Η πιο ακραία βία είναι αυτή που ασκείται από την πολιτική της κυβέρνησης και της τρόικας, υπογραμμίζει ο Κώστας Δουζίνας, καθηγητής Φιλοσοφίας του Δικαίου και διευθυντής του Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών Σπουδών του Κολλεγίου Birkbeck του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, στη συνέντευξη που παραχώρησε στην "Αυγή" της Κυριακής. Ο Κ. Δουζίνας υποστηρίζει ότι η πρωτοβουλία των 58 για την Κεντροαριστερά δεν μπορεί να έχει κάποια τύχη, καθώς διέπεται από την πολιτική λογική του "εκσυγχρονισμού" που ευθύνεται για την καταστροφή της χώρας.
* Και μετά τις προφυλακίσεις ηγετικών στελεχών της Χ.Α., η κυβέρνηση εμμένει στη θεωρία των δύο άκρων, ισχυριζόμενη μεταξύ άλλων πως "δεν υπάρχει καλή και κακή βία". Πού στοχεύει η ρητορική αυτή; Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;
Όπως υποστήριξαν πολλοί, η άποψη αυτή είναι ανιστόρητη και επιστημονικά σαθρή. Δεν υπάρχει μία και μόνη "βία", αλλά πολλές και πολυσχιδείς μορφές κρατικής βίας και κοινωνικής αντίστασης. Τα περισσότερα συντάγματα, όπως και τα δικά μας, καθιερώθηκαν παραβιάζοντας τα πρωτόκολλα της συνταγματικής νομιμότητας. Ήταν αποτελέσματα πολέμου, επανάστασης, κατοχής ή απελευθέρωσης. Η βία της γέννησης εγγράφεται στο δίκαιο και διαμορφώνει το πλαίσιό του. Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν την ονομάζει «βία που συντηρεί δίκαιο». Η τακτική της άσκηση επιδεικνύει την τρομερή δύναμη στα χέρια του κράτους και, ταυτόχρονα, τη συγκαλύπτει στο όνομα υψηλών και αφηρημένων ιδανικών σκοπών, όπως το Έθνος, το Δίκαιο ή η Ανθρωπότητα. Η κρατική βία λειτουργεί με υλικούς και συμβολικούς τρόπους: εκφοβίζει, καταστέλλει αντιστάσεις και, ταυτόχρονα, προσδίδει νομιμότητα στον εαυτό της. Η ιδεολογία μετατρέπει τη βία των κυρίαρχων σε άσκηση νόμιμης ισχύος και παρουσιάζει κάθε αντιστεκόμενη δύναμη ως βίαια, εγκληματική, βάναυση.
Από την άλλη πλευρά, η διαμαρτυρία, η ανυπακοή, η απεργία, η εξέγερση, αποτελούν διακριτές μορφές αντίστασης. Κάθε περίπτωση πρέπει να κρίνεται σε σχέση με τις μορφές της και στις συγκεκριμένες συνθήκες μέσα στις οποίες αναπτύσσεται. Η ανυπακοή που υπερασπίζεται δικαιώματα που παραβιάζονται ή δίνει τη δυνατότητα δημοκρατικής συμμετοχής είναι ηθική και νόμιμη. Οι ανυπάκουοι αντικαθιστούν δικαστές και πολιτικούς που δεν επιτελούν το έργο τους. Η γενική καταδίκη της βίας είναι επομένως κατεξοχήν ιδεολογική διαδικασία. Στη διαλεκτική βίας και αντί-βίας, η κρατική βία της μνημονιακής πολιτικής αντιστρέφει την αιτιακή και χρονολογική σειρά και παρουσιάζεται σαν η ίδια να αντικρούει, να προλαμβάνει ή να καταδικάζει μια πρωτογενή (κοινωνική, πολιτική) βία. Αφαιρετικά μιλώντας, κανείς δεν θέλει τη βία. Αλλά και κανείς που έχει διαβάσει λίγη ιστορία ή κοινωνιολογία δεν μπορεί να εξισώνει τη δύναμη της εξουσίας και των παρακλαδιών της με την αντίσταση των κατ' εξακολούθηση στόχων της κρατικής βίας.
Αν υπάρχει μια ακραία πολιτική και βία σήμερα, αυτή είναι της θανατοπολιτικής της εξουσίας: η καταστροφή ζωών από πείνα και αρρώστια, οι αυτοκτονίες, η εξαθλίωση και ο εξευτελισμός των γερόντων, η κατάθλιψη και η εγκατάλειψη.
* Στο πλαίσιο της θεωρίας των δύο άκρων, το μνημονιακό μπλοκ ισχυρίζεται πως οι πλατείες εξέθρεψαν τη Χρυσή Αυγή, ισχυρισμό που συχνά αναπαράγει και το ΚΚΕ. Πώς σχολιάζεις την άποψη αυτή, καθώς πρόσφατα έγραψες κι ένα βιβλίο για το κίνημα των πλατειών;
Από την Ταχρίρ, στο Σύνταγμα, το Ταξίμ και το Ρίο, οι πλατείες αποτελούν πρωτοφανές ιστορικό γεγονός. Οι πλατείες οριοθετούν την εποχή μας ως εποχή αντιστάσεων και ανατροπών. Στην Ελλάδα, οι πλατείες ανέτρεψαν το πολιτικό και εκλογικό σκηνικό κι έδωσαν ώθηση στην Αριστερά. Σήμερα οι πλατείες και η αντίσταση σπιλώνονται από την κυβέρνηση, τη Δεξιά και τους κεντροαριστερούς ως ατελέσφορες ή βίαιες, γιατί μπόρεσαν να συμπυκνώσουν την αγανάκτηση και να την μεταβάλουν σε πολιτική πράξη. Οι πλατείες πέρασαν τις δεξιότητες, τις δικτυώσεις, τις συνεργασίες και τις οριζόντιες διαστρωματώσεις του κόσμου από τους χώρους δουλειάς και τον ιδιωτικό χώρο στην πολιτική και τον δημόσιο χώρο. Η κληρονομιά τους αυτή πρέπει να περάσει στην καθημερινή μας πολιτική πράξη στο κόμμα, στη γειτονιά, στη δουλειά. Στις πλατείες μάθαμε την άμεση δημοκρατία: τώρα πρέπει να την θεσμοποιήσουμε πολιτειακά, πολιτικά και κοινωνικά. Και πρέπει να αναδείξουμε τη σημασία των κοινών αγαθών (beni communi), αυτών που δεν πρέπει να αποτελούν ούτε κρατική ούτε ιδιωτική ιδιοκτησία. Το νερό, ο αέρας, η φύση, ο πολιτισμός, η θάλασσα, οι παραλίες, η γλώσσα. Έχουμε τη μοναδική ευκαιρία να ξαναφανταστούμε τη ζωή μας έξω και πέρα από τις διαχωριστικές γραμμές της νεωτερικής θεσμοποίησης.
* Από τη στιγμή που άρχισε να διώκεται η Χρυσή Αυγή, άνοιξε μια έντονη συζήτηση στην Αριστερά σχετικά με το νομικό πλαίσιο που χρησιμοποιήθηκε, ότι συνιστά προετοιμασία εκ μέρους κυβερνητικών κύκλων να χρησιμοποιηθεί και για την Αριστερά. Ποια είναι η άποψη σου;
Είναι αλήθεια ότι απαγορεύσεις και άλλοι περιορισμοί της δράσης έχουν κινηθεί κυρίως εναντίον της Αριστεράς και ριζοσπαστικών κομμάτων. Το Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων επιδοκίμασαν την απαγόρευση του ΚΚ της Δυτικής Γερμανίας. Εντούτοις, νομίζω ότι σήμερα οι φόβοι αυτοί είναι υπερβολικοί. Η Αριστερά βρίσκεται στα πρόθυρα της εξουσίας, υποστηρίζεται από μεγάλο κομμάτι του λαού. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο πρόβλημα από τον φόβο του φόβου. Έχουμε μάθει να είμαστε προσεκτικοί, να παίρνουμε προφυλάξεις. Τώρα ήρθε η ώρα της κατανόησης της δύναμής μας. Η ύψιστη ηθική επιταγή, λέει ο Λακάν, είναι "Ποτέ μην υποχωρείς από την επιθυμία σου". Η επιθυμία της Αριστεράς είναι η ελπίδα της Ελλάδας, δεν πρέπει ούτε λεπτό να βγαίνει από την σκέψη και την πράξη μας.
* Τα δημοσκοπικά ποσοστά της Χ.Α., αν και παρουσιάζουν κάμψη, κινούνται στο επίπεδο της εκλογικής της επίδοσης. Ποια πρέπει να είναι η στρατηγική της Αριστεράς για την καταπολέμηση του φασισμού;
Το τρίπτυχο είναι: πολιτική, πράξη, αλληλεγγύη. Οι ιδέες, η ιστορική γνώση, βοηθούν αλλά δεν φτάνουν. Χρειάζεται αλλαγή συμπεριφορών, και των δικών μας και των αποπλανημένων του ναζισμού. Η αλληλεγγύη στους άνεργους και τους φτωχούς, η παρουσία στις πλατείες και τις γειτονιές, η συνεχής κινητοποίηση για τα δικαιώματα που χάνονται, η αρωγή στον κόσμο που υποφέρει - Έλληνες και μετανάστες - αυτά δείχνουν στην πράξη τις δεσμεύσεις της Αριστεράς. Το παράδειγμα, η μαθητεία, η μίμηση είναι πιο αποτελεσματικά από τη "θεωρητική" δουλειά. Όταν η συμπεριφορά αλλάξει, οι ιδέες ακολουθούν, το αντίθετο δεν ισχύει πια.
* "Ούτε δεξιά ούτε νεοκομμουνιστική Αριστερά", δηλώνει η διακήρυξη των 58 για την Κεντροαριστερά, κείμενο που υπογράφεται από αρκετούς διανοούμενους. Πώς βλέπεις την κίνηση αυτή;
Σήμερα μόνο η Αριστερά εκπροσωπεί τις αρχές του Διαφωτισμού, την "ιδέα της Ευρώπης". Της αντιφατικής Ευρώπης που έφτιαξε έναν πολιτισμό καθολικών αξιών αλλά ταυτόχρονα διέπραξε τεράστια εγκλήματα: αποικιοκρατία, ιμπεριαλισμό, το Ολοκαύτωμα. Οι τρεις μεγάλες αρχές της "ιδέας της Ευρώπης" είναι η ελευθερία, η ισότητα και κοινωνική αλληλεγγύη, και η δημοκρατία. Η ελευθερία ήταν δημιούργημα του φιλελευθερισμού, αλλά οι σύγχρονοι νεοφιλελεύθεροι την έχουν καταστρέψει με την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, την καταστολή και τα στρατόπεδα που ξεφυτρώνουν σ' όλο τον κόσμο. Η ισότητα ήταν δημιούργημα του σοσιαλισμού, αλλά οι Σοσιαλδημοκράτες οδήγησαν τις κοινωνίες στην ιστορικά μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Τέλος, η δημοκρατία μετατράπηκε σε διακυβέρνηση των τεχνοκρατών, των τραπεζιτών και των αγορών, που αποφασίζουν την τύχη ολόκληρων λαών. Σήμερα είναι οι αριστεροί που παλεύουν για τα δικαιώματα των αδυνάτων, για κοινωνική δικαιοσύνη, για ένα επαναπροσδιορισμό της δημοκρατίας. Δημοκρατίας όχι μόνο ως εκλογικής διαδικασίας, αλλά ως είδους ζωής που επεκτείνεται σ' όλο τον κοινωνικό ιστό: από το σπίτι, στη γειτονιά, στη δουλειά, στον πολιτισμό και την επικοινωνία. Είναι η Αριστερά λοιπόν που διατηρεί την τιμή του ονόματος "Ευρώπη".
Ας μην ασχολούμαστε πολύ με τους 58 λοιπόν, την τελευταία παραλλαγή των 32, 72, 300 κ.λπ. Το μόνο που διαθέτουν είναι η προβολή από τα κυρίαρχα ΜΜΕ. Κατά τα άλλα, η προσπάθεια να μιμηθούν το μοντέλο του ΣΥΡΙΖΑ στο εκσυγχρονιστικό Κέντρο είναι καταδικασμένη. Όπως έχουν πει πολλοί, δεν υπάρχει ούτε κοινωνικό υπόβαθρο ούτε πολιτικό κενό.
Έχω να πω λοιπόν στους λίγους φίλους ανάμεσα στους 58 - όχι σ' αυτούς που είχαν υπουργεία και αξιώματα στις κυβερνήσεις που κατέστρεψαν την Ελλάδα: Το εγχείρημα του εκσυγχρονισμού όχι μόνο απέτυχε, αλλά συνέβαλε στην κοινωνική καταστροφή. Είχατε την ευκαιρία σας, κυριαρχήσατε στη δημόσια συζήτηση, φτιάξατε κι εφαρμόσατε πολιτικές, είχατε και έχετε προνομιακή πρόσβαση στα ΜΜΕ. Αποτύχατε. Η Ευρώπη, το "ιδεώδες εγώ" σας, σας είπε τεμπέληδες, μάγκες της δημιουργικής λογιστικής, ψεύτες. Εφόσον λοιπόν πιστεύετε, όπως κι εμείς, στις καθολικές άξιες, ελάτε μαζί μας να φτιάξουμε (με τις διαφωνίες και αντιθέσεις μας) μια νέα Ελλάδα. Κάνατε το πάρτι σας, διασκεδάσατε κυβερνώντας, ώρα να γυρίσετε στις νεανικές σας αξίες κι ελπίδες.
* Ο Κώστας Δουζίνας είναι συγγραφέας, μεταξύ άλλων, των βιβλίων "Αντίσταση και φιλοσοφία στην κρίση" (εκδ. Αλεξάνδρεια) και Ριζοσπαστική Πολιτική και Νομική Φιλοσοφία (εκδ. Νήσος)
ΑΥΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου