεγάλη εσωτερική αντίφαση των τρόπων καπιταλιστικής παραγωγής και της κατανάλωσης.
"Η αντιφατική κίνηση της καπιταλιστικής κοινωνίας γίνεται αισθητή στον κεφαλαιοκράτη που συμμετέχει ενεργά στη διαδικασία παραγωγής^ κατά τον πλέον χτυπητό τρόπο, από τις μεταβολές της σύγχρονης βιομηχανίας διαμέσου του περιοδικού κύκλου της ,που το αποκορύφωμα του είναι η γενική κρίση'' (Επίλογος στη δεύτερη γερμανική έκδοση του ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ) .
Ο Ένγκελς γράφει για τα συμπτώματα και τα επακόλουθα της κρίσης ότι: Το εμπόριο σταματά, οι αγορές παρουσιάζουν κορεσμό, τα προϊόντα είναι εκεί, σε τόση ποσότητα, τόσο μαζικά, όσο είναι απούλητα, το ρευστό χρήμα είναι αόρατο, η πίστωση εξαφανίζεται, τα εργοστάσια σταματούν, οι εργατικές μάζες στερούνται τα προς το ζην, οι χρεωκοπίες διαδέχονται η μία την άλλη και οι αναγκαστικές πωλήσεις έρχονται αλλεπάλληλα. Στις κρίσεις βλέπει κανείς την αντίφαση ανάμεσα στην κοινωνική παραγωγή και την καπιταλιστική ιδιοποίηση να φτάνει στη βίαιη έκρηξη.
Για την ιστορία, η μεγαλύτερη παγκόσμια οικονομική κρίση ή ύφεση (Great Depression) στην Βόρεια Αμερική και Ευρώπη άρχισε το 1929 και είχε διάρκεια 10
περίπου χρόνια. Κατά τη δεκαετία του 1920 έχουμε την οικονομική ένταση (boom) στις ΗΠΑ που τελείωσε με το κραχ του χρηματιστηρίου τον Οκτώβρη του 1929. Ακολούθησε μικρής διάρκειας πτώση της οικονομικής δραστηριότητας που οδήγησε σε ανεργία τέτοιας έντασης ώστε το 1932 ένας στους τέσσερις εργάτες να είναι άνεργος. Η ύφεση επηρέασε αμέσως την Ευρωπαϊκή οικονομία και κατέστησε ανέργους εκατομμύρια εργάτες στη Γερμανία, την Αγγλία και αλλού. Το 1932 η συνολική αξία του παγκόσμιου εμπορίου είχε μειωθεί κατά ποσοστό μεγαλύτερο του 50 % ,καθώς η μια χώρα μετά την άλλη εγκατέλειπαν τον κανόνα χρυσού και λάμβαναν μέτρα περιορισμού των εισαγωγών από άλλες χώρες.
Η ύφεση είχε σημαντικές συνέπειες στην πολιτική σφαίρα, ενισχύοντας τις προοδευτικές αριστερές δυνάμεις και υποβαθμίζοντας το κύρος της «φιλελεύθερης δημοκρατίας».
Επανερεχόμαστε στον Μαρξ, ο οποίος έγραψε ότι: Ο καπιταλισμός θα βρίσκεται σε κρίση ή στο χείλος μιας κρίσης, κάθε φορά που θα διακόπτεται η κοινωνική συσσώρευση του κεφαλαίου.
Οι συνέπειες της κρίσης είναι πτώση στους μισθούς και στην απασχόληση, διεξαγωγή ενός πολέμου ή μιας επανάστασης ή -το λιγότερο- μια αναστάτωση στις συνθήκες εργασίας.
Η θεωρία του Μαρξ για το αναπόφευκτο των οικονομικών κρίσεων βασίζεται στο νόμο του για την πτωτική τάση στο ποσοστό του κέρδους. Ο Μαρξ λέει ότι: οικονομικές κρίσεις πάντοτε θα εμφανίζονται στο κεφαλαιοκρατικό σύστημα εξαιτίας της αντίφασης ανάμεσα στην παραγωγή των αξιών χρήσης και στην ατομική (ιδιωτική)τους κατανάλωση. Οι κρίσεις αυτές είναι κρίσεις υπερπαραγωγής και εκφράζονται από το γεγονός ότι τα εμπορεύματα δεν μπορούν να πουληθούν, γιατί έχουν παραχτεί περισσότερα απ' όσα μπορούν να αγοράσουν οι καταναλωτές, δηλαδή οι λαϊκές μάζες, που η αγοραστική τους ικανότητα είναι εξαιρετικά περιορισμένη.
Μόνο κάτω από τον καπιταλισμό, όπου κυριαρχεί η παραγωγή για κατανάλωση, παρά η παραγωγή για χρήση, μπορεί η υπερπαραγωγή εμπορεύματος να αποδειχτεί ενοχλητική… Για το κεφάλαιο, όμως, η κατανάλωση δεν είναι αρκετή. Χρειάζεται και η υλοποίηση του κέρδους. Το κέρδος εξαρτάται από την πώληση. Αν η πώληση συναντά δυσκολίες η παραγωγή πρέπει να περιοριστεί και το κεφάλαιο να λειτουργήσει σε μειωμένη κλίμακα.
Διακοπές στις μεμονωμένες κυκλήσεις του κεφαλαίου θα συμβαίνουν πολύ συχνά, παίρνοντας υπόψη τον αναρχικό χαρακτήρα της κεφαλαιοκρατικής Παραγωγής, τις διακυμάνσεις στις τιμές της αγοράς(του πετρελαίου, κυρίως σήμερα, και των μετοχών του χρηματιστηρίου),τ ι ς ιδιοτροπίες του πιστωτικού συστήματος, την κερδοσκοπία, τον πληθωρισμό, τη μονοπώληση και το οικονομικό πάλιωμα του πάγιου κεφαλαίου με την τεχνολογική πρόοδο. Κατά καιρούς θα γεννιέται μια κρίση και η έντασή της θα εξαρτάται από το πρότυπο προσαρμογής στη διατάραξη της ισορροπίας...
Αν το κέρδος αρχίζει να πέφτει, τότε όχι μόνο μερικοί κεφαλαιοκράτες (και τράπεζες) θα εκτοπιστούν από την παραγωγή χρεωκοπημένοι , αλλά θα κυριαρχήσει μια γενική απαισιοδοξία , η παραγωγή θα περιοριστεί (θα γίνουν συγχωνεύσεις εταιριών, τραπεζών και κρατικοποιήσεις) και μια κρίση θα εξαπλωθεί.
Το διάγραμμα του κέρδους βασίζεται στο διάγραμμα των αξιών, αλλά η διαδικασία της ανταγωνιστικής συσσώρευσης φέρνει συχνές μειώσεις στις αξίες όλων των εμπορευμάτων. Έχουμε, λοιπόν, ένα αντιφατικό χαρακτηριστικό του κεφαλαίου στο γεγονός ότι.' το ατομικό κέρδος ακολουθείται από ελαττούμενες αξίες, μέσα από τη σχετική εκτόπιση της ζωντανής εργασίας-που είναι η πηγή της υπεραξίας-από την παραγωγή. Έτσι η συσσώρευση που τρέχει πίσω από το κέρδος, μπορεί να αποδειχτεί ανεπιτυχής γιατί σύμφωνα με το νόμο της πτωτικής τάσης στο ποσοστό του κέρδους-του Μαρξ-το ποσοστό κέρδους πέφτει σ' ένα σημείο όπου σταματά η συσσώρευση και οι μισθοί κατρακυλούν σε επίπεδα απλής επιβίωσης.
Η αναρχία, λοιπόν, της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής κάνει τις κρίσεις πιθανές, η πτώση, όμως, στο ποσοστό του κέρδους τις κάνει αναπόφευκτες.
Αυτό συμβαίνει επειδή μια κρίση είναι η κοινωνική έκβαση της αλληλεπίδρασης απαισιόδοξων μεμονωμένων αποφάσεων των κεφαλαιοκρατών, ενώ η πτώση στο ποσοστό του κέρδους είναι η κοινωνική έκβαση που οδηγεί αναπόφευκτα στις αποφάσεις αυτές.
Η όξυνση των αντιθέσεων και οι οικονομικές κρίσεις είναι ενδημικές(σύμφωνα με τον Μαρξ) στον νοσούντα καπιταλισμό (σαν τις ασθένειες) γι’ αυτό η ανατροπή του είναι αναπόφευκτη αργά ή γρήγορα.
Η ΕΡΕΥΝΑ 19 Οκτωβρίου 2008
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου