Από το 2008, ΗΠΑ και Ευρώπη βιώνουν τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση από την περίοδο της Μεγάλης Υφεσης του '30.
Η δε Ελλάδα, που έχει ήδη αποκλειστεί από τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές και απλώς περιμένει το πότε θα αποφασίσουν οι ισχυροί παίκτες (ΗΠΑ, Ε.Ε., Γερμανία, ΔΝΤ) για την αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους της, βιώνει, ιστορικά, μια αρκετά συνηθισμένη εμπειρία. Η χώρα, όπως αναφέρουν στο αριστουργηματικό τους έργο για τις χρηματοοικονομικές κρίσεις στην ιστορία η Κάρμεν Ράινχαρντ και ο Κένεθ Ρόγκοφ, ήταν «σχεδόν σε συνεχή χρεοκοπία» από την εποχή της ανεξαρτησίας της μέχρι και δύο δεκαετίες μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Αλλά αν αυτό ενοχλεί το εθνικό μας αίσθημα, τότε ας λάβουμε υπόψη ότι χώρες όπως η Ισπανία, η Γαλλία και η Γερμανία μετρούν ακόμα περισσότερες χρεοκοπίες.
Στο βιβλίο τους «This Time is Different: Eight Centuries of Financial Folly» («Αυτή τη φορά είναι διαφορετικά: Οκτώ αιώνες Χρηματοοικονομικής Απερισκεψίας»), η Κάρμεν Ράινχαρντ και ο Κένεθ Ρόγκοφ, παγκόσμιας κλάσης οικονομολόγοι, εντοπίζουν πάνω από 300 ξεχωριστές περιπτώσεις στάσης πληρωμών δημόσιου χρέους από το 1800. Υποστηρίζουν μάλιστα ότι η περίοδος 2003-2008, όπου σχεδόν καμία χώρα δεν έκανε στάση πληρωμών, αποτελεί ένα τρομερά ασυνήθιστο γεγονός και πως αυτό ήταν κάτι που προκάλεσε χαλάρωση ανάμεσα στις κυβερνήσεις και στους διεθνείς οργανισμούς για τα υψηλά επίπεδα δημόσιου χρέους.
Μιλήσαμε στην Κάρμεν Ράινχαρντ για την περίπτωση της Ελλάδας:
Ε Σας προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι το θέμα του χρέους έχει επανέλθει δυναμικά στο ευρωπαϊκό προσκήνιο;
Α Οχι, δεν εκπλήσσομαι. Εκπληξη θα μπορούσε να προέλθει μόνο εάν συγκεντρωθεί κανείς αποκλειστικά στη μεταπολεμική περίοδο. Η Ευρώπη διένυσε από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου μια σχετικά μεγάλης διάρκειας περίοδο δίχως να υποβληθεί στις δοκιμασίες του χρέους και χωρίς να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο στάσης πληρωμών. Το πρόβλημα του δημόσιου χρέους ήταν πολύ έντονο σε προηγούμενες εποχές. Στα πρώιμα χρόνια της ως έθνος, η Γαλλία έκανε στάση πληρωμών οκτώ φορές. Η Ισπανία έξι φορές πριν το 1800 και επτά φορές μέσα στον 19ο αιώνα. Η Ελλάδα ήταν σχεδόν σε μόνιμη κατάσταση χρεοκοπίας από την ανεξαρτησία της έως και δύο δεκαετίες μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Στην πιο πρόσφατη ιστορική της περίοδο ήταν αποκλεισμένη από τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές από το 1933 έως το 1964.
Ε Ιστορικά, ο πόλεμος φαίνεται να παίζει κρίσιμο ρόλο στις χρεοκοπίες κρατών και στη στάση πληρωμών. Αλλά από τις αναλύσεις σας φαίνεται να υπάρχει επίσης στενός συνδετικός κρίκος μεταξύ αναδυόμενων οικονομιών και χρηματοοικονομικών κρίσεων και στάση πληρωμών εκ μέρους των κυβερνήσεων. Πού οφείλεται αυτό;
Α Αναμφίβολα, ο πόλεμος ήταν ένας σημαντικός παράγοντας που συνέβαλε στη στάση πληρωμών πολλών κρατών. Αλλά εξίσου σημαντικός ήταν και ο ρόλος των τραπεζικών αποτυχιών στις αναδυόμενες οικονομίες. Οι αναδυόμενες οικονομίες εμφανίζουν συχνά αυξημένη μεταβλητότητα τιμών και χαρακτηρίζονται από αστάθεια. Στο πλαίσιο αυτό, εμπεριέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για χρηματοοικονομικές κρίσεις, χρεοκοπίες και στάση πληρωμών. Χαρακτηριστικό των αναδυόμενων οικονομιών είναι επίσης η προκυκλική οικονομική πολιτική των κυβερνήσεών τους. Ως αποτέλεσμα όλων των παραπάνω παραγόντων, οι αναδυόμενες οικονομίες εμφανίζουν συχνά μια σχετικά μεγάλη περίοδο ανάπτυξης και ευημερίας η οποία σχεδόν πάντα καταλήγει σε κάποια μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση και συσσώρευση υπερβολικού δημόσιου και ιδιωτικού χρέους. Η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, και η Ελλάδα, που σώθηκαν προσωρινά από χρεοκοπία μέσω των σχεδίων διάσωσης του ΔΝΤ και της Ε.Ε., είναι οι αναδυόμενες οικονομίες στην Ευρώπη του σήμερα.
Ε Εχετε χαρακτηρίσει τη σημερινή κρίση ως τη Δεύτερη Μεγάλη Συστολή. Σε τι διαφέρει η σημερινή κρίση από αυτή της Μεγάλης Υφεσης του '30;
Α Τα χαρακτηριστικά είναι ίδια: παρόμοια αίτια, ανάλογες συνέπειες. Η διαφορά είναι ότι κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Υφεσης του '30 δεν έγιναν παρεμβάσεις για τη διάσωση των τραπεζών κι αυτός ήταν ένας παράγοντας που έκανε εκείνη την κρίση πιο σοβαρή από τη σημερινή. Στη χρηματοοικονομική κρίση του 2008 πάρθηκαν μέτρα διάσωσης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων για να αποφευχθεί η κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις το τραπεζικό χρέος ήταν τόσο τεράστιο, όπως στην περίπτωση της Ιρλανδίας, που η κρατική παρέμβαση δεν ήταν αρκετή. Καμιά κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να απορροφήσει ένα τόσο τεράστιο χρέος. Η κυβέρνηση της Ιρλανδίας μετέτρεψε το ιδιωτικό χρέος σε δημόσιο χρέος φοβούμενη τις συνέπειες μιας ολικής κατάρρευσης των χρηματοπιστωτικών και τραπεζικών ιδρυμάτων της χώρας. Η ερώτηση αν η επιλογή αυτή ήταν σοφή είναι πλέον υποθετική. Η αναδιάρθρωση τώρα είναι μέρος της λύσης!
Ε Πώς θα χαρακτηρίζατε την περίπτωση της Ελλάδας και κατά πόσο θεωρείτε αναπόφευκτη μια αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους;
Α Η περίπτωση της Ελλάδας είναι κλασική περίπτωση εκρηκτικού δημοσιονομικού προβλήματος. Το δημόσιο χρέος στην Ελλάδα ανέρχεται στο 150% του ΑΕΠ. Το ιδιωτικό χρέος δεν βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα με βάση τα διεθνή πρότυπα, αλλά σε δυσθεώρητα ύψη σε σχέση με τα ιστορικά πρότυπα της Ελλάδας. Το συνολικό εξωτερικό χρέος (δημόσιο και ιδιωτικό) ανέρχεται στο 240% του ΑΕΠ. Είναι σημαντικό να εξετάζουμε και το επίπεδο του ιδιωτικού χρέους, διότι σε μια περίοδο οικονομικής κρίσης υπάρχει η τάση να καταλήγει συχνά στη δημόσια λογιστική.
Η Ελλάδα δεν έχει καμία προοπτική να μπορέσει να εξυπηρετήσει το χρέος της. Η αναδιάρθρωση με σημαντικό κούρεμα είναι αναπόφευκτη. Είναι απλώς ζήτημα κατάλληλου χρόνου.
Ε Τόσο το ΔΝΤ και οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι όσο και η ελληνική κυβέρνηση αποκλείουν το ενδεχόμενο της αναδιάρθρωσης του χρέους και ισχυρίζονται ότι η χώρα μπορεί να τα καταφέρει μέσω των διαρθρωτικών αλλαγών και των μέτρων λιτότητας που προωθούνται. Δεν θα μπορούσε να γίνει διαχειρίσιμο το χρέος μέσω μιας πιθανής ανάκαμψης της οικονομίας;
Α Ναι, θα μπορούσε - εάν η Ελλάδα αρχίσει να εμφανίζει ποσοστά ανάπτυξης αντίστοιχα με αυτά της Κίνας. Πιστεύετε εσείς ότι αυτό είναι πιθανό να γίνει; Η πραγματικότητα είναι ότι η αναλογία χρέους/ΑΕΠ της Ελλάδας δεν μπορεί να μειωθεί σημαντικά δίχως κούρεμα ακόμα και κάτω από το πιο αισιόδοξο σενάριο ανάπτυξης που μπορεί κανείς να φανταστεί.
Οσον αφορά τις δηλώσεις των διαμορφωτών πολιτικής, εγώ ποτέ δεν δίνω καμία σημασία σε αυτές. Λένε πως δεν θα γίνει αναδιάρθρωση του χρέους επειδή δεν βλέπουν να υπάρχει ανάγκη! Τι έλεγαν μερικές μέρες πριν λάβει οικονομική βοήθεια η Ελλάδα; Οτι δεν τη χρειάζεται! Τι έλεγαν μετά την απόφαση για το πακέτο διάσωσης; Οτι η χώρα δεν θα περάσει σε καθεστώς εποπτείας από την Ε.Ε.! Η αναδιάρθρωση είναι αναπόφευκτη και αυτό είναι απλώς ζήτημα χρόνου. Η καθυστέρηση στοχεύει στο να δοθεί χρόνος στις αγορές για προσαρμογή.
Ε Θα πρόσθετα ότι η αναδιάρθρωση θα καθυστερήσει επίσης ωσότου ολοκληρωθούν και οι προγραμματισμένες διαρθρωτικές αλλαγές στην οικονομία. Συμφωνείτε με αυτή την εκτίμηση;
Α Ναι, σαφέστατα. Δεν θα είχε νόημα να γίνει αναδιάρθρωση πριν από την ολοκλήρωση των διαρθρωτικών αλλαγών στην ελληνική οικονομία. Ειδάλλως, ακόμα και ένα κούρεμα στο δημόσιο χρέος της τάξεως του 30% δεν θα είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα εφόσον το χρέος θα μπορούσε σύντομα να επανέλθει στα προηγούμενα ύψη.
enet
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου