Η οικονομική κρίση που εξαπλώνεται σύμφωνα με τους οικονομικούς δείκτες ακόμα και σε χώρες του “σκληρού πυρήνα ” της Ε.Ε. και έχει ρημάξει την ελληνική οικονομία και κοινωνία μετεξελίσσεται σε κρίση αρχών και αξιών και σε κρίση δημοκρατίας. Η ιστορία διδάσκει ότι η υφιστάμενη κρίση μπορεί να οδηγήσει σε σοβινισμούς, εθνικισμούς, ιδεοληψίες και σκοταδισμό. Οι καθαρόαιμοι εκφραστές αυτών των ιδεών και πρακτικών επιστρέφουν στο πολιτικό προσκήνιο σε όλη την Ευρώπη. Για χιλιάδες χρόνια η Ευρώπη μαστιζόταν από πολέμους μεταξύ των διαφορετικών φυλών, εθνοτήτων, θρησκευτικών ρευμάτων κ.λπ.
Η μακρά ειρήνη που διανύει αυτή η γεωγραφική περιοχή του πλανήτη είναι κατάκτηση που πρέπει να διευρυνθεί και χρονικά και γεωγραφικά. Από το 2008 και μετά βιώνουμε έναν ιδιότυπο πόλεμο, έναν πόλεμο οικονομικό. Η οικονομική κρίση του 2008 κλονίζει την οικονομία, τους θεσμούς και τη λειτουργία στην Ε.Ε., σε τελευταία ανάλυση την δημοκρατία.
Θεωρητικά η Ε.Ε. κυβερνάται από διάφορα όργανα, πρωτίστως από την Επιτροπή, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο. Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική: οι διαδικασίες των οργάνων της Ε.Ε. παρακάμπτονται και τη θέση τους έχουν πάρει οι διμερείς συναντήσεις τη κ. Μέρκελ με τον κ. Ολάντ ή με τον κ. Μόντι. Ακόμα και η κολοβή δημοκρατία της Ε.Ε. δεν λειτουργεί και υποκαθίσταται.
Πανηγύριζε ο Μ. Παπαδημητρίου στην “Καθημερινή” μετά το ταξίδι του πρωθυπουργού “Ο Αντ. Σαμαράς επέστρεψε φορτωμένος με κάτι σπουδαίο. Τόσο η κ. Μέρκελ όσο και ο κ. Ολάντ κατέστησαν με κρυστάλλινο τρόπο σαφές πως θα κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους προκειμένου η Ελλάδα να παραμείνει μέλος της ζώνης του ευρώ”. Και τα ευρωπαϊκά όργανα; Φτάνει η θέληση του “γαλλογερμανικού” άξονα;
Όταν αναφερόμαστε στην Ευρώπη, την σχετίζουμε μόνο με όρους οικονομικής και νομισματικής σχέσης. Που είναι η Ευρώπη της αλληλεγγύης, της κοινωνικής συνοχής και της άμβλυνσης των ανισοτήτων, των δημοκρατικών διαδικασιών; Που προεκλογικά σχεδόν όλοι τις θυμούνται αλλά μετεκλογικά και στην ώρα των κρίσιμων αποφάσεων τις ξεχνούν.
Για να βρούμε τη λύση και τη σωστή διάγνωση, πρέπει να προσδιορίσουμε το πρόβλημα. Δεν ζούμε μια προσπάθεια τιμωρίας των δημιουργών ελλειμμάτων και χρεών όπως διατυμπανίζει η κ. Μέρκελ που ζητάει να “τιμωρούνται” οι χώρες από το ευρωπαϊκό δικαστήριο. Βιώνουμε μια τρομακτική ανακατανομή ισχύος και στο εσωτερικό των κρατών και στο εσωτερικό της Ε.Ε., στο όνομα του δημοσιονομικού νοικοκυρέματος, το οποίο όμως δεν επιτυγχάνεται όπως η πραγματικότητα μαρτυρά, με συνταγές λιτότητας.
Η στρεβλή αρχιτεκτονική της Ε.Ε., δημιούργησε μια ενιαία οικονομική ζώνη, εντός της οποίας οι αδύναμες χώρες έβλεπαν την οικονομία τους να ασφυκτιά, ενώ γίνονταν οι αποδέκτες των προϊόντων των ισχυρότερων χωρών. Εντός των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας και της Κίνας, υπάρχουν διαφορές στην παραγωγή που υπερβαίνουν αυτές της Ελλάδας - Γερμανίας. Όμως χάρη στις άμεσες μεταφορές κεφαλαίων και τα κοινά επιτόκια δανεισμού, η πολιτεία της Ουάσιγκτον στέκει αλληλέγγυα στις φτωχότερες πολιτείες, πράγμα που δεν συμβαίνει στην Ε.Ε.
Σήμερα είναι περισσότερο αναγκαία από ποτέ η κοινή διαχείριση των ευρωπαϊκών χρεών και αναδιάρθρωση του χρέους των κρατών-μελών με την έκδοση ευρωομολόγων. Μια τέτοια ευρωπαϊκή απάντηση απαιτεί ισχυρό ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, πολύ ισχυρότερο από την αστειότητα του 1% του ΑΕΠ της Ε.Ε., με ισχυρές ασφαλιστικές δικλίδες για αναδιανομή του πλούτου και άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων.
Το πολιτικό τοπίο στην Ε.Ε. παραμένει ρευστό όσο οι ηγεσίες στην Ε.Ε. εθελοτυφλούν. Το μεγάλο στοίχημα για να αντιμετωπιστούν οι μεγάλες οικονομικές προκλήσεις δεν είναι η λιτότητα, αλλά η δημοκρατία. Αναζητούμε και σχεδιάζουμε μια δημοκρατική ανασυγκρότηση της Ε.Ε. που θα συντρίψει τις ασφυκτικές, μονεταριστικές στρεβλώσεις που έχουν υπερδιογκωθεί τα τελευταία χρόνια.
Οι λαοί της Ευρώπης, που πρέπει να είναι οι μεγάλοι πρωταγωνιστές σε μια τέτοια προσπάθεια, σε μια Ένωση χωρίς το μεγάλο δημοκρατικό έλλειμμα θα μπορούσαν ευκολότερα να συνεννοηθούν στα θεσμικά ζητήματα και να αποκαταστήσουν την αξία της αλληλεγγύης, θεμελιώδη για να υπάρξει βάση για την ευρωπαϊκή ενοποίηση.
Η μακρά ειρήνη που διανύει αυτή η γεωγραφική περιοχή του πλανήτη είναι κατάκτηση που πρέπει να διευρυνθεί και χρονικά και γεωγραφικά. Από το 2008 και μετά βιώνουμε έναν ιδιότυπο πόλεμο, έναν πόλεμο οικονομικό. Η οικονομική κρίση του 2008 κλονίζει την οικονομία, τους θεσμούς και τη λειτουργία στην Ε.Ε., σε τελευταία ανάλυση την δημοκρατία.
Θεωρητικά η Ε.Ε. κυβερνάται από διάφορα όργανα, πρωτίστως από την Επιτροπή, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο. Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική: οι διαδικασίες των οργάνων της Ε.Ε. παρακάμπτονται και τη θέση τους έχουν πάρει οι διμερείς συναντήσεις τη κ. Μέρκελ με τον κ. Ολάντ ή με τον κ. Μόντι. Ακόμα και η κολοβή δημοκρατία της Ε.Ε. δεν λειτουργεί και υποκαθίσταται.
Πανηγύριζε ο Μ. Παπαδημητρίου στην “Καθημερινή” μετά το ταξίδι του πρωθυπουργού “Ο Αντ. Σαμαράς επέστρεψε φορτωμένος με κάτι σπουδαίο. Τόσο η κ. Μέρκελ όσο και ο κ. Ολάντ κατέστησαν με κρυστάλλινο τρόπο σαφές πως θα κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους προκειμένου η Ελλάδα να παραμείνει μέλος της ζώνης του ευρώ”. Και τα ευρωπαϊκά όργανα; Φτάνει η θέληση του “γαλλογερμανικού” άξονα;
Όταν αναφερόμαστε στην Ευρώπη, την σχετίζουμε μόνο με όρους οικονομικής και νομισματικής σχέσης. Που είναι η Ευρώπη της αλληλεγγύης, της κοινωνικής συνοχής και της άμβλυνσης των ανισοτήτων, των δημοκρατικών διαδικασιών; Που προεκλογικά σχεδόν όλοι τις θυμούνται αλλά μετεκλογικά και στην ώρα των κρίσιμων αποφάσεων τις ξεχνούν.
Για να βρούμε τη λύση και τη σωστή διάγνωση, πρέπει να προσδιορίσουμε το πρόβλημα. Δεν ζούμε μια προσπάθεια τιμωρίας των δημιουργών ελλειμμάτων και χρεών όπως διατυμπανίζει η κ. Μέρκελ που ζητάει να “τιμωρούνται” οι χώρες από το ευρωπαϊκό δικαστήριο. Βιώνουμε μια τρομακτική ανακατανομή ισχύος και στο εσωτερικό των κρατών και στο εσωτερικό της Ε.Ε., στο όνομα του δημοσιονομικού νοικοκυρέματος, το οποίο όμως δεν επιτυγχάνεται όπως η πραγματικότητα μαρτυρά, με συνταγές λιτότητας.
Η στρεβλή αρχιτεκτονική της Ε.Ε., δημιούργησε μια ενιαία οικονομική ζώνη, εντός της οποίας οι αδύναμες χώρες έβλεπαν την οικονομία τους να ασφυκτιά, ενώ γίνονταν οι αποδέκτες των προϊόντων των ισχυρότερων χωρών. Εντός των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας και της Κίνας, υπάρχουν διαφορές στην παραγωγή που υπερβαίνουν αυτές της Ελλάδας - Γερμανίας. Όμως χάρη στις άμεσες μεταφορές κεφαλαίων και τα κοινά επιτόκια δανεισμού, η πολιτεία της Ουάσιγκτον στέκει αλληλέγγυα στις φτωχότερες πολιτείες, πράγμα που δεν συμβαίνει στην Ε.Ε.
Σήμερα είναι περισσότερο αναγκαία από ποτέ η κοινή διαχείριση των ευρωπαϊκών χρεών και αναδιάρθρωση του χρέους των κρατών-μελών με την έκδοση ευρωομολόγων. Μια τέτοια ευρωπαϊκή απάντηση απαιτεί ισχυρό ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, πολύ ισχυρότερο από την αστειότητα του 1% του ΑΕΠ της Ε.Ε., με ισχυρές ασφαλιστικές δικλίδες για αναδιανομή του πλούτου και άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων.
Το πολιτικό τοπίο στην Ε.Ε. παραμένει ρευστό όσο οι ηγεσίες στην Ε.Ε. εθελοτυφλούν. Το μεγάλο στοίχημα για να αντιμετωπιστούν οι μεγάλες οικονομικές προκλήσεις δεν είναι η λιτότητα, αλλά η δημοκρατία. Αναζητούμε και σχεδιάζουμε μια δημοκρατική ανασυγκρότηση της Ε.Ε. που θα συντρίψει τις ασφυκτικές, μονεταριστικές στρεβλώσεις που έχουν υπερδιογκωθεί τα τελευταία χρόνια.
Οι λαοί της Ευρώπης, που πρέπει να είναι οι μεγάλοι πρωταγωνιστές σε μια τέτοια προσπάθεια, σε μια Ένωση χωρίς το μεγάλο δημοκρατικό έλλειμμα θα μπορούσαν ευκολότερα να συνεννοηθούν στα θεσμικά ζητήματα και να αποκαταστήσουν την αξία της αλληλεγγύης, θεμελιώδη για να υπάρξει βάση για την ευρωπαϊκή ενοποίηση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου