“ Οι πυλώνες του συγκεκριμένου σοσιαλδημοκρατικού
κοινωνικού συμβολαίου (σταθερή εργασία, κράτος πρόνοιας, οικογενειακή
συνοχή) βρίσκονται σε χρόνια φάση αποδόμησης και δεν μπορούν να
διασφαλίζουν την κοινωνική ειρήνη και σταθερότητα, όπως στο παρελθόν.
”
Του Λευτέρη Κρέτσου
Οι χθεσινές εκλογές στην Τσεχία ανέδειξαν νικητή το
σοσιαλδημοκρατικό κόμμα αν και με μόλις 6 μονάδες διαφορά από το ΚΚ
Τσεχίας. Αποτελεί το συγκεκριμένο εκλογικό αποτέλεσμα το έναυσμα για μια
δυναμική επανεμφάνιση της σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη ενόψει των
Ευρωεκλογών του Μαϊου 2014 ή αντίθετα αποτελεί απλώς την εξαίρεση που
επιβεβαιώνει τον κανόνα;
Η κυριαρχία της δεξιάς
Το 2002 οι σοσιαλδημοκράτες βρίσκονταν στην εξουσία σε 15 χώρες στην ΕΕ. Μετά τα χθεσινά αποτελέσματα η δύναμη τους περιορίζεται σε 6 μόλις χώρες. Επιπλέον τα εκλογικά αποτελέσματα σε ορισμένες περιπτώσεις είναι ενδεικτικά των τάσεων αποδυνάμωσης της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας που επικρατεί.
Πιο συγκεκριμένα, στις 9 Σεπτεμβρίου του 2013 το Εργατικό Κόμμα στη Νορβηγία έχασε τις εκλογές ύστερα από 100 περίπου χρόνια κυριαρχίας του στην πολιτική ζωή της χώρας.
Σχεδόν δύο εβδομάδες αργότερα το Γερμανικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα (SPD) λαμβάνει το ιστορικό χαμηλό του 25% στις εκλογές. Η διατήρηση του SPD στην εξουσία με την Άνγκελα Μέρκελ ασφαλώς και δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως επιτυχία. Παράλληλα, η πρόσφατη προσπάθεια της ηγεσίας του κόμματος να μιλήσει ανοικτά και υπέρ της χαμηλότερης φορολόγησης των επιχειρήσεων κατά το Ιρλανδικό πρότυπο (ο χαμηλότερος συντελεστής επιχειρήσεων στην Ευρώπη στο επίπεδο του 12,5%) αποκαλύπτει την αγωνιώδη προσπάθεια του κόμματος να προσεταιριστεί τα συμφέροντα της γερμανικής άρχουσας τάξης.
Διάγραμμα 1: Εκλογικά αποτελέσματα 2013-2009
Η Ευρώπη σήμερα κυβερνάται κυρίως από δεξιά κόμματα και φιλοδεξιούς κυβερνητικούς συνασπισμούς εξουσίας. Η επιλογή της προώθησης πολιτικών λιτότητας αντικατοπτρίζει ακριβώς την κυριαρχία των δεξιών κομμάτων στην Ευρώπη, η οποία είναι εμφανής και στην κατανομή των εδρών του Ευρωκοινοβουλίου.
Διάγραμμα 2: Κατανομή εδρών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 2009-2014 Πηγή: Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Η ακροδεξιά στροφή της Ευρώπης
Πιο ανησυχητική όμως και από την επιλογή της λιτότητας αυτής καθεαυτής είναι η παράλληλη άνοδος της ακροδεξιάς σε διάφορες χώρες. Και αυτό γιατί σε μια περίοδο έντονων μεταρρυθμίσεων, εργασιακής ανασφάλειας και ανόδου της ανεργίας η κομματική συσπείρωση δεν είναι δεδομένη σε κανέναν. Η κυριαρχία επομένως των δεξιών κομμάτων στην Ευρώπη είναι πλασματική. Στην πράξη οι κυβερνώντες, επειδή δεν μπορούν να ελέγξουν απόλυτα τις διαθέσεις της κοινής γνώμης αναγκάζονται συχνά να ασπαστούν ή να προσεταιριστούν τις απόψεις τμημάτων του εκλογικού σώματος που φλερτάρουν με τις ιδέες άλλων πολιτικών χώρων και μηχανισμών επιρροής.
