Στ. Κούλογλου: Αγώνας ενάντια στη λήθη και στο νεοναζισμό

Στον κινηματογράφο Ααβόρα στην Αθήνα, προβάλλεται η νέα ταινία του Στέλιου Κούλογλου, «Νεοναζί: Το Oλοκαύτωμα της Μνήμης», που γνωρίζει συγκινητική ανταπόκριση από το κοινό, το οποίο κατέκλυσε τις αίθουσες στη Θεσσαλονίκη και τη Φλώρινα.
Διαβάστε τη συνέντευξη του Στέλιου Κούλογλου στη Lifo:
Το αρχικό έναυσμα για να ξεκινήσω την έρευνα αυτή ήταν το γεγονός ότι στις τελευταίες εκλογές η Χρυσή Αυγή εμφανιζόταν να έχει πάρει αρκετές εκατοντάδες ψήφους στα Καλάβρυτα και στο Δίστομο, που επί Κατοχής είχαν μαρτυρήσει από τους Γερμανούς ναζί και τους  Έλληνες συνεργάτες τους, πράγμα που μου φαινόταν εξωφρενικό.
Όταν πήγαμε και το αναφέραμε αυτό στους κατοίκους έγιναν έξαλλοι, λέγοντας πως επρόκειτο για ένα άθλιο ψέμα που αναπαρήγαγαν τα ΜΜΕ –ελάχιστοι ήταν οι ντόπιοι που είχαν όντως ψηφίσει Χ.Α., οι «εκατοντάδες ψήφοι» αφορούσαν τους ευρύτερους καλλικρατικούς δήμους, στους οποίους ανήκαν τα δύο χωριά. Και, όσο κι αν είναι γνωστές οι σφαγές εκείνες, όσο κι αν μας κάνει «χοντρόπετσους» η δουλειά μας, ήταν μεγάλη η συγκίνηση αλλά και η δοκιμασία στα γυρίσματα.

«Επίκαιρα ερωτήματα, συγκινητική αφήγηση, μεγάλη εκπαιδευτική αξία». Αθηνόραμα

Ένα άλλο ζήτημα που με απασχολούσε ήταν αυτό της ιστορικής συνέχειας της Χ.Α. με το «μαύρο» παρελθόν αυτής της χώρας. Το δεύτερο αποδείχτηκε για άλλη μια φορά τις προάλλες στην Τσαριτσάνη της Θεσσαλίας, στην επέτειο του μακελειού που προκάλεσαν εκεί οι Ιταλοί φασίστες τον Μάρτιο του '43, εξαιτίας της εμπλοκής της στην αντίσταση. Πήγαν οι χρυσαυγίτες να καταθέσουν στεφάνι και οι κάτοικοι τους έδιωξαν κακήν κακώς, φωνάζοντας «εσείς μας σκοτώσατε!».

Η ιστορική αυτή συνέχεια πιστοποιείται από την άλλη πλευρά στο πρόσωπο του Αλέξανδρου Γκιοσμά, στελέχους της Χ.Α., ο πατέρας του οποίου, Ξενοφών ή «Φον» Γκιοσμάς, υπήρξε καραμπινάτος δωσίλογος, επικεφαλής των Ταγμάτων Θανάτου στη Βόρεια Ελλάδα επί Κατοχής. Έφυγε, μάλιστα, λίγο πριν από την απελευθέρωση, μαζί με τους Γερμανούς, όπως εκατοντάδες ακόμα ντόπιοι συνεργάτες τους (Πούλος, Λογοθετόπουλος κ.ά.), σχηματίζοντας μάλιστα για λίγους μήνες στην Αυστρία μια εξόριστη τάχα μου ελληνική κυβέρνηση-ανδρείκελο των ναζί. Το ενδιαφέρον είναι ότι δικάστηκε ερήμην σε θάνατο, φυλακίστηκε επιστρέφοντας στην Ελλάδα, αλλά το 1950 πήρε χάρη από τον βασιλιά Παύλο, για να βρεθεί κάποια χρόνια μετά συνεργός στη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη... Μια άλλη περίπτωση ατιμώρητου δωσίλογου ήταν κάποιος Παπαναούμ που έδρασε στη Θεσσαλονίκη, υφαρπάζοντας τις περιουσίες των διωκόμενων Εβραίων – εντέλει, κι αυτός ο αλήτης κατέφυγε στη Γερμανία, όπου παρέμεινε, μαζί με πολλά από τα κλεμμένα.

«Η νέα φρικτή μας πραγματικότητα». Τα Νέα

Στη χώρα μας, ως γνωστόν, ελάχιστοι συνεργάτες των κατοχικών δυνάμεων δικάστηκαν και καταδικάστηκαν, οι περισσότεροι τη σκαπούλαραν εξαιτίας του Εμφυλίου και της συστράτευσής τους με τους νικητές εν όψει του κομμουνιστικού «κινδύνου». Πάντα υπήρχε, λοιπόν, μια ακροδεξιά «μαγιά» της τάξης του 5-10%, που είτε εκφραζόταν πιο μαζικά, σαν την Εθνική Παράταξη που στις εκλογές του 1977, με τις μνήμες της χούντας, του Πολυτεχνείου και της προδοσίας της Κύπρου νωπές ακόμα, πήρε ένα 7%, είτε διαχεόταν σε άλλα κόμματα, όχι μόνο ακροδεξιά...

Όλοι αυτοί οι άνθρωποι, λοιπόν, όλες αυτές οι νοοτροπίες και αντιλήψεις δεν είχαν εξαφανιστεί, απλώς κρύβονταν, περιμένοντας την κατάλληλη ευκαιρία να ξαναεμφανιστούν. Και τους την πρόσφερε απλόχερα η κρίση, μαζί με το μεταναστευτικό και την εκτεταμένη ανομία. Τα τελευταία έπαιξαν καταλυτικό ρόλο, εφόσον αφενός καλλιέργησαν τον ρατσισμό σε έναν λαό που, πράγματι –ας μην το ξεχνάμε–, γαλουχείται ήδη από τα σχολικά του χρόνια με την ιδέα του «ανάδελφου», του «περιούσιου», αφετέρου προέκριναν την εθνική ταυτότητα ως πανάκεια.

«Συγκλονιστικές μαρτυρίες, άγνωστο αρχειακό υλικό, αφοπλιστικά λόγια των μαθητών του Λυκείου στο Δίστομο». Αυγή

Οι χρυσαυγίτες προσπάθησαν να πλασαριστούν ως αντισυστημικοί, αντιμνημονιακοί, τιμωροί, πατριώτες και σε κάποιο βαθμό τα κατάφεραν. Και ναι, έχουν πέραση ακόμα και σε νέα παιδιά. Ένας λόγος είναι ότι η ιστορία διδάσκεται ακόμα λάθος. Έτσι, σήμερα ο Κασιδιάρης λέει ότι οι Ταγματασφαλίτες δεν συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς, ο Μιχαλολιάκος τους αποκαλεί εθνικούς αγωνιστές και κάποιοι τους πιστεύουν. Ακόμα και οι μαθητές του Διστόμου αγνοούσαν ότι στο έγκλημα του '43 συμμετείχαν και ντόπιοι συνεργάτες των ναζί. Ένα παιδί, μάλιστα, απέδωσε το φταίξιμο στους αντάρτες που είχαν χτυπήσει τους Γερμανούς.

Τα θέματα της Κατοχής και του Εμφυλίου στη χώρα μας ήταν πάντοτε ταμπού. Πώς, αλλιώς, εφόσον στη μεταπολεμική Ελλάδα, αν τολμούσες να μιλήσεις για εθνική αντίσταση σε μπουζουριάζανε, ενώ μετά τη Μεταπολίτευση περάσαμε στο άλλο άκρο, γίναμε ξαφνικά όλοι αντιστασιακοί – στην Κατοχή, στη χούντα, σε όλα. Από την πλήρη απαξίωση, δηλαδή, στην αποθέωση του λαϊκισμού.

«Πρέπει να το παρακολουθήσει όλη η νεολαία». Cine.gr

Αν ευθύνεται και η Αριστερά για την άνοδο της Χρυσής Αυγής; Προφανώς, ειδικά όπως χειρίστηκε το μεταναστευτικό. Η μαζική, ανεξέλεγκτη ροή μεταναστών και η απουσία οποιασδήποτε κρατικής πολιτικής ενσωμάτωσης προκάλεσαν διάφορα προβλήματα, ειδικά σε κάποιες περιοχές. Αντί η Αριστερά να φανεί ψύχραιμη, δείχνοντας συμπαράσταση και αλληλεγγύη τόσο στους μετανάστες όσο και στους κατοίκους που ανησυχούσαν –όχι πάντα άδικα–, αποκαλούσε τους τελευταίους συλλήβδην φασίστες και ρατσιστές, δίχως καν να κάτσει να κουβεντιάσει μαζί τους. Ε, αν το κάνεις αυτό, θα σε χτυπήσει ο άλλος φιλικά στην πλάτη, θα σου πει «ναι, ό, τι πεις» και θα πάει συστημένος στους απέναντι. Πρέπει, επίσης, να αλλάξει η στάση της απέναντι στην Αστυνομία. Όταν τους αντιμετωπίζεις συνολικά ως «μπάτσους-γουρούνια-δολοφόνους», αναμενόμενο είναι να στραφούν επίσης στη Χ.Α. Χρειάζεται να μπει και η αστυνομία στο συνταγματικό τόξο, αλλιώς πραγματικά κινδυνεύουμε.

Γιατί, τώρα, έχουμε τέτοια έξαρση της ακροδεξιάς στην Ελλάδα και όχι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, που επίσης βιώνουν βαθιά κρίση; Μα, γιατί εδώ κατέρρευσε πλήρως το πολιτικό σύστημα και απαξιώθηκαν εντελώς οι θεσμοί! Πουθενά αλλού δεν έπιασαν τόσο πάτο. Η κρίση, άλλωστε, δεν πριμοδότησε μόνο την Ακροδεξιά αλλά και την Αριστερά συνολικά, πράγμα που επίσης δεν είδαμε στην Ισπανία ή την Ιταλία π.χ. Έπειτα, πώς να μην καταλήγει ο κόσμος στα άκρα, όταν του λες «ψηφίστε με, να επαναδιαπραγματευτώ» και το ίδιο βράδυ κάνεις κωλοτούμπα;

Ιδιαίτερο το νέο ντοκιμαντέρ του Στέλιου Κούλογλου. Σκληρό, αλλά και σε σημεία συγκινητικό, έως εξοργιστικό. Πάντα όμως καλό τεκμηριωμένο, και δυστυχώς, επίκαιρο παρά ποτέ.. The Cinefreak

Ναι, φυσικά φταίει επίσης η θεωρία της «ταύτισης των άκρων» για την άνοδο της Χ.Α. Σίγουρα, υπάρχουν και στην άλλη πλευρά κάποιοι φασίστες με αριστερή ή αναρχική προβιά που σπάνε αδιάκριτα ή επιτίθενται σε ανθρώπους όπως ο Πολ Γουότσον, ο Γιάννης Πανούσης ή ο Soloup ακόμα. Δεν μπορείς, όμως, να βάζεις στην ίδια μοίρα τις καμένες βιτρίνες και τους τσαμπουκάδες ανεγκέφαλων χουλιγκάνων με τους σοβαρούς τραυματισμούς και τις δολοφονίες μεταναστών, ούτε να ταυτίζεις βία και Αριστερά στο όνομα κάποιων ίσων αποστάσεων που ποτέ δεν υπήρξαν. Είναι καθαρό προπαγανδιστικό τέχνασμα. Πόσο μάλλον, όταν ταυτόχρονα ως κυβέρνηση υιοθετείς την ακροδεξιά ατζέντα στον νόμο για την ιθαγένεια, στο γένος στις  Ένοπλες Δυνάμεις, στην αντιμετώπιση των οροθετικών...

Προσωπικά, δεν είμαι υπέρ της βίας, είτε ατομικής είτε συλλογικής. Όχι, ούτε τη Χ.Α. την πολεμάς βίαια. Τα κοινωνικά φαινόμενα δεν αντιμετωπίζονται με ρόπαλα αλλά με εκπαίδευση και συστηματική δουλειά πάνω στις αιτίες που τα προκαλούν. Να τους ταράξουμε στη νομιμότητα, αυτό να κάνουμε! Οι εμφυλιοπολεμικές καταστάσεις εντέλει ωφελούν τη Χ.Α., γιατί αυτό ακριβώς επιδιώκει – σε ομαλές δημοκρατικές συνθήκες φυτοζωεί. Να εντείνουμε τις αντιφασιστικές κινητοποιήσεις, ναι, με σύνεση όμως. Γιατί και η λεγόμενη «κινηματική» οδηγεί σε εκτρώματα, σε Ροβεσπιέρους και Στάλιν.

Ριζοσπαστικές αλλαγές σε μια κοινωνία μπορεί να φέρει μόνο ένα μεγάλο, μαζικό, δυναμικό, αλλά ειρηνικό κίνημα. Που όμως θα επιδιώκει να πάρει την εξουσία ή έστω κάποιες εξουσίες σε επίπεδο δήμων, σωματείων κ.λπ., όχι να διαμαρτύρεται απλώς, αφήνοντας τα πόστα στα λαμόγια, στο όνομα μιας υποτιθέμενης επαναστατικής καθαρότητας.

Είδες πώς ξεφούσκωσαν οι «Αγανακτισμένοι». Επαναστατική γυμναστική, χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα. Έπειτα, όταν έχεις μια οικογένεια όπου ένας μόνο εργάζεται και αν, όταν ελπίδα δεν βλέπεις, έχοντας ενοχοποιηθεί κιόλας ότι δήθεν κι εσύ μαζί τα έφαγες, δεν το διακινδυνεύεις. Και δίχως τη συμμετοχή της «κρίσιμης μάζας» ανατροπές δεν γίνονται. Αντίστοιχη κατάληξη είχε το κίνημα «Occupy» στην Αμερική. Κάτι αφήνουν βέβαια όλα αυτά αλλά...

Απαισιόδοξος; Κοίτα, με ευρώ ή όχι, η Ελλάδα είναι ματ, ενώ καμιά πανευρωπαϊκά βιώσιμη λύση δεν διαφαίνεται ακόμα. Αισιόδοξος σε απόγνωση, αυτό είμαι! Δίχως, ωστόσο, καμιά διάθεση αγιοποίησης –είμαστε πράγματι κακομαθημένοι και συντηρίλες–, ο ελληνικός λαός έχει δείξει ότι θέλει αλλαγές. Εκσυγχρονισμό του έταξαν, άλλωστε, και ο Σημίτης και ο Κώστας Καραμανλής – φυσικά τον πούλησαν. Ο ΣΥΡΙΖΑ, ναι, μπορεί να αποδειχτεί μια αξιόπιστη εναλλακτική, εφόσον βέβαια ωριμάσει έγκαιρα. Περισσότερο όμως ελπίζω στις νέες γενιές, είναι πολύ πιο έξυπνες και ανοιχτόμυαλες. Αν θα πολιτευόμουν ποτέ; Πας καλά; Μια χαρά είμαι έτσι, από σωτήρες εξάλλου χορτάσαμε.
tvxs.