Tην ημέρα που γεννήθηκε το ΠΑΣΟΚ

του Κ.Χαρδαβελλα
Ήταν 3 Σεπτεμβρίου 1974.
Πέρασαν τριανταεπτά χρόνια.χρόνια. Ήμουν κι εγώ εκεί σαν νεαρός ρεπόρτερ, έξω από το Καστρί, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου και οι στενοί συνεργάτες του έφεραν στον πολιτικό κόσμο της Ελλάδας ένα κίνημα που θα σάρωνε τα πάντα στα χρόνια που θα ακολουθούσαν: το ΠΑΣΟΚ!
Ο Παπανδρέου είχε επιστρέψει στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 1974, μετά την πτώση της χούντας. Η απόφασή του είχε ήδη ληφθεί: θα ανακοίνωνε την ίδρυση του νέου κόμματος λίγες εβδομάδες αργότερα, στις 3 Σεπτεμβρίου. Η ανακοίνωση θα συνοδευόταν από τη «Διακήρυξη του κόμματος».
Την 1η Σεπτεμβρίου ο Ανδρέας Παπανδρέου κάλεσε όλα τα κοινοβουλευτικά στελέχη της Ένωσης Κέντρου στο Καστρί, για να τους ενημερώσει για τη δημιουργία ενός νέου πολιτικού φορέα, με την ονομασία Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα.

H τελική επεξεργασία της ιδρυτικής διακήρυξης του νέου κόμματος έγινε μία μέρα μετά στην τραπεζαρία του σπιτιού στο Καστρί. Είχε προηγηθεί μία έντονη αντιπαράθεση του Ανδρέα με τα στελέχη της παλιότερης γενιάς του ΠΑΚ και της Ένωσης Κέντρου, τα οποία διαφωνούσαν με την ονομασία του νέου κόμματος. Θεωρούσαν πως ο χαρακτηρισμός "Σοσιαλιστικό" ήταν πολύ προοδευτικός για την Ελλάδα, ενώ παράλληλα έβρισκαν τη λέξη"Κίνημα" συνδεδεμένη με παλιότερες εποχές.

Πολλά χρόνια αργότερα ο Θανάσης Τσούρας, που ήταν παρών εκείνη την ημέρα στο Καστρί, θα διηγηθεί στην εφημερίδα "Το Βήμα" : "Με φώναξε ο Αντρέας. Μου λέει: "Βλέπεις τι γίνεται; Εγώ δεν πρόκειται να κάνω πίσω. Εγώ δεν ήρθα για να συνεχίσω την Ένωση Κέντρου, ήρθα να κάνω μια μεγάλη Αλλαγή. Αυτό θα ονομαστεί Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα. Είμαι διατεθειμένος να ξεκινήσω μόνο με τους νεολαίους. Θα προχωρήσω μόνο με σας, μόνο με τη νεολαία, με κανέναν άλλο. Άρα λοιπόν θα πας στο ξενοδοχείο το πρωί, μία ώρα πριν ξεκινήσει η εκδήλωση, και θα επιβλέψεις ώστε, έρθουν δεν έρθουν οι παλιότεροι, η πρώτη θέση θα γεμίσει με νεολαίους. Εγώ σ' αυτούς θα μιλήσω, γιατί αυτούς θέλει ο ελληνικός λαός".
'Ενα από τα βασικά χαρακτηριστικά του Ανδρέα Παπανδρέου εξάλλου, σύμφωνα με τον στενό του συνεργάτη Γιώργο Κατσιφάρα ήταν ότι "Άκουγε, αλλά την απόφαση αυτός την έπαιρνε. Είχε ένα μεγάλο προσόν, να ακούει και να αποφασίζει ο ίδιος". Αυτό ακριβώς έκανε και στο θέμα του ονόματος του νέου κόμματος.

Στη συνέχεια, ο Παπανδρέου που είχε ήδη εγκρίνει το κείμενο της διακήρυξης, ανέθεσε σε μία τριμελή επιτροπή να το καθαρογράψει κομμάτι κομμάτι. Κάθε φορά που τελείωνε μία παράγραφος, του το πήγαιναν στην τραπεζαρία και αφού το ξαναδιάβαζε το έδινε στην Αγγέλα Κοκόλα να το δακτυλογραφήσει.

Οπως έχει διηγηθεί ο ίδιος ο Γιάννης Ζαφειρόπουλος, που ήταν μέλος της τριμελούς επιτροπής, εκείνο το μεσημέρι η κυρία Μαρία, για χρόνια πιστή οικονόμος του Γεωργίου Παπανδρέου, είχε μαγειρέψει φασολάδα. Ο Αντρέας αφού είχε ζητήσει συγγνώμη από όλους γιατί δεν υπήρχε δυνατότητα για πλούσιο γεύμα είχε παρακαλέσει τον Ζαφειρόπουλο να αναζητήσει... ελιές για να συνοδεύσουν την φασολάδα!
'Οταν η σύνταξη της διακήρυξης ολοκληρώθηκε, ξεκίνησε η... οδύσσεια της φωτοτύπησης του κειμένου. Υπό άκρα μυστικότητα ο γιος του Ανδρέα και σημερινός πρωθυπουργός μετέφερε το κείμενο σε ασφαλές σημείο όπου και φωτοτυπήθηκε. 'Ολα ήταν έτοιμα για την επόμενη ημέρα.

Ήταν 3 Σεπτεμβρίου 1974, στο ξενοδοχείο "Κινγκς Πάλας": 149 άνθρωποι είχαν προσκληθεί προσωπικά από τον Ανδρέα Παπανδρέου. Ανάμεσά τους K. Σημίτης, K. Λαλιώτης,Κουτσόγιωργας Μ, Α. Τσοχατζόπουλος, Αθ. Τσούρας, Β.Παπανδρέου, Σ. Ακρίτα, Α. Δροσογιάννης, Γ. Κατσιφάρας, Γ. Σκουλαρίκης, Λ.Βερυβάκης, Κ. Κουλούρης, Μ. Ζιάγκας και πολλοί ακόμη.

Δια στόματος Ανδρέα Παπανδρέου "γεννιέται" το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα που σύμφωνα με την επίσημη διακήρυξή του "Eίναι πολιτικό Κίνημα που αγωνίζεται για τους ακόλουθους στόχους: ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ, ΛΑΪΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ, ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ". Σήμερα το κείμενο της διακήρυξης του ΠΑΣΟΚ, έχει μεγαλύτερη σημασία παρά ποτέ:

"Η τραγωδία της Κύπρου καθώς και οι κίνδυνοι που έχουν προκύψει για το έθνος, τόσο από την αδίστακτη επεκτατική πολιτική του Πενταγώνου στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, όσο και από την προσπάθεια της αμερικανοκίνητης χούντας να μετατραπούν οι ένοπλες δυνάμεις μας αποκλειστικά σε όργανο αστυνόμευσης του Ελληνικού χώρου, κυριαρχούν στη σκέψη κάθε Έλληνα...

Aκριβώς γιατί η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα σε αποφασιστική καμπή, ακριβώς γι' αυτό το λόγο, πρέπει να προχωρήσουμε με θάρρος στην τιμωρία, την κάθαρση και την αποκατάσταση.

Για να προστατέψουμε το έθνος, για να ανοίξουμε το δρόμο που οδηγεί στην αδέσμευτη λαϊκή κυριαρχία και τη δημοκρατία. Σ' αυτό το πλαίσιο πρέπει να ερμηνευτεί και η δικιά μας απόφαση να προχωρήσουμε σήμερα σε μια πολιτική πράξη, στη διακήρυξη των βασικών αρχών και στόχων ενός νέου πολιτικού Κινήματος, του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος.

Μόνο με την ενεργό πολιτική παρουσία των πολιτών, απ' άκρου εις άκρο της Ελλάδας, θα εξασφαλιστούν τόσο η εθνική μας ανεξαρτησία όσο και η λαϊκή κυριαρχία. Ήρθε η ώρα να περάσουμε από την παθητική αναμονή στην ενεργό λαϊκή παρουσία για τη διαμόρφωση του μέλλοντος της χώρας μας...

Μεταβλήθηκε η πατρίδα μας σε ξέφραγο αμπέλι, για να διαβρωθεί η οικονομία μας από τις πολυεθνικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ και της Δύσης, με τη συνεργασία πάντα του ντόπιου μεταπρατικού κεφαλαίου.

Για να μαραθεί η ελληνική ύπαιθρος, για να μην αποδίδει ο ιδρώτας του αγρότη, για να συνεχιστεί η μετανάστευση, η προσφορά φτηνής εργασίας στην πρωτεύουσα, μα και στην ξενιτιά, την Ευρώπη, την Αυστραλία, τον Καναδά.

Η πορεία προς την υποτέλεια, την υπονόμευση των εθνικών μας συμφερόντων, τη διάβρωση της λαϊκής κυριαρχίας, τον οικονομικό μαρασμό και την εκμετάλλευση του Έλληνα εργαζόμενου πρέπει να ανακοπεί. Αντίθετα πρέπει να προχωρήσουμε με θάρρος και αποφασιστικότητα στη θεμελίωση μιας νέας Ελλάδας.

Ανακοινώνουμε σήμερα την εκκίνηση ενός νέου πολιτικού Κινήματος που πιστεύουμε ότι εκφράζει τους πόθους και τις ανάγκες του απλού Έλληνα, ενός Κινήματος που να ανήκει στον αγρότη, τον εργάτη, το βιοτέχνη, το μισθωτό, τον υπάλληλο, στη θαρραλέα και φωτισμένη νεολαία μας...

Βασικός κυριαρχικός στόχος του Κινήματος είναι η δημιουργία πολιτείας απαλλαγμένης από ξένο έλεγχο ή επεμβάσεις, πολιτείας απαλλαγμένης από έλεγχο ή επιρροή της οικονομικής ολιγαρχίας, πολιτείας ταγμένης στην προστασία του Έθνους και στην υπηρεσία του Λαού.

Η εθνική ανεξαρτησία είναι αναπόσπαστα δεμένη με τη λαϊκή κυριαρχία, με τη δημοκρατία σε κάθε φάση της ζωής του τόπου, με την ενεργό συμμετοχή του πολίτη σ' όλες τις αποφάσεις που τον αφορούν.

Μα είναι ταυτόχρονα συνυφασμένη με την απαλλαγή της οικονομίας μας από τον έλεγχο του ξένου μονοπωλιακού και ντόπιου μεταπρατικού κεφαλαίου που διαμορφώνει την οικονομική, την κοινωνική, την πολιτική και την πολιτιστική μας πορεία, σύμφωνα με τα συμφέροντα όχι του Λαού αλλά της οικονομικής ολιγαρχίας...

Για να απολαμβάνει ο αγρότης το προϊόν του ιδρώτα του και της γης του, για να απολαμβάνει ο εργάτης, ο βιοτέχνης, ο μισθωτός, ο υπάλληλος, ο απλός Έλληνας, το προϊόν του μόχθου του. Για να καταπολεμηθεί αποτελεσματικά η εντυπωσιακή εισοδηματική ανισότητα ανάμεσα σε γεωγραφικές περιφέρειες και κοινωνικά στρώματα που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη Ελλάδα.

Για να πάψει η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Για να συμμετέχει ενεργά ο Λαός στον προγραμματισμό της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής πορείας της Χώρας. Για να εξασφαλιστεί η εργασία και η κατοικία σε όλους τους Έλληνες.

Για να καταργηθούν τα προνόμια των λίγων στην ιατρική, νοσοκομειακή και φαρμακευτική περίθαλψη. Για να προστατευτούν η μητέρα, το παιδί, τα γερατειά. Για να κατοχυρωθεί η κοινωνική και η οικονομική ισότητα των δύο φύλων. Για να ελευθερωθεί η σκέψη και να γίνει η παιδεία κτήμα όλων των Ελλήνων.

Η σημερινή διακήρυξη των αρχών του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος αποτελεί εκκίνηση για την ίδρυση, στελέχωση και θεμελίωση ενός Κινήματος που θέλουμε να αποτελέσει το φορέα όλων των γνήσια προοδευτικών και δημοκρατικών δυνάμεων της χώρας.

Κάνουμε έκκληση αυτές οι δυνάμεις ενωμένες να προχωρήσουν στον αγώνα. Θεμελιακή αρχή του Κινήματος είναι η απόλυτα κατοχυρωμένη δημοκρατική διαδικασία -από τη βάση μέχρι την ηγεσία- με απόλυτη ισοτιμία όλων των μελών που θα το στελεχώσουν.

Και το πρόγραμμα και τα οργανωτικό σχήμα θα συναποφασιστούν στην πορεία με την ισότιμη συμμετοχή όλων των μελών του πρώτου συνεδρίου που γρήγορα θα συγκληθεί. Και αυτό στα πλαίσια μιας κατοχυρωμένης δημοκρατικής διαδικασίας.

Έχει ο Λαός μας πικρή πείρα από τους κομματικούς σχηματισμούς του παρελθόντος που στηρίζονταν στη φεουδαρχική σχέση ανάμεσα σε ηγέτες και βουλευτές, ανάμεσα σε βουλευτές και κομματάρχες, ανάμεσα σε κομματάρχες και ψηφοφόρους.

Από κομματικούς μηχανισμούς που είχαν αντικαταστήσει τις αρχές, το πρόγραμμα και τις δημοκρατικές διαδικασίες με το ρουσφέτι και το παρασκήνιο. Καθολικό είναι το αίτημα για πολιτικούς οργανισμούς αρχών, που να τους διακρίνει η ελεύθερη δημοκρατική έκφραση της βάσης, για να δεσμεύεται η ηγεσία στις πολιτικές αποφάσεις και για να υπάρχει συνέπεια και συνέχεια.

Η σημερινή διακήρυξή μας είναι μια διακήρυξη που είμαστε βέβαιοι ότι αντικατοπτρίζει το πιστεύω, τους πόθους, τις απαιτήσεις, το όραμα του Ελληνικού λαού. Έχει σκοπό να παρακινήσει συζήτηση και προβληματισμό σε εθνικό επίπεδο.

Η σημερινή μας διακήρυξη αποτελεί την πυξίδα που θα καθοδηγεί την πορεία μας προς μια νέα, αναγεννημένη, ανθρώπινη, σοσιαλιστική και δημοκρατική Ελλάδα, μια Ελλάδα που να ανήκει στους Έλληνες.
Ο αγώνας του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος για την εθνική μας αναγέννηση, για μια σοσιαλιστική και δημοκρατική Ελλάδα, στηρίζεται στην αρχή πως η εθνική μας ανεξαρτησία αποτελεί προϋπόθεση για την πραγμάτωση της λαϊκής κυριαρχίας, πως η λαϊκή κυριαρχία αποτελεί προϋπόθεση για την πραγμάτωση της κοινωνικής απελευθέρωσης, πως η κοινωνική απελευθέρωση αποτελεί προϋπόθεση για την πραγμάτωση της πολιτικής δημοκρατίας..."