Ας αφήσουμε λίγο στην άκρη τους συνήθεις πανηγυρισμούς των χρηματιστηρίων, των ελληνικών κυρίως αλλά και ξένων ΜΜΕ, που ακούμε μετά από κάθε ανακοίνωση της όποιας νέας παρέμβασης στην κρίση χρέους από μηχανισμούς με περίεργα αρτικόλεξα, από συνόδους κορυφής και από την ΕΚΤ. Να πάμε στην ουσία όσων εξήγγειλε ο Μάριο Ντράγκι και που υποτίθεται πως αποτελούν το πουλαναμενόμενο “μπαζούκα”, βάσει της γιάπικης αργκό.
Ο πρόεδρος της ΕΚΤ μας είπε καταρχήν ότι θα ξαναρχίσει να αγοράζει στη δευτερογενή αγορά κρατικά ομόλογα χωρών μελών της ΟΝΕ με πρόβλημα ή κρίση δανεισμού, σχετικά βραχυχρόνιας διάρκειας, ότι θα διαθέσει απεριόριστα ποσά αλλά με “αποστειρωμένο” τρόπο, δηλαδή χωρίς να κόψει επιπλέον χρήμα, ότι η παροχή βοήθειας αυτού του είδους θα συνοδεύεται από ένταξη σε μηχανισμό επιτήρησης- τρόικα- ότι αν κάποια χώρα δεν είναι πειθαρχημένη στο μνημόνιο που θα υπογράφει με την τρόικα η βοήθεια προς αυτήν από την ΕΚΤ θα παύει και επίσης υπονόησε την προοπτική κουρέματος δημοσίου χρέους που κατέχει και ο επίσημος τομέας.
Για άλλη μια φορά η παρέμβαση θα ήταν πολύ σημαντική ως προς την ανακούφιση ενός συμπτώματος της κρίσης, της κρίσης δανεισμού, εάν είχε λάβει χώρα τρία χρόνια πριν. Σήμερα θα αποδειχθεί ανεπαρκής και ως εκ τούτου θα εισάγει την Ευρώπη στη νέα φάση της κρίσης, που θα συμπεριλάβει την ίδια την ΕΚΤ.
Κατ’ αρχήν η παρέμβαση στις δευτερογενείς αγορές ομολόγων από την ΕΚΤ για την αγορά τίτλων βραχύχρονης διάρκειας δεν είναι νέα. Λίγους μήνες πριν είχε αναλάβει αντίστοιχη δράση η ΕΚΤ και είχε όντως μειώσει τα επιτόκια δανεισμού μιας σειράς χωρών της ευρωπεριφέρειας. Ωστόσο, σύντομα τα επιτόκια επανέκαμψαν και μάλιστα διευρύνθηκαν έτι περαιτέρω. Άρα ως προς αυτό το σκέλος χρησιμοποιεί ένα ήδη χρησιμοποιημένο όπλο περιορισμένου εύρους ισχύος. Βεβαίως, ο πρόεδρος της ΕΚΤ εξήγγειλε ότι αυτή τη φορά δε θα υπάρξει περιορισμός στα κεφάλαια που θα χρησιμοποιήσει.
Θα επρόκειτο για όντως σημαντική αλλαγή αν δεν συνοδευόταν από την επιβεβαίωση της πίστης του στο μονεταρισμό που θεοποιεί το κυνήγι του πληθωρισμού: η θεωρεία της “απαοστειρωμένης” παρέμβασης που επέλεξε η ΕΚΤ απαγορεύει το τύπωμα και την είσοδο στην αγορά επιπλέον, σχετικά πληθωριστικού χρήματος. Αυτό που θα γίνει λοιπόν θα είναι ανακύκλωση των ήδη υπαρχόντων κεφαλαίων. Πώς θα γίνει όμως αυτή η ανακατανομή κεφαλαίων; Από που θα φύγουν τα κεφάλαια που θα κατευθυνθούν προς αγορές ομολόγων; και κυρίως ποιο μήνυμα όντως στέλνει στις περιβόητες αγορές ο Ντράγκι όταν η ΕΚΤ, η ΟΝΕ και η ΕΕ την ώρα που αντιμετωπίζουν υπαρξιακό κίνδυνο εξακολουθούν να τρέχουν πίσω από τον πληθωρισμό, διαλύοντας κάθε αναπτυξιακή προοπτική;
Επιπλέον όμως και κυρίως, αυτό που έκανε η ΕΚΤ ήταν να εξαγγείλλει την πιο δραστική της παρέμβαση και τη διεύρυνση στον και του- αντίστοιχα- ήδη υπάρχοντος μηχανισμού “στήριξης” Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ΕΚΤ, ΔΝΤ. Η παρέμβαση της ΕΚΤ θα προϋποθέτει αυστηρότατα μνημόνια, του τύπου που έχουμε ήδη γνωρίσει, με την απειλή διακοπής του προγράμματος στήριξης από την ΕΚΤ να επικρέμαται για τις απείθαρχες χώρες.
Αλήθεια βέβαια και ως προς αυτήν την τελευταία απειλή, θεωρεί ο πρόεδρος της ΕΚΤ ότι θα μπορούσε να την υλοποιήσει χωρίς να ξηλώσει μονομιάς την ευρωζώνη; θα σταματούσε δηλαδή έτσι απλά να χρηματοδοτεί για παράδειγμα την Ισπανία ή την Ιταλία αφότου θα είχαν αιτηθεί και λάβει βοήθεια επειδή δε θα έπιαναν τους στόχους τους;
Η απάντηση είναι προφανώς όχι. Από την άλλη όμως πώς θα έπειθε τη γερμανική κοινή γνώμη, όπως και άλων κρατών να συνεχίσουν την επ’ αόριστον χρηματοδότηση κρατών που θα αποτυγχάνουν να υλοποιήσουν τα συμφωνηθέντα όταν ο ίδιος θωπεύει τα ταπεινά ένστικτά τους με το τιμωρητικό σχήμα που προωθεί και ενισχύει; Γιατί δε φαντάζομαι σοβαρά να θεωρεί κανείς ότι για παράδειγμα η Ισπανία της θηριώδους ανεργίας, της στεγαστικής φούσκας, των χρεωκοπημένων τραπεζών και περιφερειών, της ύφεσης θα βγει με τη δεδομένη πολιτική από την κρίση, απλά και μόνο επειδή θα αγοράζονται ομόλογά της στη δευτερογενή αγορά…
Κοινώς η λογική της παρέμβασης της ΕΚΤ παραμένει απαράλλακτη προς ό,τι γνωρίσαμε ως τακτική τιμωρίας- δανεισμού. Τα κράτη που θα βρίσκονται στο επίκεντρο της κρίσης θα εξακολουθούν να υφίστανται τιμωρητικές πολιτικές ύφεσης, φτώχειας, απώλειας του δημοσίου πλούτου τους ως αντάλλαγμα για δανεικά. Είναι απόλυτη η εμμονή όλων των θεσμικών οργάνων της ευρωζώνης σε μια αντιμετώπιση της κρίσης που αποδεδειγμένα, όχι μόνο θεωρητικά αλλά και εμπειρικά, βαθαίνει την κρίση εδώ και τρία χρόνια αντί έστω να την ανακουφίζει.
Πίσω από την παραπάνω εμμονή βεβαίως υπάρχει μια ολότελα στρεβλή ανάλυση για τη φύση της κρίσης: το σύμπτωμα, η κρίση δανεισμού και χρέους ανάγεται σε αίτιο. Το ίδιο και η έλλειψη αξιοπιστίας. Κανένας στην ΟΝΕ και στην ΕΕ δε θέλει να ομολογήσει -ή δεν αντιλαμβάνεται- ότι η ευρωπαϊκή εκδήλωση της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης- πέρα από τις παγκόσμιες αιτίες- σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει ως αιτίες την αποδιάρθρωση της παραγωγής σε σειρά ευρωπαϊκών κρατών προς όφελος του ευρωπαϊκού- γερμανικού κέντρου με αποτέλεσμα την ύφεση, τη συρρίκνωση έως εξαφάνιση του κοινωνικού κράτους δικαίου που αποτέλεσε το σήμα- κατατεθέν της πρώην δυτικής Ευρώπης, το χρεωκοπημένο, αδιαφανή και ανυπόληπτο τραπεζικό τομέα, την αδυναμία του ευρώ να δουλέψει προς όφελος σειράς οικονομιών ανά την Ευρώπη και την άρνηση των ευρωπαϊκών κρατών να προχωρήσουν σε ισότιμη, δημοκρατικά νομιμοποιημένη ενοποιητική πορεία.
Η Ευρωζώνη κλυδωνίζεται υπαρξιακά για όλους τους παραπάνω λόγους και αυτός ο κλυδωνισμός εκδηλώνεται ως κρίση χρέους και δανεισμού. Αυτήν την παραδοχή κανείς στην ευρωζώνη δεν είναι διατεθειμένος να την κάνει, όσο τουλάχιστον το γερμανικό κατεστημένο και το διεθνές παρασιτικό κεφάλαιο κερδίζουν από την κρίση.
Δεδομένων των παραπάνω η πολιτική Ντράγκι μπορεί έως και να επιτείνει την κρίση. Πρώτον γιατί εξακολουθεί να αναδεικνύει το σύμπτωμα σε αίτιο. Επιλογή που σε κάθε χώρο και υπό όποιες συνθήκες αποδεικνύεται καταστροφική. Δεύτερον, η ΕΚΤ διακινδυνεύει να φορτώνεται ολοένα περισσότερα τοξικά ομόλογα χωρίς όμως τη δυνατότητα να τυπώσει νέο χρήμα και συναινώντας σε μια πολιτική που όπως προείπαμε θα επιτείνει διαρκώς την κρίση χρέους. Έτσι η ΕΚΤ από ιμάντας ανακούφισης της κρίσης χρέους κινδυνεύει να καταστεί μια γιγαντιαία “bad- bank” και παράγων επίτασης της κρίσης, στο κέντρο του θεσμικού οικοδομήματος της ευρωζώνης.
Τρίτον, η ΕΚΤ άνοιξε το δρόμο σε γενικευμένη διαγραφή χρέους πανευρωπαϊκά. Μόνο που όταν υπονοείς μια εξέλιξη, χωρίς να είσαι έτοιμος να προχωρήσεις άμεσα σε μια τέτοια δραστική κίνηση αυτό που κάνεις είναι να εγείρεις τελικά ακόμα μεγαλύτερες αμφιβολίες στους αγοραστές ομολόγων. Η ΕΚΤ και η ευρωζώνη θα έπρεπε να έχει προχωρήσει ήδη σε απομείωση χρέους για μια σειρά κρατών. Όπως η πρόσφατη εμπειρία έχει δείξει τα υπονοούμενα και τα αργά, διστακτικά βήματα απλά δίνουν τον αναγκαίο χρόνο στα κερδοσκοπικά κεφάλαια να επιτεθούν με μεγαλύτερη σφοδρότητα, στοιχηματίζοντας ποιό θα είναι το επόμενο κράτος που θα οδεύσει στο “κουρείο”.
Εν κατακλείδι ο πρόεδρος της ΕΚΤ χθες έκανε ό,τι κάνουν όλοι οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και ηγέτες τα τελευταία χρόνια: πολύ λίγα, πολύ αργά, πολύ “γερμανικά”- μυωπικά βήματα. Εξήγγειλε ένα μηχανισμό που εύχεται να μη χρειαστεί να χρησιμοποιήσει, καθώς οι πολιτικές κυρίως περιπλοκές θα είναι μεγάλες. Αυτό το κατανοούν πολλοί ανά τον κόσμο και θα το αξιοποιήσουν στο νέο κύκλο επιθέσεων εναντίον των ευρωπαϊκών οικονομιών και κοινωνιών που θα αναλάβουν, διά του ευρώ.
Φυσικά ο κεντρικός τραπεζίτης δεν μπορούσε να λύσει μόνος την ευρωπαϊκή κρίση. Ίσως και δε νομιμοποιείται. Θα μπορούσε όμως να μιλήσει για τις πραγματικές αιτίες. Να προσπαθήσει να αφυπνίσει. Δεν το έκανε προφανώς γιατί ανήκει στο ίδιο σύστημα δυνάμεων που κερδοσκοπεί πάνω και χάρη στην κρίση. Δεν κατόρθωσε κατά συνέπεια να αποφύγει το να μετατρέπεται ολοένα περισσότερο σε μέρος του πυρήνα του προβλήματος.
Χάρτα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου