Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ ΣΤΟ ΟΥΪΣΚΟΝΣΙΝ (Δύο άρθρα του Πωλ Κρούγκμαν) Σειρά Εργατικό Κίνημα Οικονομία

Όταν πριν λίγες εβδομάδες ο ρεπουμπλικάνος κυβερνήτης του Γουισκόνσιν ανακοίνωνε σαρωτικές αλλαγές στον δημόσιο τομέα (κατάργηση του δικαιώματος των συνδικάτων να διαπραγματεύονται συλλογικές συμβάσεις, αυξημένη δικαιοδοσία του κυβερνήτη να προβαίνει σε απολύσεις, περιστολή δικαιωμάτων περίθαλψης και συνταξιοδότησης), κανένας δεν μπορούσε να προβλέψει το κύμα αντιδράσεων.

Μέσα σε λίγες εβδομάδες, οι διαδηλωτές άγγιξαν τους 100.000, προχωρώντας σε καταλήψεις, μαχητικές απεργίες και πορείες, δημιουργώντας ένα πρωτοφανές κίνημα. 

 Όπως δείχνει ο αμερικανός νομπελίστας της οικονομίας, Πωλ Κρούγκμαν, στα δύο άρθρα του που ακολουθούν (New York Times, 20 και 24.2.2011) η σύγκρουση δεν έχει να κάνει με το «νοικοκύρεμα» του προϋπολογισμού και τα δημοσιονομικά, είναι μια μάχη για τη δημοκρατία. Ακόμα και αν δεν συμφωνούμε σε όλα με τα συνδικάτα, λέει ο Κρούγκαν στην παρέμβασή του (η οποία είναι εξαιρετικά χρήσιμη ιδεολογικοπολιτικά και για όσα συζητάμε τους τελευταίους μήνες στην Ελλάδα), αυτά αποτελούν σήμερα το μοναδικό αντίβαρο στην εξουσία του κεφαλαίου, που αλώνει τα πάντα. 

Τα συνδικάτα του δημόσιου τομέα (τα μόνα που υφίστανται ουσιαστικά στις ΗΠΑ, αφού στον ιδιωτικό τομέα οι συνδικαλισμένοι είναι κάτω από 10%), προσπαθεί να συντρίψει ο ρεμπουμπλικάνος κυβερνήτης, γι’ αυτό και ο αγώνας του Γουισκόνσιν έχει πολύ ευρύτερη σημασία.

Στρατής Μπουλαλάκης

To παιχνίδι εξουσίας του Γουισκόνσιν
         Την περασμένη εβδομάδα, εν όψει των διαδηλώσεων εναντίον του νεοεκλεγέντος, διώκτη των συνδικάτων, κυβερνήτη του Γουισκόνσιν Σκοτ Γουόκερ --διαδηλώσεις που συνεχίστηκαν και το Σαββατοκύριακο, με μια τεράστια κοσμοπλημμύρα το Σάβββατο-- ο βουλευτής Πολ Ράιν έκανε, άθελά του, μια εύστοχη σύγκριση: «Είναι λες και το Κάιρο έχει μεταφερθεί στο Μάντισον».

       Δεν ήταν το πιο έξυπνο πράγμα που θα μπορούσε να πει ο κ. Ράιαν, δεδομένου, ότι, κατά πάσα πιθανότητα, δεν ήθελε να συγκρίνει τον κ. Γουόκερ, έναν ομοϊδεάτη του Ρεπουμπλικάνο, με τον Χόσνι Μουμπάρακ. Ενδεχομένως όμως και να το εννοούσε -- άλλωστε, αρκετοί εξέχοντες συντηρητικοί, μεταξύ των οποίων ο Γκλεν Μπεκ, ο Ρας Λίμπο και ο Ρικ Σαντόρουμ καταδίκασαν την εξέγερση στην Αίγυπτο, επιμένοντας ότι ο πρόεδρος Ομπάμα έπρεπε να βοηθήσει το καθεστώς Μουμπάρακ να την καταστείλει.

        Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ο κ. Ράιαν είχε περισσότερο δίκιο από ό,τι μπορούσε να φανταστεί. Γιατί όσα συμβαίνουν στο Γουισκόνσιν δεν αφορούν τον κρατικό προϋπολογισμό, παρά τους ισχυρισμούς του κ. Γουόκερ ότι το μόνο που επιχειρεί είναι να νοικοκυρέψει οικονομικά. Αντιθέτως, αφορούν, το ζήτημα της εξουσίας. Αυτό που προσπαθούν ο κ. Γουόκερ και οι υποστηρικτές του είναι να κάνουν το Γουισκόνσιν --και, εν τέλει και όλη την Αμερική-- όχι μια εύρυθμη δημοκρατία, αλλά μια τριτοκοσμική ολιγαρχία. Γι’ αυτό ακριβώς όποιος πιστεύει ότι χρειαζόμαστε κάποιο αντίβαρο στην πολιτική εξουσία του χρήματος πρέπει να σταθεί στο πλευρό των διαδηλωτών». […]

        Αλλά ο κ. Γουόκερ δεν ενδιαφέρεται να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις [με τα συνδικάτα, που έχουν δηλώσει ότι είναι πρόθυμα να κάνουν παραχωρήσεις]. Από τη μια, επειδή δεν θέλει οι θυσίες να επιμεριστούν και στους πλούσιους: παρόλο που διακηρύσσει, σε όλους τους τόνους, ότι το Γουισκόνσιν αντιμετωπίζει μια τρομακτική δημοσιονομική κρίση, έχει προχωρήσει σε μειώσεις της φορολογίας, που επιδείνωσαν το έλλειμμα. Κυρίως, όμως, κατέστησε σαφές ότι, αντί για διαπραγματεύσεις με τους εργαζόμενους, θέλει να τελειώνει, μια για πάντα, με τη δυνατότητα των εργαζόμενων να διαπραγματεύονται.

         Το νομοσχέδιο που έχει προξενήσει τις διαδηλώσεις θα καταργήσει το δικαίωμα συλλογικών διαπραγματεύσεων για πολλούς από τους δημόσιους υπαλλήλους, με στόχο να διαλύσει ουσιαστικά τα συνδικάτα του δημόσιου τομέα. Ολοφάνερα όμως, ορισμένες κατηγορίες εργαζόμενων εργαζόμενοι --και συγκεκριμένα αυτοί ψηφίζουν Ρεπουμπλικάνους-- εξαιρούνται από την κατάργηση• είναι λες και ο κ. Γουόκερ επιδεικνύει τον κομματικό χαρακτήρα των αποφάσεών του.

        Για ποιο λόγο επιδιώκει να διαλύσει τα συνδικάτα; Όπως είπα, αυτή η απόφαση δεν έχει καμία σχέση με την προσπάθεια να ξεπεράσει το Γουισκόνσιν την παρούσα δημοσιονομική κρίση. Ούτε, επίσης, υπάρχει καμιά πιθανότητα να βελτιώσει τις προοπτικές του προϋπολογισμού σε μακροπρόθεσμη βάση: σε αντίθεση με όσα ίσως έχετε ακούσει, οι εργαζόμενοι του δημόσιου τομέα στο Γουισκόνσιν και αλλού πληρώνονται λίγο χαμηλότερα σε σχέση με τους συναδέλφους τους του ιδιωτικού τομέα που έχουν παρόμοια προσόντα, οπότε δεν υπάρχουν μεγάλα περιθώρια για περαιτέρω δραστικές μειώσεις.
        Έτσι, το παιχνίδι δεν είναι για τον προϋπολογισμό• είναι για την εξουσία.

        Θεωρητικά, κάθε αμερικανός πολίτης έχει ισότιμο λόγο στη διαδικασία λήψης των πολιτικών αποφάσεων. Στην πράξη, ορισμένοι από εμάς είναι πιο ίσοι από τους άλλους. Οι δισεκατομμυριούχοι μπορούν να κατεβάζουν στρατιές υποστηρικτών και ομάδες πίεσης• μπορούν να χρηματοδοτούν think tanks, καταφέρνοντας έτσι να κυριαρχούν πολιτικά τα θέματα και τις απόψεις που τους ενδιαφέρουν• μπορούν να δίνουν λεφτά με τη σέσουλα σε πολιτικούς φίλα προσκείμενους σ’ αυτούς (όπως έκαναν οι αδελφοί Κοχ στην περίπτωση του κ. Γουόκερ). Στα χαρτιά, είμαστε ένα έθνος όπου κάθε πολίτης έχει μία ψήφο• στην πραγματικότητα, είμαστε μια ολιγαρχία, στην οποία κυριαρχούν μια χούφτα πλούσιοι.

