Η υπεράσπιση ενός πάρκου της Κωνσταντινούπολης από τις επελαύνουσες μπουλντόζες της κυβέρνησης Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος ήθελε να το μετατρέψει σε εμπορικό κέντρο, και η βίαιη καταστολή των λίγων αρχικά διαμαρτυρόμενων ήταν οι αιτίες να ξεσπάσουν πρωτοφανείς διαδηλώσεις στη γείτονα χώρα.
Μία μικρή σχετικά αύξηση της τιμής των εισιτηρίων στα Μέσα Μεταφοράς ήταν ικανή να βγάλει εκατοντάδες χιλιάδες Βραζιλιάνους στους δρόμους των μεγάλων πόλεων.
Κοινά χαρακτηριστικά
Οι δύο αυτές εξεγέρσεις, οι οποίες βρίσκονται ακόμα σε εξέλιξη, έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά πέραν της «ασήμαντης» αφορμής που τις πυροδότησε. Και οι δύο ξέσπασαν σε μια περίοδο πολιτικής σταθερότητας αλλά και σχετικής οικονομικής ανάπτυξης, με τις ηγεσίες των δύο χωρών να έχουν επιβεβαιωθεί ύστερα από αδιαμφισβήτητα εκλογικά αποτελέσματα. Τόσο ο Τούρκος πρωθυπουργός Ερντογάν όσο και η πρόεδρος της Βραζιλίας έδειχναν να επιδοκιμάζονται από την πλειονότητα όχι μόνο των ψηφοφόρων τους, αλλά και ευρύτερων στρωμάτων της κοινωνίας. Οι διαδηλωτές μοιάζουν να έρχονται από το «πουθενά», χωρίς στην πλειονότητά τους να σηκώνουν κομματικά λάβαρα ή ταυτότητες. Και στις δύο περιπτώσεις είναι νέοι, προερχόμενοι από τη μεσαία τάξη, κάτοικοι αστικών κέντρων και αρκετά μορφωμένοι ώστε να χρησιμοποιούν τα νέα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μέσω των οποίων στέλνουν το μήνυμα της εξέγερσης σε ολόκληρη την υφήλιο.
Τα «γιατί;»
Γιατί, όμως, αυτοί οι χιλιάδες άνθρωποι που μέχρι πρότινος θα μπορούσε κάποιος να πει ότι έπασχαν από το «σύνδρομο του καναπέ» βγαίνουν να διαδηλώσουν και να συγκρουστούν επί πολλές ημέρες με πάνοπλους αστυνομικούς, αντιμετωπίζοντας χημικά, δακρυγόνα, κλομπ, κανόνια νερού και βίαιες συλλήψεις, ίσως για πρώτη φορά στη ζωή τους;
Γιατί στην Τουρκία ο κύριος όγκος των διαδηλωτών είναι άνθρωποι με σαφώς υψηλότερο βιοτικό επίπεδο από τους συμπατριώτες τους σε άλλες περιοχές της χώρας;
Πώς εξηγείται στη Βραζιλία ότι η πρόεδρος Ρούσεφ αποδοκιμάστηκε στην Μπραζίλια από 80.000 φιλάθλους της μεσαίας τάξης που πλήρωσαν 400 δολάρια για να παρακολουθήσουν τους αγώνες του Κυπέλλου των Συνομοσπονδιών;
Γιατί βγαίνουν στους δρόμους για να διαδηλώσουν για την αύξηση των εισιτηρίων στα Μέσα Μεταφοράς νέοι που σπάνια χρησιμοποιούν αυτά τα μέσα, αφού έχουν Ι.Χ., κάτι αδιανόητο πριν από δέκα χρόνια;
Γιατί διαδηλώνουν φοιτητές από οικογένειες που μέχρι πρόσφατα δεν ονειρεύονταν καν να στείλουν τα παιδιά τους στο πανεπιστήμιο;
Γιατί είναι τόσο οργισμένοι οι κάτοικοι στις φαβέλες ενώ το εισόδημά τους έχει διπλασιαστεί; Γιατί διαμαρτύρονται οι ιθαγενείς ενώ κατέχουν το 13% του εδάφους και έχουν το Ανώτατο Δικαστήριο με το μέρος τους;
Έχουμε να κάνουμε με «αχάριστους» πολίτες, «προβοκάτορες και τρομοκράτες», όπως τους
χαρακτήρισε ο Ερντογάν, ή συμβαίνει κάτι άλλο;
«Θέλουν περισσότερα»
«Οι φτωχοί που κατάφεραν να ενταχθούν σε μια νέα μεσαία τάξη», έγραφε στις αρχές της εβδομάδας ο Χουάν Αρίας στην ισπανική εφημερίδα «El Pais», «συνειδητοποίησαν ότι έκαναν ένα ποιοτικό άλμα στη σφαίρα της κατανάλωσης και τώρα θέλουν περισσότερα. Θέλουν, για παράδειγμα, δημόσιες υπηρεσίες όπως εκείνες του ανεπτυγμένου κόσμου, στον οποίο δεν ανήκουν. Θέλουν ένα σχολείο που, εκτός του ότι τους δέχεται στους κόλπους του, παρέχει και ποιοτική εκπαίδευση, κάτι που δεν συμβαίνει. Θέλουν ένα πανεπιστήμιο που να μην είναι πολιτικοποιημένο ή γραφειοκρατικό, αλλά μοντέρνο και ζωντανό, ώστε να τους προετοιμάσει για το μέλλον».
Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει με την Τουρκία. Παρότι, σε σχέση με το παρελθόν, οι δημοκρατικοί θεσμοί φαίνεται να έχουν ισχυροποιηθεί απέναντι σε μια διαρκώς αιωρούμενη απειλή μιας επέμβασης του στρατού που θα επανέφερε τη χώρα στη σκληρή κεμαλική γραμμή, οι πολίτες ανησυχούν για την ισλαμική ατζέντα τού κυβερνώντος κόμματος που μπορεί να οδηγήσει τη χώρα στο άλλο άκρο: της ανελευθερίας και του φονταμενταλισμού με κοινοβουλευτικό μανδύα.
Το ντόμινο
Οι κοινωνίες της Βραζιλίας και της Τουρκίας δείχνουν πως πλέον έχουν αντιληφθεί την κατάρρευση των μέχρι χθες μοντέλων πολιτικής εκπροσώπησης και των παλαιών κομματικών σχηματισμών και ζητούν, χωρίς όμως να μπορούν να την περιγράψουν με σαφήνεια, μια δημοκρατία πιο ώριμη, όπου η Αστυνομία δεν θα συμπεριφέρεται όπως την εποχή της δικτατορίας, όπου τα κόμματα δεν θα αποτελούν μέσο πλουτισμού επαγγελματιών της πολιτικής που κολυμπούν σε πελάγη διαφθοράς. Επιζητούν μια κοινωνία με μικρότερες ανισότητες που δεν θα τις καθορίζουν μόνο οι οικονομικοί κανόνες και το κέρδος, αλλά η δημοκρατία και οι ίσες ευκαιρίες στην παιδεία και τον πολιτισμό.
Μπορεί οι Αγανακτισμένοι της Ισπανίας και των άλλων χωρών του ευρωπαϊκού Νότου ως γεννήματα της κρίσης και η Αραβική Άνοιξη ως τέκνο της οργής κατά των αυταρχικών καθεστώτων να μην έχουν σχέση με τις εξεγέρσεις όπως αυτές των νέων στην Τουρκία και τη Βραζιλία, αποτελούν όμως τα νέα υποδείγματα ενός αυθόρμητου ξεσηκωμού που υποκατέστησαν τα παλιά, φθαρμένα επαναστατικά προστάγματα.
Τα νέα σύμβολα
«Οι νέοι της Βραζιλίας ζητούν αυτό που τους λείπει», γράφει Χουάν Αρίας: «Να τους αφήσουν να αποκτήσουν μεγαλύτερο, πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ιστορία τους, πολύ περισσότερο που έχουν αποδείξει ότι είναι πολύ δημιουργικοί». Ένα αίτημα που, ακόμη και αν σήμερα πνιγεί στα δακρυγόνα και στην καταστολή, στο τέλος θα υπερισχύσει. Όπως όλες οι φωνές που έρχονται από το μέλλον. Γι’ αυτό ακόμη και το πρόσωπο του Τσε Γκεβάρα -παγκόσμιο σύμβολο εξέγερσης και αντίστασης- έδωσε πια τη θέση του στη «γυναίκα με το κόκκινο φόρεμα που την ψεκάζουν» και στον «όρθιο άνθρωπο» στη μέση της Πλατείας Ταξίμ…
naftilos
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου