Σαν σήμερα, πριν 25 χρόνια, έφυγε από τη ζωή ο Τάσος Λειβαδίτης...
Στίχοι «σα λαξευμένοι σε άμεμπτο μάρμαρο» που κυκλοφορούν περίπου όπως τα αποφθέγματα στα social media. Αν και ο Τάσος Λειβαδίτης έχει «αναχωρήσει» εδώ και 25 χρόνια (ακριβώς σαν σήμερα) η ποίησή του εξακολουθεί να είναι αγαπημένη, να διαδίδεται, να πετά από καρδιά σε καρδιά. Δεν οφείλεται παρά στην αξία της. Μια δημιουργία τόσο συγκλονιστική, τόσο εξαίσια, τη δικαιώνει αυτούσια αυτός που «ωριμάζει το στάχυ και μαραίνει τον έρωτα και στεφανώνει την υπομονή/ και ταξιθέτης του σύμπαντος οδηγεί τον καθένα μας στη θέση που του ανήκει,/ ο δίκαιος χρόνος (...)». Αυτός που αφαιρεί κάθε προσποίηση, ματαιότητα, ηρωισμό, και παρουσιάζει το έργο γυμνό -οπότε και διαπιστώνουμε αν η νεότητα, η ρώμη και το σφρίγος του διατηρούνται.
Ο Τάσος Λειβαδίτης υπήρξε και παραμένει σπουδαίος ποιητής. Στη δεκαετία του '50, το όραμα ήταν ακόμη αστραφτερό και καυτό. Το «Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου» θεωρήθηκε «κήρυγμα ανατρεπτικό» και κατασχέθηκε. Μετά την εξορία, κι ενώ αναζητά το δικό του αστέρι σε μια Αθήνα που αν και ήταν η γενέτειρά του, δεν αναγνωρίζει πια, οι τόνοι χαμηλώνουν κι εκείνος επιδίδεται στο κυνήγι της ευτυχίας. Όχι της δικής του, που, το ξέρει, δεν θα τη συναντήσει ποτέ, αλλά των άλλων. Των συντρόφων:
"καὶ σμίγουν καὶ χωρίζουν οἱ ἄνθρωποι
καὶ δὲν παίρνει τίποτα ὁ ἕνας ἀπ᾿ τὸν ἄλλον.
Γιατί ὁ ἔρωτας εἶναι ὁ πιὸ δύσκολος δρόμος νὰ γνωριστοῦν.
Γιατί οἱ ἄνθρωποι, σύντροφε, ζοῦν ἀπὸ τὴ στιγμὴ
ποῦ βρίσκουν μιὰ θέση
στὴ ζωὴ τῶν ἄλλων.
Καὶ τότε κατάλαβες γιατί οἱ ἀπελπισμένοι
γίνονται οἱ πιὸ καλοὶ ἐπαναστάτες".
(Συμφωνία ἄρ. 1)
Κι ύστερα, με την περιπέτεια του οράματος, ο Τάσος Λειβαδίτης, σαν γνήσιος αριστερός, θα συνεχίσει τη μάχη για τον Κόσμο που όλοι μαζί ονειρεύτηκαν κι ας νικήθηκαν. Θα τη συνεχίσει με σθένος και με πείσμα, έστω και χωρίς αυταπάτες. Διεκδικεί αλήθεια και ελευθερία και μέσα στον ιδεολογικό του χώρο, με τον μόνο τρόπο που γνωρίζει: την ποίηση. Στους απόηχους του υπαρξιστικού κινήματος, που έχει εξαπλωθεί στην Ευρώπη, και του 20ού συνεδρίου του ΚΚΣΕ που έγινε στα 1956, μετά τον θάνατο του Στάλιν, ένα τμήμα των διανοουμένων της Αριστεράς αφενός θα πλησιάσει ακόμα περισσότερο τον Άνθρωπο (παρακινημένο βεβαίως και από την ίδια την κοσμοθεωρία του μαρξισμού) και αφετέρου θα τολμήσει όχι απλώς να αμφισβητήσει, αλλά να τα βάλει εμπράκτως με τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό, ένα αισθητικό ρεύμα κατασκευασμένο, το οποίο επιβλήθηκε.
Ο θετικός ήρωας, ο γεμάτος βεβαιότητες πρωταγωνιστής, αυτός που, υποτίθεται, έβγαινε από τη Μακρόνησο όλος ελπίδες για το αύριο, αφού είχε πανηγυρικά καταβάλει τον πόνο, τον φόβο, τον βασανιστή (όλα αυτά που το κόμμα δέχεται και παρουσιάζει ακόμα και σήμερα), έδινε σιγά- σιγά τη θέση του στον αληθινό νικητή: στον καθημαγμένο, θλιμμένο αγωνιστή που κρατούσε την αξιοπρέπεια και την αγάπη του για το κίνημα, και μάθαινε να συζητά τις αμφιβολίες του - αυτές που, ακριβώς, τον βοηθούσαν να προχωρήσει. Ο Τάσος Λειβαδίτης ήταν από τους κορυφαίους που διέπρεψαν στις αναζητήσεις.
Με όλους αυτούς τους προβληματισμούς, με το τεράστιο ταλέντο του, με την επίμονη δουλειά, ο Λειβαδίτης ωρίμασε αποφασισμένος να πετύχει, όπως ήδη είπαμε, τον διαμερισμό της ευτυχίας στους ανθρώπους. «Επάγγελμά μου: το ακατόρθωτο» λέει στο ποίημά του «Αυτοβιογραφία». Ό,τι κατορθώσει, θα το προσφέρει. Γι' αυτό και θα έπρεπε σήμερα να τον θυμόμαστε ως τον Μεγάλο Ουμανιστή. Και να αναλογιζόμαστε πόσο σπουδαίοι ήταν κάποτε οι διανοούμενοι της χώρας, οι διανοούμενοι της Αριστεράς. Μακριά και έξω από κύκλους ατόμων χωρίς ήθος, που αλληλοκαλύπτονται, αλληλοχειροκροτούνται και δεν έχουν κανένα βάρος στη ζωή του απελπισμένου κόσμου. Εκείνοι ήταν ταγοί. Οι σημερινοί σε καμία περίπτωση (όχι όλοι, εννοείται. Οι αυτοπροβαλλόμενοι ως «κάποιοι»).
Ο Τάσος Λειβαδίτης δεν υπήρξε μονάχα ένας αιρετικός της Αριστεράς, ένας μονίμως παρών αγωνιστής. Υπήρξε διαφορετικός. Γνωρίζοντας πόσο εδίωξαν στον χώρο αυτόν τους αιρετικούς, μπορούμε να φανταστούμε πόσο πλήγωσαν τους διαφορετικούς. Εκείνος όμως δεν ήξερε από υποχωρήσεις. Δεν ήθελε σώνει και καλά συμφωνία. Ανεξαρτησία ήθελε. Και την κέρδισε. Όσο για την κομματική του ένταξη; Συνέχισε την προσφορά μετά τη διάσπαση, μέσα στις γραμμές του ΚΚΕ εσ.
Όλα αυτά δέθηκαν με τη δημιουργία του. Δεν έγραφε μανιφέστα, έγραφε ποιήματα. Μέσα από τους στίχους του όρισε τον Κόσμο όπως τον προσελάμβανε, περιέγραψε τον Άνθρωπο και τις περιπέτειές του. Η μάχη της καθημερινότητας ήταν εξίσου σπουδαία με τις μάχες του κινήματος και τα παιδικά χρόνια το ίδιο εκστατικά με τις στιγμές που αξίζει να λέγεσαι Άνθρωπος. Έστω και αν η μοναξιά καραδοκεί.
Γιατί ο κόσμος του ποιητή, όπως είχε σημειώσει και ο αξέχαστος Χρίστος Χειμάρας, «είναι ο κόσμος της ταπείνωσης και της εξουθένωσης. Είναι ένας κόσμος πίκρας και ματαιότητας». Και ο Τάσος Λειβαδίτης πολύ πόνεσε, πολύ βασανίστηκε, πολύ ταλαντεύτηκε και πολύ πόνεσε στη ζωή του. Αλλιώς πώς θα μας είχε δώσει τόσο ωραία ποιήματα;
Δάφνη Πασχάλη
aygi.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου