Η ''Μεγάλη Κοινωνία '' στο Ηνωμένο Βασίλειο ή η Ρεβάνς του Νεοφιλελευθερισμού κατά της Προοδευτικής Πολιτικής .

«Μεγάλη Κοινωνία» ή Ανύπαρκτη Κυβέρνηση;
του Ηλία Παπαδόπουλου

Αρκετή συζήτηση γίνεται τον τελευταίο καιρό στη Μεγάλη Βρετανία για την πολιτική της «Μεγάλης Κοινωνίας» (Big Society), που αποτέλεσε βασική διακήρυξη της κυβέρνησης Συντηρητικών-Φιλελεύθερων Δημοκρατών, μαζί φυσικά με τις περικοπές κυβερνητικών δαπανών.
Για τι ακριβώς πρόκειται; Η αλήθεια είναι ότι το περιεχόμενο της εν λόγω ιδέας είναι λίγο έως πολύ θολό, με τον κάθε έναν, οπαδό ή εχθρό, να της δίνει διαφορετικό νόημα. Εν συντομία, η κυβέρνηση φαίνεται να την ταυτίζει με μια πολιτική αποκέντρωσης που αποσκοπεί σε μεγαλύτερη αυτονομία των τοπικών αρχών, ταυτόχρονα με τη μεταφορά της παροχής υπηρεσιών (υγεία, στέγαση κ.τ.λ.) σε εθελοντικούς φορείς και ιδιώτες.
Φυσικά, όπως και κάθε ιδέα, έχει θετικές και αρνητικές πλευρές. Πρόσφατα παρευρέθηκα σε συζήτηση όπου βουλευτής του Συντηρητικού Κόμματος υπερασπίστηκε την εν λόγω πολιτική, καθώς επέτρεπε σε οργανώσεις πολιτών της περιφέρειάς του να υλοποιούν χρήσιμα έργα, όπως η δημιουργία εργατικών εστιών και η εγκατάσταση δικτύου οπτικών ινών για ταχύτατη πρόσβαση στο Διαδίκτυο χωρίς τον ασφυκτικό εναγκαλισμό της κεντρικής κυβέρνησης και με σημαντικά χαμηλότερο κόστος.
Ως εδώ όλα καλά. Ποιος δεν θα ήθελε μεγαλύτερη αυτονομία για την τοπική του κοινότητα, η οποία άλλωστε γνωρίζει πολύ καλύτερα τα προβλήματα και τις ανάγκες της απ' ότι μια κεντρική και, ενδεχομένως απομακρυσμένη, κυβέρνηση.
Η «Μεγάλη Κοινωνία» όμως δεν σταματά εδώ. Οι υπόλοιποι συνομιλητές του βουλευτή ήταν επιφυλακτικοί, θεωρώντας ότι το σχέδιο αποτελεί προπέτασμα καπνού για σημαντικές περικοπές στην κοινωνική πολιτική και γενικότερα για διάλυση του μοντέλου που επί δεκαετίες χτιζόταν στη χώρα (π.χ., το Εθνικό Σύστημα Υγείας, αν και πολυέξοδο, θεωρήθηκε μια από τις μεγάλες επιτυχίες της εποχής Blair).
Πρόσφατο άρθρο του Guardian κάνει λόγο για άλλη μια πιθανή συνέπεια: οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις δημιουργούν ζητήματα διαφάνειας και λογοδοσίας της κυβέρνησης, καθώς οι φορείς που αναμένεται να λάβουν υπό τον έλεγχό τους ζητήματα που ανήκαν στην κυβέρνηση δεν υπόκεινται στην Freedom of Information Act, με αποτέλεσμα μειωμένη δυνατότητα ελέγχου.
Αδιαμφισβήτητα, το να δοθεί περισσότερη αυτονομία στις τοπικές κοινότητες και κυβερνήσεις είναι καλό. Σε καμία περίπτωση όμως δεν είναι το ίδιο με το να εγκαταλείψει το κράτος την κοινωνική πολιτική στα χέρια εθελοντών και ιδιωτών. Ζητήματα όπως η υγεία απαιτούν σχεδιασμό και οργάνωση σε κεντρικό επίπεδο. Και με την μεσαία τάξη, η οποία κατά κανόνα είναι η πλέον δραστηριοποιημένη σε θέματα εθελοντισμού και προσφοράς στην κοινότητα, να πιέζεται (“squeezed middle” είναι ο όρος που χρησιμοποιεί ο αρχηγός της αντιπολίτευσης, Ed Milliband), ο αριθμός και η δυνατότητά της για εθελοντισμό αναμένεται να μειωθεί.
Με το Συντηρητικό κόμμα να έχει σχεδόν πάγια θέση του τις περικοπές, η καχυποψία απέναντι στην ρητορική της «Μεγάλης Κοινωνίας» φαίνεται δικαιολογημένη. Ήδη οι αντίπαλοι των περικοπών υποστηρίζουν ότι τα μέτρα είναι πολύ βαρύτερα απ' όσο χρειάζεται η χώρα, σε σχέση με το έλλειμμά της, ενώ οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν ότι από την ανεργία που δημιουργείται, το κράτος θα οδηγηθεί σε μεγαλύτερες δαπάνες για σχετικά επιδόματα.
Βρισκόμαστε μπροστά σε μια επίθεση σε κεκτημένα δεκαετιών. Μια εκ των συζητητών για το θέμα της «Μεγάλης Κοινωνίας» την παρομοίασε, ίσως με μια δόση υπερβολής, με το βομβαρδισμό της Βαγδάτης: καταστρέφουμε την υποδομή μιας ολόκληρης πόλης και ελπίζουμε ότι οι κάτοικοι θα την ξαναχτίσουν μόνοι τους, εθελοντικά ή και με τη βοήθεια ιδιωτικών εταιρειών. Με το κράτος να απουσιάζει όμως, για τι «Μεγάλη Κοινωνία» μιλάμε; Μάλλον για πορεία προς το Θατσερικό "there is no such thing as society”. Αν και η ίδια αργότερα διευκρίνισε, όπως αναφέρει το περιοδικό New Statesman, ότι διαφωνεί με την εξίσωση της κοινωνίας με το κράτος και όχι με τους ανθρώπους. Και, όπως υποστηρίζει το περιοδικό, πώς θα αντιμετώπιζε η «Μεγάλη Κοινωνία» την οικονομική κρίση και τη διάσωση των χρεωκοπημένων κολοσσών;
Θα φανεί σύντομα ποια πορεία θα ακολουθήσει η κυβέρνηση σ' αυτό το θέμα και αν πρόκειται απλά για εκλογικό «σλόγκαν» ή για κάτι βαθύτερο. Τα μέχρι τώρα δεδομένα δείχνουν μεθοδευμένη προσπάθεια διάλυσης του κράτους πρόνοιας. Ας ελπίσουμε  τα γεγονότα να μας διαψεύσουν.
Όλα τα άρθρα του Ηλία Παπαδόπουλου