Θα αρχίσω το άρθρο μου με δυο μεγάλους Ποιητές! Τον Γιώργο Σεφέρη που είπε ότι « Η ποίηση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα.» και τον Έντγκαρ Άλαν Πόε που είπε ότι «Η ποίηση είναι σκέψεις που αναπνέουν, και λέξεις που καίνε».
Με πρωτοβουλία της UNESCO ορίστηκε η 21η Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης το 1999. Ο διεθνής πολιτιστικός οργανισμός θέλησε με αυτό τον τρόπο να προωθήσει την τέχνη της ποίησης και συγκεκριμένα τις προσπάθειες των μικρών εκδοτών να τυπώνουν συλλογές νέων ποιητών, την επιστροφή της προφορικής παράδοσης με την ανάγνωση ποιημάτων ενώπιον κοινού και την αποκατάσταση ενός διαλόγου μεταξύ της ποίησης και των άλλων μορφών τέχνης, πάνω στον αφορισμό του Ντελακρουά «Δεν υπάρχει τέχνη χωρίς ποίηση».
Φέτος παρά ποτέ η Ποίηση είναι η Τέχνη που χρειάζεται περισσότερο στον Ελληνικό λαό και σε όλους εκείνους που δοκιμάζονται στο πανανθρώπινο πεδίο.
Στην εποχή της κρίσης η ποίηση μπορεί να παίξει έναν ρόλο «πολιτικής της καθημερινής ζωής» πιστεύει ο Νάνος Βαλαωρίτης. «Διότι και οι ποιητές έχουμε ανάγκη να ...
ενωθούμε με όλους όσοι αντιστέκονται σ’ αυτό το σύστημα που πνίγει την πολιτική, οικονομική και υπαρξιακή μας υπόσταση».
Προσοχή όμως: ο Βαλαωρίτης δεν μιλά για «στράτευση» («διότι αυτό θα σήμαινε υποταγή της προσωπικής αισθητικής σε κομματικές επιταγές») αλλά για «révolte»: δηλαδή για «μια στάση κοινωνικής κριτικής, προσωπική ή συλλογική μέσα από μικρές, ανεξάρτητες ομάδες». Γι’ αυτό και επιμένει ότι σε τέτοιες εποχές «η ποίηση οφείλει να μην είναι ναρκισσιστική αλλά να αποτείνεται στον έξω κόσμο, με ενδιάμεσο φυσικά τον μέσα κόσμο, τη γλωσσική επεξεργασία δηλαδή, που διαφοροποιεί το ποίημα από ένα άρθρο ή ένα μανιφέστο». Στο «Κυνηγώντας τον άνεμο» του 2005 για τα κύματα των διαδηλωτών, τους οποίους καλεί σε εγρήγορση: «Μην ολισθήσετε και σεις/ ανήμποροι να συγκεκριμενοποιηθείτε/ προς την αλυσοδεμένη συμπαιγνία».
Η θέση της ποίησης στον καθημερινό, δημόσιο λόγο, η ποίηση επιβεβαιώνει τη σιωπή της. Σε έναν καιρό αυστηρά πρακτικό επιβιώνει διαστρεβλωμένη: ως συνοδευτικό της διαδρομής στα βαγόνια του μετρό, ως κορόνα σε πολιτικούς λόγους νομιμοποιώντας τη φθαρμένη γλώσσα και την έλλειψη οράματος, ως συγκίνηση σε επικήδειους, εικονογραφημένη σε μπλογκ θεματικά, μπάλωμα μιας σιωπής που κραυγάζει. Και ο ποιητής του σήμερα;
Η ποίηση πάντα φλέρταρε με τους τρόπους της σιωπής. Από τον πρώτο μοντερνισμό της με τα «Άνθη του κακού» του Μποντλέρ (1857), μέχρι και σήμερα, η ποιητική γλώσσα εμπεριέχει τη σιωπή μέσα από την αφαίρεση. Ο παλιός λυρισμός μέσα από την μουσική των λέξεων, αντικαθίσταται και γίνεται ορατός ακριβώς με την ορθή απουσία τους. Το νόημα δεν απαντάται, αλλά εμπεριέχεται αποφεύγοντας μια καθαρή ομολογία. Έχοντας ως μόνο εργαλείο και στόχο τη γλώσσα, η ποίηση την χρησιμοποιεί υπερβαίνοντας τη. Στις πιο ακραίες της μορφές (ποίηση νταντά, λετρισμός, κολάζ λέξεων) την παύει ακριβώς για να την κρίνει. Η βαρβαρότητα των δύο παγκοσμίων πολέμων, βλάστησε τη λεκτική παύση περισσότερο από ποτέ, μέσα στην επικράτεια του ποιήματος.
Η ποίηση στην εποχή μας δεν απουσιάζει, θα μπορούσαμε να πούμε (έστω διστακτικά) πως απλώς συχνά εκδηλώνεται ως σιωπή. Ας αναλογιστούμε, πόση σιωπή αναλογεί, σε κάθε πρόχειρη απόφανσή μας, σε κάθε τυχαία πεταμένη φράση, σε κάθε λέξη μας, φθαρμένη εκ των προτέρων; Αλλά μπορεί κανείς να σιωπά εξίσου σε όλους τους καιρούς;
Για τη φετινή χρονιά η Εταιρεία Συγγραφέων, το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου και η αλυσίδα Πολιτισμού Ιανός έχουν προαναγγείλει εκδηλώσεις με αναγνώσεις ποιημάτων αλλά και με πορεία διαμαρτυρίας.Με σύνθημα «Όχι άλλη μια διαμαρτυρία, αλλά μια ΑΛΛΗ διαμαρτυρία» η αλυσίδα πολιτισμού Ιανός που γίνεται πολύ συχνά το θύμα βανδαλισμών στα βίαια επεισόδια της Αθήνας o Κύκλος Ποιητών, τα περιοδικά Poetix και Ποιητικά και οι εκδόσεις Μικρή Άρκτος, καλούν ποιητές, συγγραφείς, ηθοποιούς, καλλιτέχνες, εκδότες αλλά και κάθε πολίτη σε συν οδοιπορία / διαμαρτυρία, την Τετάρτη 21 Μαρτίου, Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, με όπλο την Ποίηση ενάντια στην Κρίση.
Μια διαφορετική μορφή δια-μαρτυρίας, αλλά και μια διαφορετική μορφή εκδήλωσης στην οποία συμμετέχει το σύνολο του κόσμου του βιβλίου, με πάνω από 80 εκδότες, περιοδικά και φορείς με τίτλο «Η Ποίηση ενάντια στην Κρίση» , συν-οδοιπορία προς το Σύνταγμα και προσυγκέντρωση στις 12 το μεσημέρι μπροστά από το βιβλιοπωλείο IANOS, Σταδίου 24.
Με το ερώτημα «Αν όχι τώρα πότε;» οι διοργανωτές της εκδήλωσης επισημαίνουν μεταξύ άλλων στην ανακοίνωσή τους: «Επειδή η απειλή μιας Έρημης Χώρας, γίνεται όλο και πιο πραγματική ως προοπτική μέλλοντος για τον τόπο μας. Επειδή έχουμε κάθε λόγο να αμφιβάλλουμε αν η ποίηση μπορεί να γιορτάζει τη μέρα της, ακίνδυνα και αθώα, όταν γύρω μας καταρρέουν το δίκαιο, η πνευματική μας υπόσταση, η χώρα μας η ίδια.
Θελήσαμε να συναντήσουμε εμείς την ποίηση και την άνοιξη στους δρόμους της Αθήνας, να αναζητήσουμε στην αμηχανία, στον θυμό και στην απόγνωση, που έχουν πια τα βλέμματα των συμπολιτών μας, την ελπίδα της Αντίστασης.»… Και καταλήγει: «Ας γίνουν τα ποιήματα, αναφορά μας οι Ποιητές μας, πλακάτ μας οι στίχοι που μπορούν να γεννήσουν έναν άλλο στοχασμό, ένα άλλο μέλλον, μέσα από το παρόν και το παρελθόν μας. Μια διαδήλωση υπεράσπισης ενός Πολιτισμού που δεν κρίνεται από την Κρίση, που όταν μνημονεύεται απαντά με το δικό του τρόπο, στα όποια Μνημόνια».
Ο εορτασμός αποτελεί πλέον επίσημο θεσμό με δωδεκάχρονη ιστορία και ελληνική καταγωγή. Πώς ξεκίνησε, με ποια αφορμή, πώς έφτασε να καθιερωθεί παγκοσμίως; Η αρχική έμπνευση ανήκει στον ποιητή Μιχαήλ Μήτρα. «Οι γιορτές ποίησης δεν ήταν κάτι άγνωστο», γιορτάζονταν στη Γαλλία, στη Βρετανία, στις ΗΠΑ και αλλού. Στη Γαλλία, αν θυμάμαι καλά, υπήρχε εβδομάδα ποίησης». Ο ίδιος, όταν ζούσε στο Λονδίνο στη δεκαετία του ’80, είχε παρακολουθήσει πολλές σχετικές εκδηλώσεις. Γιατί λοιπόν να μην κάνουμε το ίδιο κι εμείς; σκέφτηκε και το φθινόπωρο του 1997 πρότεινε στην Εταιρεία Συγγραφέων, «στον θεσμό που θα μπορούσε να διοργανώσει μια τέτοια γιορτή», να υιοθετηθεί ο εορτασμός της ποίησης και στην Ελλάδα, και να οριστεί συγκεκριμένη μέρα γι’ αυτό. Η εισήγησή του έφτασε με επιστολή στα χέρια του ποιητή και μελετητή της ποίησης Κώστα Στεργιόπουλου, προέδρου τότε της Εταιρείας Συγγραφέων.
«Έθεσα το θέμα στη συνέλευση του Διοικητικού Συμβουλίου και όλοι συμφώνησαν να καθορίσουμε μια Ημέρα Ποίησης», θυμάται. Έμενε να επιλέξουν μια ημέρα που να αρμόζει στην ποίηση. «Η ποιήτρια Λύντια Στεφάνου πρότεινε την 21η Μαρτίου, την ημέρα της εαρινής ισημερίας, που συνδυάζει το φως από τη μια και το σκοτάδι από την άλλη, όπως η ποίηση, που συνδυάζει το φωτεινό της πρόσωπο της αισιοδοξίας με το σκοτεινό πρόσωπο του πένθους». «Η ποίηση είναι η πρώτη νεότητα της γλώσσας, ποιητικά είναι τα πρώτα κείμενα, η ποίηση είναι η αρχή των πάντων και έπρεπε να επιλέξουμε μια μέρα που να δηλώνει ακριβώς αυτή την αρχή» εξήγησε η Λύντια Στεφάνου. «Η ισημερία που δηλώνει την αρχή της άνοιξης ήταν ημερομηνία συμβολική και για την αρχή της ποίησης».
Ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός, πρέσβης της Ελλάδας στην UNESCO το 1999, μετέφερε την ιδέα στον διεθνή οργανισμό. «Εισηγήθηκα στο Εκτελεστικό Συμβούλιο η 21η Μαρτίου να ανακηρυχθεί Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης όπως 21η Ιουνίου είναι Παγκόσμια Ημέρα Μουσικής. Οι Γάλλοι, οι Ιταλοί, οι Τυνήσιοι και άλλοι πρέσβεις από χώρες της Μεσογείου υποστήριξαν την εισήγηση και η ελληνική πρόταση υπερψηφίστηκε».
Από τα ανεκδοτολογικά παραλειπόμενα της ψηφοφορίας μάς μετέφερε ορισμένες αντιδράσεις για την επιλογή της συγκεκριμένης ημέρας: «Κάποιος εκπρόσωπος από χώρα της Λατινικής Αμερικής -δεν θυμάμαι τώρα ποια ήταν- είχε ενστάσεις για την επιλογή της ημέρας, είπε ότι η 21η Μαρτίου δεν έχει για τους συμπατριώτες του τον ίδιο συμβολισμό γιατί εκείνο τον μήνα στη χώρα του είναι φθινόπωρο και όχι άνοιξη».
Ο Βασιλικός προσπάθησε να τον πείσει ότι άνοιξη «δεν είναι μόνο τα φύλλα που γεννιούνται αλλά και τα φύλλα που πέφτουν» προετοιμάζοντας έτσι τον δρόμο για τον ερχομό της άνοιξης. Φαίνεται πως τα κατάφερε και, με τη συμφωνία του Νοτίου Ημισφαιρίου, τον Οκτώβριο, στη Γενική Διάσκεψη της UNESCO στο Παρίσι, η 21η Μαρτίου ανακηρύχθηκε Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης. Διακεκριμένοι ποιητές από όλον τον κόσμο συνέρευσαν στην Ελλάδα για να γιορτάσουν την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης τον Μάρτιο του 2001, εγκαινιάζοντας τις εκδηλώσεις της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας.
Υπουργείο Πολιτισμού, Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών, Unesco και Εταιρεία Συγγραφέων συνεργάστηκαν στη διοργάνωση τετραήμερων εκδηλώσεων που ξεκίνησαν από το Μέγαρο Μουσικής στην Αθήνα, συνεχίστηκαν στους Δελφούς και κατέληξαν στην Ολυμπία. Συμμετείχαν 112 έλληνες ποιητές και 39 ποιητές από όλον τον κόσμο, ανάμεσά τους ο νομπελίστας Γουόλε Σογίνκα από τη Νιγηρία, ο Λόρενς Φερλινγκέτι από την Αμερική, ο Ρώσος Αντρέι Βοζνεζένσκι, ο Χιλιανός Νικανόρ Πάρα, ο Ιταλός Λούτσιο Μαριάνι και ο Βραζιλιάνος Χαρόλντο ντε Κάμπος.
«Η Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης θα ενισχύσει την εικόνα της ποίησης στα ΜΜΕ ούτως ώστε η ποίηση να μην θεωρείται πλέον άχρηστη τέχνη αλλά μια τέχνη που βοηθά την κοινωνία να βρει και να ισχυροποιήσει την ταυτότητά της», εξηγούσε η UNESCO στο σκεπτικό της απόφασής της και συνέχιζε: «Οι πολύ δημοφιλείς ποιητικές αναγνώσεις μπορεί να συμβάλουν σε μια επιστροφή στην προφορικότητα και στην κοινωνικοποίηση του ζωντανού θεάματος και οι εορτασμοί μπορεί να αποτελέσουν αφορμή για την ενίσχυση των δεσμών της ποίησης με τις άλλες τέχνες και τη φιλοσοφία, ώστε να επαναπροσδιοριστεί η φράση του Ντελακρουά «Δεν υπάρχει τέχνη χωρίς ποίηση»».
Επηρεασμένη από τη Ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη και του Δασκάλου μου και Ποιητή Γιάννη Κουτσοχέρα προγενέστερα, έβγαλα την αγάπη μου μέσα από τους στίχους για τη χώρα μου. Μου έμαθε να αγαπώ τη χώρα μου, να έχω ιδανικά, αξίες ακλόνητες και αφού άρχισα να πειραματίζομαι με τη Ποίηση, μου δίδαξε την ομορφιά της Λέξης, των συναισθημάτων στο λευκό χαρτί. Μου έμαθε να γράφω απλά, να γίνεται κτήμα του Λαού η Ποίηση, να την αγαπήσουν οι άνθρωποι. Η Ποίηση, μου έλεγε, δεν είναι για τα σαλόνια και την άρχουσα τάξη. Και το’ κανα προσκυνητάρι τον λόγο του.
Το συλλαλητήριο
Σιώπησε η θάλασσα’
βυθίστηκε στο βουβό θάνατο
ο Ποιητής
που πόνεσε στο χθεσινό
ανθρώπινο βουητό.
Στο κλάμα των ανθρώπων
που η μοίρα έριξε στην απόγνωση.
Πόνεσε η θάλασσα’
έβγαλε κραυγή
όταν δέχτηκε πέτρες στα σπλάχνα της.
Ο Ποιητής θύμωσε
δεν μπόρεσε να βγάλει στο χαρτί
το πόνο.
Ήταν κλεισμένος στο γυάλινο κλουβί
του έρωτα,
της ελπίδας
του ονείρου
μέχρι τη στιγμή
που τον κάλεσε η Λέξη
να τη δαμάσει.
Ήταν αργά για να τη πλάσει.
Έμεινε μόνη
αδάμαστη
σκληρή.
Στη γλώσσα των νέων έμεινε
η λέξη Αγώνας!
portalpierias
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου