Καφές με άρωμα… επανάστασης!

του Δημήτρη Βάλλα

Τον ελληνικό καφέ, τον γαλλικό, τον τούρκικο, τον ιταλικό, προφανώς τον γνωρίζετε, τον γνωρίζω και τον γνωρίζουμε όλοι.

Έτσι μεγάλη ήταν η έκπληξη όταν ο καφές εκείνης της ημέρας ήταν διαφορετικός από τους συνηθισμένους κρύβοντας μέσα του ένα άλλο άρωμα, όχι τόσο της γεύσης, αλλά μιας επανάστασης που ξεπήδησε από τις ζούγκλες της Λατινικής Αμερικής, έγινε θρύλος και έστησε τη δική της κοινωνία.

Για έναν αλλιώτικο καφέ, ο λόγος σήμερα, τον καφέ των Ζαπατίστας που τον παράγουν αλλιώτικοι άνθρωποι και τον διακινούν σε Ευρώπη και Αμερική όχι οι συνηθισμένοι έμποροι, αλλά άτομα που νιώθουν αλληλέγγυοι με τα αιτήματα των Ζαπατίστας για δημοκρατία, ειρήνη και δικαιοσύνη και έχουν επιλέξει αυτό τον τρόπο για να στηρίξουν έμπρακτα τον αγώνα τους.

Με τον άνθρωπο που λόγω ιδεολογίας -πιστεύοντας σε ένα εμπόριο χωρίς μεσάζοντες - διακινεί τον καφέ των Ζαπατίστας, αλλά και τσάι και ζάχαρη από ζαχαροκάλαμο που παράγουν διάφορες κοινότητες ιθαγενών σε Εκουαδόρ, Βολιβία, Βραζιλία, Βιετνάμ, το Νέστορα Αντωνίου είχαμε μια μεγάλη συζήτηση για όλα αυτά με το άρωμα του ζαπατιστικού καφέ να μας υπενθυμίζει ότι μπορούμε αν θέλουμε ν’ αλλάξουμε τις ζωές μας.

ΑΡΩΜΑ... ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

«Αντίθετα με τον γαλλικό, τον τούρκικο ή τον ελληνικό, που πήραν το όνομά τους από τους αγοραστές, θα μας πει ο κ. Αντωνίου, ο ζαπατιστικός καφές το παίρνει από τους παραγωγούς του. Είναι ένας καφές που φτάνει στα φλιτζάνια μας μαζί με την ιστορία, τη ζωή και τον αγώνα των παραγωγών του.

Οι παραγωγοί οργανώνονται σε συνεταιρισμούς με σκοπό να αναζητήσουν συλλογικά εναλλακτικές μορφές διάθεσης του καφέ, ώστε να αποφύγουν την εξάρτηση από τους μεσάζοντες και τις πολυεθνικές εταιρίες. Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν τέσσερις ζαπατιστικοί συνεταιρισμοί καφέ στην επαρχία των Τσιάπας (Mut Vitz, Yachil Xojobal Chulchan, Yochin Tayel Kinal και Ssit Lequil Lum), στους οποίους συμμετέχουν περίπου 2.500 παραγωγοί.

 Αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του ζαπατιστικού κινήματος και, ως εκ τούτου, συνεργάζονται με τις πολιτικές του δομές, τα Συμβούλια Καλής Διακυβέρνησης.

Ο ζαπατιστικός καφές διακινείται στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ από συλλογικότητες ανθρώπων και συνεταιρισμούς εναλλακτικού εμπορίου, που νιώθουν αλληλέγγυοι με τα αιτήματα των Ζαπατίστας για δημοκρατία, ειρήνη και δικαιοσύνη και επιλέγουν να στηρίξουν έμπρακτα τον αγώνα τους. Αυτό το αλληλέγγυο δίκτυο προμηθεύεται κάθε χρόνο αρκετές εκατοντάδες τόνους ζαπατιστικού καφέ, χωρίς καμιά διαμεσολάβηση κερδοσκοπικών εταιριών, σε τιμή που υπερβαίνει κατά πολύ τη συνήθως εξευτελιστική της αγοράς. Ο καφές διακινείται έξω από τα κυρίαρχα εμπορικά κυκλώματα, σε δεκάδες χιλιάδες απλούς ανθρώπους, που συνειδητά επιλέγουν να στηρίξουν την όλη προσπάθεια. Από τα έσοδα που προκύπτουν από την πώληση του καφέ, ένα σημαντικό ποσό επιστρέφεται και στηρίζει τις αυτόνομες ζαπατιστικές δομές».

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ

Εναλλακτικό εμπόριο και αλληλεγγύη λοιπόν άπιαστο όνειρο, ή πραγματικότητα;

Σίγουρα μια προσπάθεια που ξεκίνησε δειλά- δειλά στην αρχή φαίνεται ότι αρχίζει να αποδίδει μέσω ενός συνεταιρισμού μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που ιδρύθηκε στη Ελλάδα και προωθεί αυτά τα προϊόντα.

Το όνομα αυτού «Σπόρος» και η φιλοσοφία του, όσο και εάν ίσως θεωρείται ρομαντική, συγκινεί ακόμα πολλούς:

«Όταν μιλάμε για εναλλακτικό εμπόριο, εννοούμε κυρίως το σκοπό, τη φιλοσοφία και την πρακτική της διακίνησης των προϊόντων. Η βασικότερη ίσως διαφορά με το «κλασικό» εμπόριο είναι ότι δεν στοχεύουμε στο κέρδος: αν προκύπτει ένα οικονομικό πλεόνασμα από την πώληση των προϊόντων, αυτό εξυπηρετεί τις ανάγκες, τις προοπτικές και τις συλλογικές επιδιώξεις του εγχειρήματος. Εμπόριο χωρίς σκοπό το κέρδος; Αν ακούγεται σαν σχήμα οξύμωρο, ίσως είναι γιατί δεν το βλέπουμε πουθενά γύρω μας. Έχουμε εθιστεί τόσο στην ιδέα ότι στόχος της διακίνησης των αγαθών είναι ο πλουτισμός κάποιων, που μας φαίνεται περίεργο ότι θα μπορούσε να υπάρξει κάτι άλλο.

Ορίζουμε το εναλλακτικό εμπόριο ως μια απόπειρα να αυτοοργανώσουμε την εξυπηρέτηση των αναγκών μας. Σήμερα η αγορά ρυθμίζει το σύνολο σχεδόν των όρων και των σχέσεων που διέπουν την παραγωγή, τη διακίνηση και τη χρήση των προϊόντων: από το πόσο θα πληρωθεί ο παραγωγός για το προϊόν της εργασίας του, τι θα παράξει και πώς μέχρι την ποιότητα, την τιμή, ακόμη και το είδος των εμπορευμάτων που θα καταναλώσουμε. Θέλουμε να δείξουμε έμπρακτα ότι αυτός δεν είναι ο μόνος τρόπος, ότι μπορούμε να επανασυνδέσουμε την παραγωγή, τη διακίνηση και τη χρήση των προϊόντων σε ένα ενιαίο σύνολο σχέσεων, μεταξύ συγκεκριμένων και όχι απρόσωπων ανθρώπων. Στη θέση του κέρδους ως μοναδική επιδίωξη θέλουμε να βάλουμε την ικανοποίηση ενός πλήθους αναγκών: την αυτονομία και την αξιοπρεπή διαβίωση του παραγωγού, τη βιωσιμότητα του δικτύου διακίνησης, την ποιότητα και την προσιτή τιμή για το χρήστη. Και θέλουμε αυτές οι επιμέρους επιδιώξεις να ρυθμίζονται βάσει σχέσεων εμπιστοσύνης και αμοιβαιότητας, με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων και όχι από το «αόρατο χέρι» της αγοράς...».

Άρωμα επανάστασης λοιπόν από το Μεξικό που έστω και με γεύση καφέ μάλλον μας χρειάζεται βοηθώντας μας λιγάκι να μετακινηθούμε από τον καναπέ!

eleftheria