Ανάμεσα στις 4 αυτές διαστάσεις της γενικευμένης πλέον, ήδη από το 2008, οικονομικής κρίσης, υπάρχουν σχέσεις αλληλεξάρτησης. Στην ουσία πρόκειται για συγκοινωνούντα δοχεία και τα μέτρα που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση, ας πούμε των ελλειμμάτων του Δημοσίου, μπορούν να οδηγήσουν την πραγματική οικονομία σε κρίση με πτώση της παραγωγής, της απασχόλησης, των εισοδημάτων και της κατανάλωσης.
Αυτονόητα όλα αυτά, αλλά η κυβέρνηση τα αγνόησε. Αντιμετώπισε το οικονομικό πρόβλημα της χώρας, τις ανησυχίες και τους φόβους, με τη λογική του κατεπείγοντος, σκιαγραφημένου με όρους τρομοκρατικούς, και... μετά θα έβλεπε για τα υπόλοιπα. Μας οδήγησε δηλαδή από τον επείγοντα φόβο στον επικείμενο τρόμο, από τον οποίο μόνο ο μηχανισμός στήριξης και το ΔΝΤ θα μπορούσαν να μας λυτρώσουν. Με πολλές υποθήκες και εξαρτήσεις. Αλλά τι να κάνουμε; Ανάγκα και θεοί πείθονται. Ευτυχώς όχι και οι λαοί.
Στο πλαίσιο αυτής της λογικής, προσπάθησε να λύσει το δημοσιονομικό πρόβλημα με μέτρα που υπονόμευσαν την πραγματική οικονομία, όπως η δραματική μείωση του εισοδήματος των ομάδων του πληθυσμού που στηρίζουν τη ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες, που έχουν υψηλή ροπή προς κατανάλωση και συμβάλλουν στην αύξηση του Ακαθαρίστου Εγχωρίου Προϊόντος. Σύμφωνα με την έκθεση του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ, «η εγχώρια ζήτηση απετέλεσε τον κινητήρα της ελληνικής οικονομίας της περιόδου 1995-2009, ο οποίος της επέτρεψε να αναπτύσσεται ταχύτερα από όσο οι 35 πιο αναπτυγμένες οικονομίες του κόσμου». Η δραματική πτώση της ζήτησης οδήγησε στην ύφεση και στην όξυνση της οικονομικής και της κοινωνικής κρίσης. Χιλιάδες επιχειρήσεις έβαλαν λουκέτο, η ανεργία καλπάζει, η φτώχεια μεγαλώνει και οι προσδοκίες βρίσκονται στο ναδίρ. Το μείγμα έγινε εκρηκτικό.
Παράλληλα ενίσχυσε τις τράπεζες για την εξασφάλιση της ρευστότητάς τους, η οποία υποτίθεται ότι θα περνούσε στην πραγματική οικονομία, μέσω δανείων προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Αυτό, βέβαια, δεν πραγματοποιήθηκε. Από τα 68 δισ. που πήραν οι τράπεζες από το κράτος, κυρίως υπό μορφή εγγυήσεων για δανειοδοτήσεις από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (28 από την Ν.Δ. το 2008 και 40 από το ΠΑΣΟΚ), στην πραγματική οικονομία έφτασαν μόλις τα 6 έως 7 δισ. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου, οι απορρίψεις των αιτήσεων δανειοδότησης αγγίζουν το 80%. Σύμφωνα δε με τον πρόεδρο της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδος, «οι τράπεζες είναι κράτος εν κράτει στην Ελλάδα και επιβάλλουν τις θέσεις τους στο ελληνικό πολιτικό σύστημα συνεπικουρούμενες και από την Τράπεζα της Ελλάδος».
Εις επίρρωση αυτής της διαπίστωσης, το Υπουργικό Συμβούλιο της περασμένης Τετάρτης αποφάσισε τη χορήγηση νέου πακέτου στήριξης των τραπεζών, ύψους 30 δισ. Παρά τις δηλώσεις υπουργών για «κρατικοδίαιτες τράπεζες», για «τραπεζοκεντρική οικονομία» και για «αλαζονική συμπεριφορά τους».
Η κυβέρνηση θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει άλλους μηχανισμούς για να ρίξει χρήμα στην αγορά και τα 100 δισ. που πήγαν στις τράπεζες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για αναπτυξιακούς σκοπούς και αποπληρωμή του χρέους. Αντίθετα, τα πακέτα στήριξης των τραπεζών από το κράτος μπορεί να οδηγήσουν σε ισόποση αύξηση του χρέους, αν εκπέσουν οι εγγυήσεις. Έχουμε εγγύηση για το αντίθετο;
Σχέσεις αλληλεξάρτησης, όπως άλλωστε και αντιθέσεις, δεν υπάρχουν μόνο εντός της οικονομίας. Υπάρχουν και εκτός. Πρόκειται για τις σχέσεις της οικονομίας με το κράτος, γιατί οι λύσεις στα οικονομικά προβλήματα εξαρτώνται από τις σχέσεις και τις αντιθέσεις των δυνάμεων που δρουν εντός του κράτους και τους κρατικούς μηχανισμούς, η κρίση δε στον χώρο της οικονομίας οδηγεί και σε κρίση του κράτους, η οποία γίνεται έκδηλη όταν χαθεί η κοινωνική συναίνεση και συνοχή. Όλα δε δείχνουν ότι η συναίνεση και η συνοχή έχουν χαθεί και έχουν δώσει τη θέση τους στην οργή.
* Ο Μάκης Καβουριάρης είναι οικονομολόγος
aygi
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου