Διαδίκτυο και blogs – Η δαιμονοποίηση του μη ελεγχόμενου χώρου

ΡΕΝΑ ΔΙΑΚΙΔΗ - ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ

Σ’ αυτή τη χώρα που ζούμε, ό,τι δεν μπορεί να ελεγχθεί, δαιμονοποιείται. Το διαδίκτυο είναι ένα από αυτά. Αχανές, ανεξέλεγκτο, δίνει βήμα και στον τελευταίο πολίτη που μπορεί στοιχειωδώς να χρησιμοποιήσει τα πλήκτρα ενός Η/Υ. Και το κυριότερο; Γίνεται μέσο αυτοοργάνωσης και παρέμβασης πολιτών, πλήρως αποκομμένων μέχρι πρότινος από τα κέντρα λήψεως αποφάσεων. Όπως συνηθίζει να λέει ο Κώστας Τσολακίδης , επίκουρος Καθηγητής Πληροφορικής Πανεπιστημίου Αιγαίου, υπερασπιζόμενος το διαδίκτυο «με ένα μαχαίρι κόβεις ψωμί, αλλά μπορείς να κάνεις και έγκλημα, εξαρτάται από το χρήστη αν είναι ένα χρήσιμο εργαλείο ή ένα φονικό όπλο». Εργαλείο ή όπλο, το βέβαιο είναι ότι πρόκειται για κάτι ενοχλητικό για την καθεστηκυία τάξη. Όταν άρχισε να γίνεται και επικίνδυνο για το σύστημα, ξεκίνησε το κυνήγι μαγισσών (όχι, η μεθοδολογία και οι αντιλήψεις σήμερα δεν διαφέρουν πολύ από το Μεσαίωνα). Άρχισε η προσπάθεια ελέγχου και φίμωσης, με το άλλοθι της λειτουργίας των ανώνυμων bloggers που κατέκλυσαν το διαδίκτυο με blogs υβριστικού περιεχομένου, θίγοντας πρόσωπα και υπολήψεις. Κι αυτό πράγματι συμβαίνει, ωστόσο κανένας δεν μπορεί να υποστηρίξει ότι φαινόμενα του είδους δεν προϋπήρχαν της ανακάλυψης του internet και των προσωπικών ιστολογίων.

Η συζήτηση άναψε και πάλι, με αφορμή τη δολοφονία του δημοσιογράφου Σωκράτη Γκιόλια, του ανθρώπου πίσω από το δημοφιλέστατο αλλά και αμφιλεγόμενο blog «troktiko». Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που υποβάθμισαν το γεγονός της δολοφονίας ενός μάχιμου δημοσιογράφου, ακριβώς επειδή πρόκειται για τον εμπνευστή αυτού του «άθλιου» και «βρωμερού» διαδικτυακού μορφώματος.

Ας βάλουμε όμως το θέμα στην πραγματική του διάσταση, χωρίς παρωπίδες. Η ύπαρξη των blogs στο διαδίκτυο, πολύ δε περισσότερο των ανώνυμων, είναι σταγόνες στον ωκεανό της ανωνυμίας πάνω στην οποία έχει δομηθεί ο κυβερνοχώρος. Αυτή είναι εν πολλοίς και η γοητεία του. Η ανωνυμία απελευθερώνει. Πόσο όμως επικίνδυνη μπορεί να γίνει;

Η αυτορρύθμιση του συστήματος

Σε μια πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ‘Καθημερινή», ο σύμβουλος Social Media, ιδρυτής του δικτύου sync. gr και δημιουργός του blog nylon. gr, Νίκος Δρανδάκης υποστηρίζει ότι «δεν είναι το όνομα που προσδίδει αξιοπιστία στο Ιντερνέτ». «Στο “οικοσύστημα” των social media ο καθένας κάνει μια διαδρομή. Και το σύστημα μαθαίνει να τον αντιλαμβάνεται ως αξιόπιστη ή όχι φωνή. Τη δεοντολογία την κατοχυρώνει ο ίδιος κάθε μέρα που περνάει». Όπως λέει ο κ. Δρανδάκης, στα blog ακούγεται η ελεύθερη φωνή κάθε πολίτη, όπως ακριβώς ακούγεται στα καφενεία. Και όπως ακριβώς στα καφενεία οι θαμώνες μπορεί να παίρνουν (ή μη) κάποιον στα σοβαρά, έτσι και εδώ ο καθένας δημιουργεί τη φήμη του. «Το σύστημα αυτορρυθμίζεται μέρα με τη μέρα. Η ανωνυμία είναι κατοχυρωμένη πρακτική στο Διαδίκτυο. Δεν μπορεί κανείς να κάνει τίποτα, εκτός και αν αποκλείσει εντελώς την πρόσβαση, όπως π. χ. συμβαίνει στο Ιράν...». «Όταν παραβιάζεται ο ποινικός κώδικας, οι αρχές θα κάνουν τη δουλειά τους. Η δεοντολογία όμως δεν μπορεί να επιβληθεί. Εάν αφήσουμε το οικοσύστημα να ωριμάσει, η ανωνυμία θα αρθεί από μόνη της», καταλήγει ο κ. Δρανδάκης.

Η επιβράβευση των «άθλιων» του κυβερνοχώρου

Γιατί λοιπόν σε αυτή τη λογική της αυτορρύθμισης του συστήματος, blogs όπως το “troktiko” δεν απορρίφθηκαν από το σύστημα, αλλά απεναντίας επιβραβεύονται καθημερινά με χιλιάδες κλικ, που το φέρνουν πρώτο blog σε παγκόσμια κατάταξη; Ποιά ερμηνεία μπορεί να δοθεί σε αυτό το φαινόμενο; Τα αίτια είναι ασφαλώς πολυπαραγοντικά, εντυπωσιάζει ωστόσο το γεγονός ότι κανένας δεν φαίνεται να προβληματίζεται γι αυτά. Και οι πρώτοι που θα έπρεπε να προβληματίζονται είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι των ΜΜΕ. Δυστυχώς δεν προβλημάτισε κανένα το γεγονός ότι ένα ανώνυμο, «άθλιο» όπως το χαρακτηρίζουν πολλοί, blog, έφτασε στο σημείο να το εμπιστεύονται πολλοί περισσότεροι από όσοι εμπιστεύονται τα παραδοσιακά ΜΜΕ. Κανέναν δεν προβλημάτισε το γεγονός ότι ο κόσμος θεωρεί εκ προοιμίου αναξιόπιστα (τουλάχιστον) τα ΜΜΕ, ώστε να νομιμοποιεί με τον τρόπο του κάτι τόσο ασύδοτο όσο το συγκεκριμένο blog. Εκεί είναι κατά τη γνώμη μου η ουσία του προβλήματος. Η δολοφονία του δημοσιογράφου Σωκράτη Γκιόλια , ήρθε απλά να νομιμοποιήσει στη συνείδηση του κόσμου ακόμη πιο πολύ τα blog του είδους και να τους προσδώσει εμβληματικά χαρακτηριστικά. Φοβικό και το πολιτικό σύστημα απέναντι σε κάθε «τρωκτικό» του διαδικτύου, ανίκανο να δώσει διεξόδους και προοπτική στους πολίτες αυτής της χώρας, τους έχει οδηγήσει στο σημείο να θεωρούν ότι κάθε κλικ σε κάθε ένα από αυτά τα blogς, ισοδυναμεί με μια μικρή καθημερινή επανάσταση του καθενός απέναντι στο σύστημα. Κι όμως, όλα αυτά δεν φαίνεται να προβληματίζουν πραγματικά κανένα από όσους επιδίδονται σε εύκολους αφορισμούς και βαφτίζουν ένα απλό σύμπτωμα της γενικευμένης νοσηρότητας του συστήματος, ως γενεσιουργό αιτία της αρρώστιας του. Έτσι, δεν θα φθάσουν ποτέ στη θεραπεία. Ούτε μπορεί να ισχυριστεί κανένας με σοβαρότητα ότι μπορεί να βάλει κανόνες όρια σε κάτι τόσο αχανές. Άλλωστε η μέχρι σήμερα πρακτική έδειξε ότι κάθε φορά που έγινε μια τέτοια απόπειρα, θεωρήθηκε ως επιχείρηση φίμωσης και έφερε τα αντίθετα ακριβώς αποτελέσματα.
Η δεοντολογία στην πράξη

Όσο για το «troktiko» αυτό καθαυτό, για το οποίο τόσος λόγος γίνεται, δεν κατανοώ γιατί θα πρέπει να είναι περισσότερο απεχθές από όσο ένα υβριστικό ανώνυμο σχόλιο ή άρθρο σε μια «καθωσπρέπει» εφημερίδα. Η «φιλοσοφία» και στη μια και στην άλλη περίπτωση είναι η ίδια, όπως και ο στόχος. Η ζημιά είναι επίσης ίδια, αν όχι μεγαλύτερη, λόγω της εγκυρότητας του Μέσου, που θεωρείται συνήθως δεδομένη στη συνείδηση του αναγνωστικού κοινού. Βλέπω ανθρώπους να απορρίπτουν μετά βδελυγμίας το συγκεκριμένο blog, επικαλούμενοι κάποιες στοιχειώδεις αρχές και αξίες , επικαλούμενοι τη δεοντολογία. Δεν είδα όμως και δεν άκουσα κανένα να λέει το παραμικρό για τους ανώνυμους θρασύδειλους υβριστές που κρύβονται πίσω από υποτιθέμενα "έγκυρα, έγκριτα και σοβαρά έντυπα", χωρίς να τολμούν να γράψουν ούτε καν τα αρχικά τους. Ποιές είναι οι αρχές και οι αξίες όλων αυτών; Ποια είναι η δεοντολογία τους;

Εν κατακλείδι, καλές οι γενικόλογες τοποθετήσεις στη θεωρητική προσέγγιση των πραγμάτων, αλλά αν θελήσουμε να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, εκεί θα διαπιστώσουμε ότι στο χώρο των ΜΜΕ, μικρών ή μεγαλύτερων, το «troktiko» πολλοί εμίσησαν, όχι όμως και τη μεθοδολογία του ...