Η αποικιοκρατική δανειακή σύμβαση Ελλάδας-κρατών Ευρωζώνης

ΤΟΥ ΝΟΤΗ ΜΑΡΙΑ*
Η δανειακή σύμβαση Ελλάδας-κρατών Ευρωζώνης συνιστά αποικιοκρατική σύμβαση με σημαντικές πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές και λοιπές επιπτώσεις για τη χώρα.
Η σύμβαση υπόκειται στους όρους και τις προϋποθέσεις: α) των αποφάσεων του Ecofin για τη δημοσιονομική πειθαρχία της Ελλάδας, β) των σχετικών αποφάσεων των χωρών της Ευρωζώνης για τον μηχανισμό «στήριξης» της Ελλάδας μέσω κοινά οργανωμένων διμερών δανείων και γ) του γνωστού μας Μνημονίου.
Πρέπει να σημειωθεί πάντως ότι, αντί για τη Γερμανία, τη σύμβαση υπέγραψε η κρατική τράπεζα KfW.
Ταυτόχρονα και τα δεκαπέντε κράτη της Ευρωζώνης υπέγραψαν σχετική «Συμφωνία Πιστωτών» με την οποία ανέθεσαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθήκοντα συντονισμού και διαχείρισης των διμερών δανείων που χορηγούν στην Ελλάδα, συνολικού ποσού 80 δισ. ευρώ.
Εφαρμοστέο το αγγλικό δίκαιο
Αν και κανένας από τους δανειστές δεν εφαρμόζει το αγγλικό δίκαιο, η σύμβαση επιβάλλει ως εφαρμοστέο δίκαιο το αγγλικό, διότι είναι ιδιαίτερα σκληρό έναντι του οφειλέτη και υπερασπίζεται κυρίως τα δικαιώματα του δανειστή, ενώ προσφέρει λιγότερη προστασία αναφορικά με τα ζήτημα της κρατικής ασυλίας δικαιοδοσίας και της κρατικής ασυλίας εκτέλεσης που θα αναλύσουμε παρακάτω.
Εκχώρηση χρέους
Οι δανειστές μπορούν να εκχωρήσουν ή να μεταβιβάσουν με κάθε άλλο τρόπο οποιαδήποτε από τα δικαιώματά τους υπό την προϋπόθεση προηγούμενης γραπτής συναίνεσης όλων των δανειστών. Η Ελλάδα δεν μπορεί να αντιτάξει αντιρρήσεις στο ζήτημα αυτό. Επίσης κατ' εξαίρεση ένας δανειστής έχει δικαίωμα μονομερώς να εκχωρήσει ή και να μεταβιβάσει είτε μέρος των δικαιωμάτων του στο πλαίσιο ανακατανομής των συμμετοχών των δανειστών είτε οποιοδήποτε από τα δικαιώματά του στο κράτος - μέλος που είναι ο εγγυητής του.
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι υπό όρους είναι δυνατό το ελληνικό χρέος δυνάμει της εν λόγω σύμβασης να εκχωρηθεί ή να «πουληθεί» στην Τουρκία ή σε άλλες «ενδιαφερόμενες» χώρες.
Αντίθετα η Ελλάδα δεν μπορεί να εκχωρήσει ή να μεταβιβάσει τα δικαιώματά της χωρίς τη συναίνεση των δανειστών της. Αυτό σημαίνει ότι θεωρητικά η Κίνα ή άλλη χώρα δεν μπορεί να «αγοράσει» έναντι ανταλλαγμάτων το εν λόγω ελληνικό χρέος.
Καταγγελία συμβάσεως
Σύμφωνα με το άρθρο 8, οι δανειστές μπορούν να καταγγείλουν τη σύμβαση και να απαιτήσουν το ανεξόφλητο κεφάλαιο των δανείων ως άμεσα απαιτητό και πληρωτέο μαζί με τους δεδουλευμένους τόκους.
Λόγοι καταγγελίας είναι:
1. Αδυναμία εκ μέρους της Ελλάδας καταβολής οποιουδήποτε ποσού σε κάποιον από τους ως άνω δανειστές.
2. Αδυναμία τήρησης των υποχρεώσεων που απορρέουν από το Μνημόνιο. Δηλαδή σε περίπτωση μη εφαρμογής των διαφόρων αντιασφαλιστικών και αντιεργασιακών νόμων.
3. Για οποιεσδήποτε παράνομες ή παραπλανητικές ενέργειες των ελληνικών αρχών.
4. Όταν η Ελλάδα δεν εξοφλήσει εμπρόθεσμα τις οφειλές της προς το ΔΝΤ!!!
5. Εάν η δανειακή σύμβαση κριθεί παράνομη και άκυρη από το Δικαστήριο της Ε.Ε.!!!
6. Εάν η Ελλάδα προχωρήσει σε αναστολή πληρωμών.
Παραίτηση από δικαίωμα ασυλίας λόγω εθνικής κυριαρχίας
Σύμφωνα με το άρθρο 14.5 της σύμβασης και το σημείο 10 του υποδείγματος της νομικής γνωμοδότησης, η Ελλάδα παραιτείται από κάθε ασυλία που έχει η ίδια ή τα περιουσιακά της στοιχεία λόγω εθνικής κυριαρχίας ή διαφορετικά λόγω της δικαιοδοσίας, κατάσχεσης -συντηρητικής ή αναγκαστικής- ή αναγκαστικής εκτέλεσης σε σχέση με οποιαδήποτε ενέργεια ή διαδικασία σχετικά με τη σύμβαση. Αυτό σημαίνει ότι παραιτείται από την ασυλία δικαιοδοσίας και από την ασυλία εκτέλεσης.
Ασυλία δικαιοδοσίας
Ασυλία δικαιοδοσίας σημαίνει ότι εν όψει του διεθνούς εθίμου που έχει δημιουργηθεί και για την προστασία της αρχής της κυριαρχικής ισότητας των κρατών κανένα κράτος δεν μπορεί να εναχθεί παρά μόνο ενώπιον των δικών του δικαστηρίων, εξαιρουμένων ορισμένων περιπτώσεων.
Έτσι η Ελλάδα μπορεί να εναχθεί από τη γερμανική τράπεζα KfW ενώπιον δικαστηρίων άλλου κράτους - μέλους και κατά προτίμηση της Βρετανίας ή της Γερμανίας, ενώ σε περίπτωση εκχώρησης του χρέους σε τρίτους ή σε περίπτωση τιτλοποίησής του και μεταβίβασής του σε τρίτους, η άρση της δικαιοδοτικής ασυλίας της Ελλάδας σημαίνει ότι η χώρα μπορεί να ενάγεται πλέον νομίμως ενώπιον κάθε αλλοδαπού δικαστηρίου!
Ασυλία εκτέλεσης
Ασυλία εκτέλεσης σημαίνει απαγόρευση αναγκαστικής εκτέλεσης (κατάσχεση, πληστειριασμός κ.λπ.) κατά της δημόσιας περιουσίας ενός κράτους, δηλαδή εκείνων των περιουσιακών στοιχείων τα οποία εξυπηρετούν δημόσιους σκοπούς. Ήδη με βάση το δημόσιο διεθνές δίκαιο αλλά και το ελληνικό δίκαιο επιτρέπεται η αναγκαστική εκτέλεση για χρηματικές απαιτήσεις κατά της ιδιωτικής περιουσίας του ελληνικού Δημοσίου. Πρέπει όμως να επισημανθεί ότι στην περίπτωση αυτή επιτρέπεται η αναγκαστική κατάσχεση μόνο όσων περιουσιακών στοιχείων του κράτους επιτρέπεται αντίστοιχα και η μεταβίβαση κατά τους κανόνες του ουσιαστικού δικαίου.
Έτσι δεν επιτρέπεται σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο η κατάσχεση πραγμάτων εκτός συναλλαγής στα οποία περιλαμβάνονται κοινά σε όλους πράγματα (π.χ. θάλασσα), κοινόχρηστα πράγματα (π.χ. νερά με αέναη ροή, πλατείες, μεγάλες λίμνες) και πράγματα που εξυπηρετούν δημόσιους σκοπούς όπως αεροδρόμια, νοσοκομεία κ.λπ.
Το γεγονός όμως ότι στη δανειακή σύμβαση εφαρμόζεται το αγγλικό δίκαιο σε συνδυασμό με την ελληνική παραίτηση από την ασυλία εκτέλεσης μπορεί να οδηγήσει σε αναγκαστική εκποίηση δημόσιας περιουσίας ανυπολόγιστης αξίας.
Επομένως όταν τα γερμανικά ταμπλόιντ έγραφαν ότι πρέπει να πουλήσουμε την Ακρόπολη ή την Κέρκυρα ή άλλα νησιά προκειμένου να ξεπληρώσουμε τα δάνειά μας δεν απείχαν πολύ από τη σκληρή πραγματικότητα που μας περιμένει σε περίπτωση καταγγελίας εκ μέρους των δανειστών της αποικιοκρατικής αυτής δανειακής σύμβασης.


* Ο Νότης Μαριάς είναι αναπληρωτής καθηγητής Θεσμών της Ε.Ε.
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών
Πανεπιστημίου Κρήτης
marias@econ.soc.uoc.