        Με δεδομένη αυτή την πραγματικότητα, είναι εξαιρετικά σημαντικό να υπάρχουν θεσμοί που λειτουργούν σαν αντίβαρο στην εξουσία του μεγάλου κεφαλαίου. Και τα συνδικάτα είναι ένας από τους σημαντικότερους θεσμούς αυτού του είδους.
         Δεν χρειάζεται να λατρεύουμε τα συνδικάτα ούτε χρειάζεται να πιστεύουμε ότι οι πολιτικές τους θέσεις είναι πάντοτε σωστές, προκειμένου να αναγνωρίσουμε ότι είναι ένας από τους λίγους βαρύνοντες παράγοντες του πολιτικού μας συστήματος που εκπροσωπούν τα συμφέροντα των μεσαίων και εργατικών στρωμάτων της Αμερικής, στην αντιπαράθεσή τους με τους πλούσιους. Αν η Αμερική έχει γίνει πιο ολιγαρχική και λιγότερο δημοκρατική τα τελευταία τριάντα χρόνια --και πράγματι έχει γίνει--, αυτό, σε μεγάλο βαθμό, οφείλεται στην παρακμή των συνδικάτων του ιδιωτικού τομέα.
       Και τώρα ο κ. Γουόκερ και οι υποστηρικτές του προσπαθούν να απαλλαγούν και από τα συνδικάτα του δημόσιου τομέα.

        Υπάρχει μια πικρή ειρωνεία εδώ. Η δημοσιονομική κρίση στο Γουισκόνσιν, όπως και σε άλλες πολιτείες, οφείλεται εν πολλοίς στην αυξανόμενη δύναμη της αμερικανικής ολιγαρχίας. Άλλωστε, οι εξαιρετικά εύποροι, και όχι το ευρύ κοινό, ήταν αυτοί που οδήγησαν στην οικονομική απορρύθμιση και ως εκ τούτου δημιούργησαν τις προϋποθέσεις της οικονομικής κρίσης του 2008-9, τα επακόλουθα της οποίας είναι και ο βασικός λόγος της σημερινής κρίσης του προϋπολογισμού. Και τώρα η Δεξιά προσπαθεί να εκμεταλλευθεί ακριβώς αυτή την κρίση, χρησιμοποιώντας τη για να καταργήσει έναν από τους λίγους παράγοντες ελέγχου της ισχύος της ολιγαρχίας που έχουν απομείνει, δηλαδή τα συνδικάτα.

        Θα τελεσφορήσει η επίθεση στα συνδικάτα; Δεν το ξέρω. Όποιος όμως ενδιαφέρεται για να συνεχίσει η διακυβέρνηση του λαού από τον λαό πρέπει να ελπίζει ότι θα αποτύχει.

μετάφραση: Στρ. Μπουλαλάκης

Το Δόγμα του Σοκ στις ΗΠΑ
        Να μια ιδέα: ίσως το Μάντισον του Γουισκόνσιν δεν είναι τελικά Κάιρο.[1] Ίσως είναι Βαγδάτη -- και συγκεκριμένα η Βαγδάτη του 2003, όταν η κυβέρνηση Μπους έθεσε το Ιράκ υπό την εξουσία αξιωματούχων που επελέγησαν για την αφοσίωση και την πολιτική τους φερεγγυότητα, και όχι για την εμπειρία και την ικανότητά τους.

         Όπως θυμούνται ίσως πολλοί, τα αποτελέσματα ήταν θεαματικά – με την κακή έννοια. Αντί να εστιαστούν στα επείγοντα προβλήματα μιας κατεστραμμένης οικονομίας και κοινωνίας, τα οποία σύντομα θα οδηγούσαν σε ένα δολοφονικό εμφύλιο πόλεμο, τα πρόσωπα που διόρισε ο Μπους είχαν εμμονή με την επιβολή ενός συντηρητικού ιδεολογικού οράματος. Πράγματι, ενώ οι πλιατσικολόγοι συνέχιζαν τη λεηλασία στους δρόμους της Βαγδάτης, ο Αμερικανός πολιτικός διοικητής του Ιράκ Πολ Μπρέμερ δήλωνε σε δημοσιογράφο της Washington Post ότι μία από τις πρώτες προτεραιότητές του ήταν να «μετοχοποιήσει και να ιδιωτικοποιήσει τις κρατικές επιχειρήσεις» --λόγια του κ. Μπρέμερ, όχι του δημοσιογράφου-- και να «απεξαρτηθεί ο κόσμος από την ιδέα του κράτους που υποστηρίζει τα πάντα».

         Η ιστορία της εμμονής της Προσωρινής Διοίκησης του Ιράκ για ιδιωτικοποιήσεις ήταν το επίκεντρο του μπεστσέλερ της Ναόμι Κλάιν Το Δόγμα του Σοκ, στο οποίο υποστήριξε ότι ήταν μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου. Από τη Χιλή κατά τη δεκαετία του 1970 και μετά, αναφέρει, δεξιοί ιδεολόγοι αξιοποιούν τις κρίσεις για να προωθήσουν μια ατζέντα που δεν έχει καμία σχέση με την επίλυση των κρίσεων, αλλά με την επιβολή μιας αντίληψης για μια πιο ανελέητη, πιο άνιση και λιγότερο δημοκρατική κοινωνία.
        Κι αυτό μας φέρνει στο Γουισκόνσιν του 2011, όπου το δόγμα σοκ βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.

        Τις τελευταίες εβδομάδες, το Μάντισον είναι το σκηνικό μεγάλων διαδηλώσεων εναντίον του νομοσχεδίου του κυβερνήτη για τον προϋπολογισμό, το οποίο καταργεί τα δικαιώματα συλλογικής διαπραγμάτευσης των δημοσίων υπαλλήλων. Ο κυβερνήτης Σκοτ Γουόκερ ισχυρίζεται ότι θέλει να περάσει το νομοσχέδιο για να αντιμετωπίσει τα δημοσιονομικά προβλήματα της πολιτείας. Όμως, η επίθεσή του στον συνδικαλισμό δεν έχει καμία σχέση με τον προϋπολογισμό. Στην πραγματικότητα, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις έχουν ήδη δηλώσει την προθυμία τους να προβούν σε σημαντικές οικονομικές παραχωρήσεις, μια προσφορά που ο κυβερνήτης έχει απορρίψει.

        Αυτό που συμβαίνει στο Γουισκόνσιν είναι, αντίθετα, ένας σφετερισμός της εξουσίας -- μια προσπάθεια να γίνει εκμετάλλευση της δημοσιονομικής κρίσης ώστε να καταστραφεί το τελευταίο σημαντικό αντίβαρο στην πολιτική εξουσία των εταιρειών και των πλουσίων. Και η αρπαγή εξουσίας υπερβαίνει τη συντριβή των σωματείων. Το εν λόγω νομοσχέδιο αποτελείται από 144 σελίδες, και υπάρχουν ορισμένα εντυπωσιακά στοιχεία κρυμμένα μέσα του.

        Για παράδειγμα, το νομοσχέδιο περιλαμβάνει διατάξεις που θα επιτρέπουν σε αξιωματούχους που διορίζονται από τον κυβερνήτη να κάνουν σαρωτικές περικοπές στην υγειονομική κάλυψη των οικογενειών με χαμηλό εισόδημα χωρίς να χρειάζεται να ακολουθήσουν τη συνήθη νομοθετική διαδικασία.

         Και έπειτα υπάρχει το εξής: «Κατά παρέκκλιση των άρθρων ss 13,48 (14) (am) και 16.705 (1), το υπουργείο δύναται να πωλεί οποιοδήποτε κρατική μονάδα θέρμανσης, κλιματισμού, καθώς και οποιαδήποτε μονάδα παραγωγής ενέργειας, ή μπορεί να συνάπτει σύμβαση με ιδιωτικές εταιρείες για την εκμετάλλευση της λειτουργίας των εν λόγω μονάδων, με ή χωρίς διαγωνισμό, για οποιοδήποτε ποσό που η υπηρεσία κρίνει ότι είναι προς το συμφέρον του κράτους. Κατά παρέκκλιση των άρθρων ss. 196,49 και 196,80, δεν είναι απαραίτητη η έγκριση της Επιτροπής Δημόσιων Υπηρεσιών προκειμένου ένας δημόσιος οργανισμός να αγοράσει ή να συνάψει σύμβαση για την εκμετάλλευση της λειτουργίας οποιασδήποτε τέτοιας μονάδας, και οποιαδήποτε τέτοια αγορά θεωρείται ότι είναι προς το δημόσιο συμφέρον και ότι συμμορφώνεται με τα κριτήρια για την πιστοποίηση του έργου σύμφωνα με το άρθρο s. 196,49 (3) (b)».

