Στην παρούσα συγκυρία πρέπει να επισημανθούν δύο σημεία τα οποία κατά την άποψή μας παρουσιάζουν σημαντικό ενδιαφέρον.Το πρώτο σημείο αφορά το πραγματικό ΑΕΠ, το οποίο, μετά την κατά 2% μείωση μεταξύ 2008–2009 και 4% μεταξύ 2009–2010, υπολογίζεται ότι (σύμφωνα με το Μνημόνιο) θα επανέλθει στα προ της κρίσης επίπεδα όχι πριν το 2014 ή 2015. Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξει μια «χαμένη πενταετία», με χαμηλότερο πραγματικό (και κατά κεφαλήν) ΑΕΠ, ως αποτέλεσμα της «εσωτερικής υποτίμησης» που αναγκάζεται, για λόγους αναγκαίας δημοσιονομικής προσαρμογής, να κάνει η ελληνική οικονομία.Αυτό είναι το αναμενόμενο αποτέλεσμα μίας συνειδητής οικονομικής πολιτικής. Επειδή στην οικονομία οι προβλέψεις για τις μελλοντικές καταστάσεις διέπονται από υψηλά ποσοστά αβεβαιότητας, μπορεί να υπάρξουν δυσμενέστερες ή και ευνοϊκότερες εξελίξεις πάντοτε αναφορικά με τα μεγέθη τα οποία δεν αποτελούν τους πρωταρχικούς στόχους του Μνημονίου. (Σε προσεχές άρθρο θα ασχοληθούμε με αυτά τα ζητήματα.)
Όπως είναι αναμενόμενο, αυτός ο «υφεσιακός κύκλος» θα επηρεάσει το σύνολο των μεγεθών της ελληνικής οικονομίας, τα περισσότερα εκ των οποίων παρουσιάζουν αναδράσεις επιστροφής που σύμφωνα με τις βασικές αρχές της οικονομικής θεωρίας επηρεάζουν με τη σειρά τους επί τα χείρω το βασικό μέγεθος του ΑΕΠ. Έτσι εισερχόμαστε σε έναν φαύλο κύκλο που οδηγεί την οικονομία σε παρατεταμένη ύφεση. Σε μια οικονομία ευρισκομένη σε ύφεση όλοι οι συντελεστές που λειτουργούν προσαρμόζουν τη λειτουργία τους ή εξαναγκάζονται να λειτουργήσουν, όσο αντέχουν, με τους κανόνες που επιβάλλει το καθεστώς της ύφεσης. Η ψυχολογία της συμπεριφοράς τους γίνεται καταθλιπτική, απαισιόδοξη, συσταλτική.Εννοείται ότι μια τυχόν βύθιση της χώρας σε παρατεταμένη ύφεση θα καθιστά το σχέδιο της προσαρμογής εξαιρετικά δύσκολο έως ανέφικτο, ιδίως όσον αφορά την εξέλιξη της σχέσης χρέους/ΑΕΠ, αλλά και του πρωταρχικού στόχου του Μνημονίου που αφορά τη μείωση των ΕτΓΚ κάτω του 3% μέχρι και το 2012.Άλλωστε όλα τα παραπάνω είναι γνωστά και πολλάκις αναφερθέντα. Όμως αποτελούν τη μοναδική αλήθεια που απορρέει από το Μνημόνιο. Όλα τα υπόλοιπα αποτελούν ψεύτικα λόγια (όσων καταλαβαίνουν πώς λειτουργεί η οικονομία) και στην καλύτερη των περιπτώσεων ευσεβείς πόθους (όσων δεν γνωρίζουν πώς λειτουργεί η οικονομία αλλά «οικονομολογούν» ευρέως και αφελώς).
Το δεύτερο σημείο αφορά την κοινότοπη διαπίστωση ότι το τελικό ζητούμενο είναι η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.Η δημοσιονομική προσαρμογή υποστηρίζεται ότι είναι μια επείγουσα αναγκαιότητα, η οποία βαρύνει την όλη εικόνα και προοπτική, και γι’ αυτό πρέπει να ξεπεραστεί. Η ουσία, όμως, βρίσκεται στην ανάπτυξη. Μια αναπτυξιακή «ατονία» απλώς θα επιβεβαιώσει τους φόβους για χρεοκοπία και σοβαρή πτώση του βιοτικού επιπέδου του ελληνικού λαού. Σύμφωνοι.Όμως η ανάπτυξη δεν είναι μια διαδικασία η οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί σε μια οικονομία όπου το κυρίαρχο σχέδιο δράσης που τη διέπει αποσκοπεί στη συρρίκνωσή της επιβάλλοντας «αποθερμαντικές» θεραπείες-σοκ. Η ανάπτυξη είναι μια διαδικασία στην οποία όλοι οι συμμετέχοντες πρέπει να συμμετέχουν απολύτως και απρόσκοπτα. Ο βασικός αναπτυξιακός μηχανισμός –παρά τις πομφόλυγες που ακούγονται κυρίως από τα κυβερνητικά στελέχη– εξακολουθεί να είναι πρωταρχικά οι παραγωγικές επενδύσεις που αυξάνουν το φυσικό κεφάλαιο της χώρας. Αλλά και όλες οι υπόλοιπες επενδύσεις.Βασική προϋπόθεση για να γίνουν επενδύσεις είναι να δημιουργηθούν αντίστοιχες ευκαιρίες, αφού όμως προηγουμένως έχουν δημιουργηθεί οι απαραίτητες θετικές προσδοκίες ότι αυτές οι ευκαιρίες μπορεί να μετατραπούν σε επιτυχημένες πραγματώσεις.
Ποιος και πώς θα δημιουργήσει αυτές τις θετικές προσδοκίες εν μέσω ύφεσης και βαθειάς κρίσης; Για αυτό η μεγέθυνση της αποταμίευσης και των επενδύσεων έπονται της δημιουργίας θετικών προσδοκιών και όχι το αντίθετο. Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα ίσως θεωρητικά μας δείξει το δρόμο, ο οποίος όμως φράζεται αποφασιστικά από την εφαρμογή του Μνημονίου.
afterhistory
Το δεύτερο σημείο αφορά την κοινότοπη διαπίστωση ότι το τελικό ζητούμενο είναι η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.Η δημοσιονομική προσαρμογή υποστηρίζεται ότι είναι μια επείγουσα αναγκαιότητα, η οποία βαρύνει την όλη εικόνα και προοπτική, και γι’ αυτό πρέπει να ξεπεραστεί. Η ουσία, όμως, βρίσκεται στην ανάπτυξη. Μια αναπτυξιακή «ατονία» απλώς θα επιβεβαιώσει τους φόβους για χρεοκοπία και σοβαρή πτώση του βιοτικού επιπέδου του ελληνικού λαού. Σύμφωνοι.Όμως η ανάπτυξη δεν είναι μια διαδικασία η οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί σε μια οικονομία όπου το κυρίαρχο σχέδιο δράσης που τη διέπει αποσκοπεί στη συρρίκνωσή της επιβάλλοντας «αποθερμαντικές» θεραπείες-σοκ. Η ανάπτυξη είναι μια διαδικασία στην οποία όλοι οι συμμετέχοντες πρέπει να συμμετέχουν απολύτως και απρόσκοπτα. Ο βασικός αναπτυξιακός μηχανισμός –παρά τις πομφόλυγες που ακούγονται κυρίως από τα κυβερνητικά στελέχη– εξακολουθεί να είναι πρωταρχικά οι παραγωγικές επενδύσεις που αυξάνουν το φυσικό κεφάλαιο της χώρας. Αλλά και όλες οι υπόλοιπες επενδύσεις.Βασική προϋπόθεση για να γίνουν επενδύσεις είναι να δημιουργηθούν αντίστοιχες ευκαιρίες, αφού όμως προηγουμένως έχουν δημιουργηθεί οι απαραίτητες θετικές προσδοκίες ότι αυτές οι ευκαιρίες μπορεί να μετατραπούν σε επιτυχημένες πραγματώσεις.
Ποιος και πώς θα δημιουργήσει αυτές τις θετικές προσδοκίες εν μέσω ύφεσης και βαθειάς κρίσης; Για αυτό η μεγέθυνση της αποταμίευσης και των επενδύσεων έπονται της δημιουργίας θετικών προσδοκιών και όχι το αντίθετο. Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα ίσως θεωρητικά μας δείξει το δρόμο, ο οποίος όμως φράζεται αποφασιστικά από την εφαρμογή του Μνημονίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου