ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

Τσιάμης Γιώργος
Δρ. Πειραματικής Κοινωνικής Ψυχολογίας
Κοινωνιολόγος Σύμβουλος Επικοινωνίας

ΜΕΡΟΣ 2ο: Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΗΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΑΣ

Το Ευρωπαϊκό Οικοδόμημα, είτε αναφερόμαστε στην Νομισματική Ένωση είτε γενικότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εντάσσεται στον ευρύτερο Δυτικό Κόσμο, και αποτελεί το δεύτερο μεγάλο Πυλώνα του δυτικού καπιταλισμού. Συνιστά, ως χώρος, το δεύτερο πόλο του σύγχρονου καπιταλιστικού συστήματος όπου τα γενικά χαρακτηριστικά του (http://spartacusbund.blogspot.com/2011/08/1.html#7309995349563105753) επιβεβαιώνουν τη γενική τους ισχύ μέσα από την ευρωπαϊκή ιδιομορφία.
Το πλήθος των ειδήσεων για τις κινήσεις, τις συνομιλίες και τις προσωπικές στιγμές των ευρωπαίων πολιτικών, η τρομολαγνική παρουσίαση της οικονομικής κρίσης, ο διάχυτος φόβος και ανασφάλεια, η αποσπασματική ενημέρωση αποτρέπουν και στην περίπτωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το σχηματισμό μίας συστηματικής αφήγησης και κατανόησης των εξελίξεων και των προβλημάτων του Ευρωπαϊκού χώρου. Μία προσεκτική ωστόσο και συστηματική παρατήρηση μας οδηγεί σε πιο ασφαλή και συγκεκριμένα συμπεράσματα αν κατορθώσουμε και παραμερίσουμε τον σκόπιμο τρόμο που απλώνεται πάνω από τα κεφάλια των ευρωπαίων πολιτών.

Το 1ο Ευρωπαϊκό παράδοξο – η θεσμική κατοχύρωση της προτεραιότητας στην εμπορία του χρήματος.
Η Ένωση του Άνθρακα και Χάλυβα και στη συνέχεια η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα εξέφραζε ως θεσμικός, κοινωνικός και οικονομικός χώρος κυρίως τη βούληση των λαών και των ισχυρών ηγεσιών εκείνης της εποχής για πολιτική ένωση μέσα από την ανάπτυξη των οικονομικών θεσμών και την αλληλεξάρτηση των οικονομιών τους. Ενώ λοιπόν στον τίτλο τους κυριαρχεί ο οικονομικός υπερκαθορισμός στην πραγματικότητα πρόκειται για διακυβερνητική και δευτερεύοντος λαϊκή βούληση πολιτικής ένωσης ή αλληλεξάρτησης. Η οικονομία δεν είναι παρά το μέσο για την επίτευξη αυτού του στόχου.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση στη συνέχεια, παρά το απίστευτο γεωγραφικό ξεχείλωμα της, εκφράζει λεκτικά τη βούληση για μία πιο συνεκτική ένωση με μεγαλύτερο θεσμικό βάρος αλλά στην πραγματικότητα προωθεί πολιτικές οικονομικής ομογενοποίησης, η δε νομισματική ένωση εκφράζει τη σαφή βούληση της οικονομικής ομογενοποίησης παραβλέποντας τα απαραίτητα θεσμικά, πολιτικά και κοινωνικά αντίβαρα. Η αντίφαση στον Ευρωπαϊκό Χώρο υπάρχει από την αρχή της γέννησής της .

Οι θεσμοί που δημιουργούνται, με ναυαρχίδα την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, σύρουν την Ευρώπη σε μία θεσμοθετημένη και επίσημη παραδοχή ότι το κύριο συνεκτικό της στοιχείο εντοπίζεται στον χρηματοπιστωτικό τομέα και δευτερευόντως στις παραγωγικές της δομές. Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίφαση με την ιστορική διαδρομή του ευρωπαϊκού καπιταλισμού ο οποίος κυριαρχείται από την ισχυρή πολιτική και κοινωνική παρέμβαση στην παραγωγική διαδικασία και την αναδιανομή του πλούτου στη συνέχεια. Ο, οριστικά πλέον, χαμένος καπιταλισμός του Ρήνου, η σοσιαλδημοκρατική σκανδιναβική παράδοση και η ισχυρή δημόσια παρέμβαση στην Γαλλική Οικονομία υποστηρίζουν αυτήν την οπτική. Το παράδοξο ενισχύεται ακόμη περισσότερο αν συνυπολογίσουμε την άρνηση της πλήρους ενσωμάτωσης της Μ. Βρετανίας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς παρ’ όλο που ως χώρα πρώτη αυτή, στην Ευρώπη, θεσμοθέτησε την απόλυτη προτεραιότητα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα έναντι της παραγωγικής διαδικασίας.

Το 2ο Ευρωπαϊκό παράδοξο – η κατίσχυση του γερμανικού εθνικισμού στον ευρωπαϊκό χώρο.
Ένα από τα κύρια αιτήματα που οδήγησαν στη δημιουργία του κοινού Ευρωπαϊκού Χώρου είναι η οριστική θεμελίωση της ειρήνης στην ευρωπαϊκή ήπειρο και η μείωση των επιμέρους εθνικισμών. Ο δε γερμανικός εθνικισμός αποτελούσε την κύρια αιτία για τη θεμελίωση της ευρωπαϊκής ένωσης. Από την αρχή οι ισχυροί της Ευρώπης, της Γερμανίας συμπεριλαμβανόμενης, αποδέχτηκαν τη θεσμική ισότητα των κρατών.

Με την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ και τη βίαιη «καπιταλιστοποίηση» της Α. Γερμανίας ο εσωτερικός γερμανικός χώρος απέκτησε σημαντική εμβάθυνση. Το κόστος υπήρξε μεγάλο κυρίως για τους Ανατολικογερμανούς, ενώ παράλληλα για πρώτη φορά ο καπιταλισμός της καταστροφής κάνει την εμφάνισή του, σε τόσο εκτεταμένη μορφή στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης (είχε προηγηθεί το πείραμα της Πολωνίας, των χωρών του πρώην ανατολικού μπλοκ και κυρίως της Ρωσίας αλλά εκεί τον κυρίαρχο ρόλο τον κρατούσαν οι Η.Π.Α.). Εύρωστες ανατολικογερμανικές βιομηχανικές μονάδες καταστρέφονται από άποψη κεφαλαίου και τα πάγια στοιχεία τους πωλούνται σε εξευτελιστικές τιμές μέσα από τον ειδικό φορέα που προώθησε την ιδιωτικοποίησή τους. Το αυγό του φιδιού είχε πλέον σκάσει. Ενδυναμωμένη γεωγραφικά, με μεγαλύτερο εσωτερικό βάθος, ως προς την αγορά της, με την παράλληλη υποτίμηση της αξίας της εργατικής της δύναμης η Γερμανία παίρνει ένα νέο δρόμο, αποκτώντας συγκριτικό παραγωγικό πλεονέκτημα έναντι των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Παράλληλα έμαθε να παίζει με τον καπιταλισμό της καταστροφής.

Η Γερμανία, με τα νέα δεδομένα, αρχίζει να ασφυκτιά στο στενό ευρωπαϊκό χώρο. Πυροδοτεί κινήσεις εξαγωγικής επέκτασης έξω από αυτόν επιδιώκοντας σημαντικές επεκτάσεις στο χώρο της Αφρικής και επιδιώκοντας στενότερους εμπορικούς δεσμούς, κυρίως με την Ρωσία και την Κίνα. Παρόλα αυτά η σημαντικότερες εξαγωγικές επιδόσεις εξακολουθούν να καταγράφονται στις χώρες του ευρώ και της ευρύτερης Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Νιώθοντας, η Γερμανία, εγκλωβισμένη μέσα στην ευρωπαϊκή νομισματική ένωση έχει κρίνει, κακώς, ότι τη συμφέρει στρατηγικά να μετατρέψει τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες σε οικονομικό της προτεκτοράτο. Και για να το πετύχει αυτό χρησιμοποιεί και πάλι τις μεθόδους εμπορίας του χρήματος και όχι αγαθών. Συμβάλλει στην αύξηση του κόστους του χρήματος στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες προκειμένου να απαξιώσει κεφαλαιακά και να τις ελέγξει αποτελεσματικά σε ένα μεταγενέστερο στάδιο. Πρώτα θύματα αυτής της πολιτικής είναι οι P.I.G.S. (Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ελλάδα και Ισπανία) ενώ σταδιακά αρχίζει να τρεμοπαίζει και το γαλλικό κάστρο, το τελευταίο προπύργιο του παραδοσιακού ευρωπαϊκού καπιταλισμού, με την ισχυρή δημόσια παρέμβαση στο χώρο της οικονομίας.

Ενδεχόμενα αυτό να αποτελεί το μοιραίο γερμανικό λάθος , γιατί χαρακτηρίζεται από βιασύνη και εκτυλίσσεται σε μία ιστορική στιγμή που η γερμανική παραγωγή έχει ακόμη ανάγκη την ευρωπαϊκή κατανάλωση.

Αυτό λοιπόν συνιστά το δεύτερο ευρωπαϊκό παράδοξο. Μία Ένωση που γεννήθηκε κυρίως για να περιορίσει τον γερμανικό εθνικισμό σ’ αυτήν την ιστορική φάση τον ενισχύει σημαντικά κάνοντας έναν περίεργο ιστορικό κύκλο και γυρνώντας τα ιστορικά δεδομένα στην αφετηρία των προπολεμικών δεδομένων. Αυτό οδηγεί στο:

3ο Ευρωπαϊκό παράδοξο – τη σταδιακή ανάδυση του καπιταλισμού της καταστροφής στη νομισματική ένωση του € εις βάρος της παραγωγής και των υπηρεσιών.

Αν η Γερμανία είναι μία εύρωστη ευρωπαϊκή οικονομία που χαρακτηρίζεται από την παραγωγική ευρωστία η υπόλοιπη ένωση του ευρώ σταδιακά βυθίζεται στην εφαρμογή του καπιταλισμού της καταστροφής με την έννοια ότι συνεχώς υποβαθμίζεται κεφαλαιακά ο παραγωγικός της ιστός προκειμένου να καταστεί ευάλωτος κυρίως στις ορέξεις του Γερμανικού Ιμπεριαλισμού.

Μία Ένωση που ξεκίνησε με κύριο στόχο την παραγωγική ενίσχυση, την ισότητα μεταξύ των κρατών, την ευρωπαϊκή κοινωνική συνοχή (τα Μ.Ο.Π., τα Ευρωπαϊκά Πακέτα κ.λπ. μία τέτοια ανάγκη εξυπηρετούσαν) σταδιακά οδηγεί στο ακριβώς αντίθετο στην πλήρη ανισότητα και στη σταδιακή φτωχοποίηση σημαντικών κοινωνικών μερίδων του ευρωπαϊκού πληθυσμού.
Όλα αυτά αποτελούν ευρωπαϊκά παράδοξα με την έννοια ότι το τρέχων ιστορικό αποτέλεσμα έρχεται σε πλήρη αντίφαση με τις επιδιώξεις και τις διακηρυγμένες προθέσεις της θεμελίωσης του ενιαίου ευρωπαϊκού χώρου.

Πρέπει να το πάρουμε απόφαση, αν δε δράσουμε ή καλύτερα αν δεν αντιδράσουμε τότε θα παγιωθεί μία θεμελιώδης αντίφαση στο κέντρο του ευρωπαϊκού καπιταλισμού, εις βάρος των λαών της, της ισονομίας του και της κοινωνικής τους ευμάρειας:

Η αντίθεση ανάμεσα στη χώρα με υψηλή παραγωγικότητα, τη Γερμανία (και κάποιους δορυφόρους της) και στις χώρες με υψηλή ένταση εργασίας με κύριο εκπρόσωπο την Ελλάδα. Η πρώτη θα καρπώνεται την παραγόμενη ευρωπαϊκή υπεραξία και οι δεύτερες θα «φτωχοποιούνται» σταδιακά μέχρι τελικής εξαθλίωσης και στέρησης της εθνικής ανεξαρτησίας και της κοινωνικής τους αυτοτέλειας.
Η άρνηση της έκδοσης του ευρωπαϊκού ομολόγου, το κόστος του δανεισμού, η στέρηση κεφαλαίων για παραγωγική ενίσχυση των περιφερειακών χωρών του ευρώ, η επιβολή διαρκούς λιτότητας κ.λ.π. δεν αποτελούν παρά τα συμπτώματα αυτών των τάσεων.

Οφείλουμε να το παραδεχτούμε η Γερμανία αποτελεί το κύριο εμπόδιο στην ολοκλήρωση της κοινωνικής συνοχής της Ευρώπης και δύο μόνο λύσεις προσφέρονται. Ή θα εξαναγκαστεί η Γερμανία να λειτουργήσει ως ισότιμος εταίρος ή θα πρέπει να αποβληθεί οριστικά από το € (αναλαμβάνοντας το ρίσκο του οικονομικού πολέμου που ενδεχόμενα θα ξεσπάσει). Ενδεχόμενη δε επιβολή οικονομικής διακυβέρνησης με γερμανικούς, και κατ’ επέκταση χρηματοπιστωτικούς, όρους θα αποτελέσει ολέθριο λάθος για τους ευρωπαϊκούς λαούς. Μία κακή οικονομική διακυβέρνηση δεν είναι καλύτερη από την ανυπαρξία της.

Από την άλλη οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές δυνάμεις οφείλουν να συνασπισθούν ενάντια στην κατίσχυση της εμπορίας του χρήματος ως κύριου οικονομικού στόχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης γιατί αυτό θα οδηγήσει σύντομα στην οικονομική κατάρρευση και στη διάλυση της κοινωνικής συνοχής. Τέλος οφείλουν να απαιτήσουν την δημιουργία οικονομικών εργαλείων που θα οδηγήσουν στην ανακούφιση από τα προβλήματα που τους δημιουργούν οι χρηματοπιστωτικές πιέσεις.

Θα ήταν ωστόσο αφελές να πιστέψει κανείς ότι αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί από κινήσεις σε επίπεδο κορυφής ή από διακυβερνητικές πρωτοβουλίες. Τα κοινωνικά κινήματα είναι η μόνη ρεαλιστική λύση ενάντια στην τραγική κατάσταση που τείνει να επικρατήσει. Το πρώτο φρούριο έχει ήδη πέσει. Είναι η Ελλάδα. Έχει απολέσει την εθνική της ανεξαρτησία και είναι ένα βήμα πριν από την πλήρη παραγωγική της καταστροφή. Το πρώτο πείραμα υπήρξε θετικό για το χρηματοπιστωτικό σύστημα και την νέα καπιταλιστική μορφή της καταστροφής. Σε λίγους μήνες θα ολοκληρωθεί και η πλήρης παραγωγική αποδιάρθρωση της χώρας. Ας μην το επιτρέψουμε.Υπάρχουν μέσα αντίδρασης; Σαφέστατα και ναι.