        Τι σημαίνουν αυτά; H Πολιτεία του Γουισκόνσιν έχει στην ιδιοκτησία της έναν αριθμό μονάδων παροχής θέρμανσης, κλιματισμού και ηλεκτρικής ενέργειας σε κρατικές εγκαταστάσεις (όπως το Πανεπιστήμιο του Γουισκόνσιν). Οι διατάξεις του νομοσχεδίου για τον προϋπολογισμό επιτρέπουν, στην πραγματικότητα, στον κυβερνήτη να ιδιωτικοποιήσει μέρος ή το σύνολο αυτών των εγκαταστάσεων όποτε του καπνίσει. Εκτός από αυτό, θα μπορούσε να τις πουλήσει, χωρίς διαγωνισμό, σε όποιον θέλει. Και σημειώστε ότι μια τέτοια πώληση, εξ ορισμού, «θεωρείται ότι είναι προς το δημόσιο συμφέρον».

          Αν αυτό σας ακούγεται σαν ένα τέλειο σχέδιο ευνοιοκρατίας και κερδοσκοπίας --θυμάστε τα χαμένα δισεκατομμύρια στο Ιράκ;-- δεν είστε οι μόνοι. Πράγματι, υπάρχουν τόσα υποψιασμένα μυαλά ώστε η Koch Industries, η οποία ανήκει σε δύο δισεκατομμυριούχους αδελφούς που παίζουν μεγάλο ρόλο στην εκστρατεία του κ. Γουόκερ εναντίον των συνδικάτων, αισθάνθηκε υποχρεωμένη να διαψεύσει ότι την ενδιαφέρει η αγορά των εν λόγω σταθμών παραγωγής ενέργειας. Σας πείθει;

          Τα καλά νέα από το Γουισκόνσιν είναι ότι το ξέσπασμα της δημόσιας κατακραυγής που --βοηθούντων και των ελιγμών των Δημοκρατικών στην πολιτειακή Γερουσία, οι οποίοι απέχουν από τις συνεδριάσεις ώστε να μην υπάρχει απαρτία-- έχει επιβραδύνει την πρεμούρα του αυτού του αλιτήριου. Αν το σχέδιο του κ. Γουόκερ ήταν να προωθήσει το νομοσχέδιο πριν καταλάβει κανείς τους πραγματικούς του στόχους, το εν λόγω σχέδιο έχει ματαιωθεί. Και τα γεγονότα στο Γουισκόνσιν μάλλον έκαναν άλλους ρεπουμπλικάνους κυβερνήτες να διστάσουν, υπαναχωρώντας από παρόμοιες κινήσεις.

        Αλλά μην περιμένετε ούτε από τον κ. Γουόκερ ούτε από τους υπόλοιπους του κόμματός του να αλλάξουν αυτούς τους στόχους. Η συντριβή του συνδικαλισμού και οι ιδιωτικοποιήσεις παραμένουν οι προτεραιότητες των Ρεπουμπλικάνων, και το κόμμα θα συνεχίσει τις προσπάθειές του να υλοποιήσει αυτές τις προτεραιότητες, στο όνομα των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών.

μετάφραση: Πάνος Παπαδόπουλος

1. Ο παραλληλισμός των δύο εξεγέρσεων υπήρξε ένα θέμα που ενέπνευσε πολλά συνθήματα στο Γουισκόνσιν και σχολιάστηκε γενικότερα στον αμερικανικό Τύπο. Βλ. και τη σχετική αναφορά στο προηγούμενο άρθρο του Κρούγκμαν, εδώ.

(Πηγή: Αυγή, 6/3/2011)