Η αυξημένη επιρροή των ακροδεξιών κομμάτων σε θέματα μετανάστευσης και ασύλου προέκυψε από την σιωπηρή ανοχή των εκάστοτε κυβερνήσεων, όπως δυστυχώς γνωρίζουμε πολύ καλά στην Ελλάδα των άθλιων στρατοπέδων συγκέντρωσης μεταναστών του κυρίου Δένδια. Αντίθετα στη Γερμανία δεν υπήρξε ανοχή για τα νεοναζιστικά κόμματα με αποτέλεσμα να τεθούν εκτός νόμου και η εγκληματική τους δράση και επιρροή να περιοριστεί σε πολύ συγκεκριμένους κύκλους ανθρώπων και κοινότητες.
Σε κάθε όμως περίπτωση η απειλή του φασισμού είναι υπαρκτή και η ΕΕ ολισθαίνει συνεχώς σε μια στρατιωτικοποίηση των χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων με αποτέλεσμα το θάνατο περίπου 20.000 μεταναστών τα τελευταία 20 χρόνια στις συνοριακές περιοχές και στις πύλες εισόδου προς την Ευρώπη σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της FRONTEX.
Η βόμβα Λεπέν
Ισχυρά ακροδεξιά πολιτικά μορφώματα εντοπίζονται στην Ελλάδα (Χρυσή Αυγή), στην Αυστρία (FPO), στο Βέλγιο (Flemish Block, VB), στη Δανία (DPP), στην Ουγγαρία (Jobbik), στη Βρετανία (BNP), στην Ολλανδία (PVV και Nederlandse Volks-Unie), στην Πολωνία (PiS), στη Σουηδία (Svenskarnas parti) και στη Φινλανδία (PS).
Η πιο ανησυχητική όμως ενίσχυση της ακροδεξιάς είναι στη Γαλλία (NF), όπου εντοπίζεται και η πιο σοβαρή εκδοχή της φασιστικής δεξιάς στην Ευρώπη, αυτής της ακροδεξιάς των κοστουμιών. Η πρόσφατη νίκη του Εθνικού μετώπου στην μικρή πόλη της Brignoles και η αυξημένη δημοφιλία της ενόψει και των ευρωεκλογών του Μαϊου αποτελεί τον μεγαλύτερο πονοκέφαλο της Μέρκελ. Μια ενδεχόμενη άνοδος της Λεπέν στην εξουσία θα σήμαινε την αυτόματη διάλυση του Γαλλογερμανικού άξονα, όπως τον βιώνουμε σήμερα. Η Γερμανική κυριαρχία θα έμπαινε άμεσα σε κίνδυνο και οι ελίτ που οχυρώνονται πίσω από την Μέρκελ, το σκληρό ευρώ και τον υπερεθνικό σχηματισμό της Τρόικα θα πρέπει να βρουν άμεσα νέες μεθόδους διατήρησης της ηγεμονίας τους.
Η Λεπέν αντιλαμβάνεται την ευκαιρία και επιχειρεί να κεφαλαιοποιήσει την αυξανόμενη δυσαρέσκεια των πολιτών για την προσήλωση στις πολιτικές λιτότητας και εξαθλίωσης των λαών της Ευρώπης. Έτσι προσπαθεί να ηγηθεί μιας πανευρωπαικής ακροδεξιάς συμμαχίας, η οποία ενδέχεται να λάβει της θετικής υποστήριξης διαφόρων ευρωσκεπτικιστικών και εθνικιστικών κομμάτων της Ευρώπης.
Η κρυμμένη και ύπουλη ακροδεξιά
Η άνοδος της παραδοσιακής ακροδεξιάς όμως και η καθιέρωση της agendas της από τις δεξιές και νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις είναι η μια όψη του νομίσματος. Η άλλη σχετίζεται με την παράλληλη άνοδο της ύπουλης, λανθάνουσας και κεκαλυμμένης ακροδεξιάς σε διάφορους πολιτικούς σχηματισμούς αντισυστημικής και μονοσήμαντης καταστροφολογικής ρητορικής, όπως η παραδοσιακή Λίγκα του Βορρά και το νέο κόμμα έκπληξη του Πέπε Γκρίλο στην Ιταλία ή το Ukip του Φάρατζ στη Βρετανία, το οποίο εμφανίζει μεγάλη δυναμική και φιγουράρει επί του παρόντος στην τρίτη θέση στις δημοσκοπήσεις. Τα στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου απεικονίζουν την κρίση εμπιστοσύνης που διακατέχει αυξανόμενο αριθμό των πολιτών της Ένωσης. Τα σχετικά μεγέθη της έλλειψης εμπιστοσύνης εμφανίζονται υψηλότερα στην Ελλάδα, την Ισπανία και την Ιρλανδία, χώρες δηλαδή, όπου δοκιμάζονται οι αντοχές της κοινωνίας από τα επώδυνα και συνεχή μέτρα φτωχοποίησης της μεσαίας τάξης και διάλυσης του συστήματος κοινωνικής προστασίας.
Διάγραμμα 3: Έλλειψη εμπιστοσύνης στην ΕΕ, 2007-2012
Κεντροαριστερά μόνο στο όνομα
Η εκλογική κυριαρχία της ευρωπαϊκής δεξιάς με τη σιωπηρή ανοχή των ανερχόμενων ακροδεξιών πολιτικών σχηματισμών στην Ευρώπη έχουν έναν κοινό παρονομαστή: την κρίση του σοσιαλδημοκρατικού μεταπολεμικού κοινωνικού συμβολαίου. Η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία αναπτύχθηκε στη χρυσή εποχή του καπιταλισμού μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κατά το πρότυπο ενός κοινωνικού συμβολαίου, το οποίο είχε τρεις πυλώνες: α) την εξασφάλιση πλήρους και σταθερής εργασίας τουλάχιστον για τους αρχηγούς των περισσότερων νοικοκυριών, β) την εξασφάλιση του κράτους πρόνοιας και των εκτεταμένων δημόσιων υπηρεσιών ως μέσων καταπολέμησης του κοινωνικού κινδύνου, και γ) την κοινωνική συνοχή στα πλαίσια της πυρηνικής οικογένειας και ενός παραδοσιακού τρόπου κατανομής των οικογενειακών καθηκόντων εργασίας.
Οι πυλώνες του συγκεκριμένου σοσιαλδημοκρατικού κοινωνικού συμβολαίου (σταθερή εργασία, κράτος πρόνοιας, οικογενειακή συνοχή) βρίσκονται σε χρόνια φάση αποδόμησης και δεν μπορούν να διασφαλίζουν την κοινωνική ειρήνη και σταθερότητα, όπως στο παρελθόν.
Άμεσο αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης είναι η κεντροαριστερά στην Ευρώπη να οδεύει από ήττα σε ήττα. Οι ήττες της σοσιαλδημοκρατίας δεν περιορίζονται μόνο σε επίπεδο εθνικών, περιφερειακών ή τοπικών εκλογών, αλλά και στην απώλεια επιρροής σε ενδιάμεσους θεσμούς πολιτικής εξουσίας, όπως τα συνδικάτα και οι αγροτικοί συνεταιρισμοί (για παράδειγμα δες μια ανάλυση για την κρίση του σοσιαλδημοκρατικού συνδικαλισμού στην Ελλάδα εδώ).
Όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα η ανεργία στο σύνολο των χωρών της Ευρωζώνης (ΕΕ-17) αντιστοιχεί στο 12% ή περίπου 19,5 εκατομμύρια πολίτες. Η ανεργία στις χώρες του ΟΟΣΑ είναι 8%, ενώ στις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και τη Βραζιλία αντιστοιχούν σε 7%, 4,1% και 5,4% αντίστοιχα.
Για τους νέους εργαζόμενους τα σχετικά ποσοστά εκτοξεύονται στα επίπεδα του 23,7% ή περίπου 3,5 εκατομμύρια για την Ευρωζώνη, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά στις παραπάνω χώρες είναι 16,3%, 7% και 15,3%. Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας για να επιστρέψει η ΕΕ-28 στα επίπεδα απασχόλησης που υπήρχαν πριν το ξέσπασμα της κρίσης απαιτούνται τουλάχιστον 6 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας.
Το μέγεθος αυτό όμως είναι απαγορευτικό τουλάχιστον σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο, καθώς αρκετές χώρες ιδιαίτερα στο Νότο είναι ήδη εδώ και χρόνια παγιδευμένες στο ζοφερό και φαύλο κύκλο της οικονομικής ύφεσης και της κρίσης αποεπένδυσης. Ταυτόχρονα οι εθνικές κυβερνήσεις έχουν κλειδώσει τους εθνικούς προϋπολογισμούς και τις δημόσιες δαπάνες με αποτέλεσμα οι παραγωγικές επενδύσεις να μην επαρκούν για τη συνολική τόνωση της οικονομίας και της απασχόλησης. Οι περικοπές στις δημόσιες δαπάνες και η αποδόμηση του κράτους πρόνοιας αυξάνουν τον κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού, ενώ δημιουργούν νέες αγορές και ευκαιρίες κερδών για τους ιδιώτες σε βασικούς τομείς υπηρεσιών (υγεία, παιδεία, ενέργεια, ενημέρωση κτλ.).
Το όνειρο της ευρωπαϊκής ενοποίησης επομένως μετατρέπεται σταδιακά σε εφιάλτη για ολοένα και περισσότερους εργαζόμενους. Στον κατάλογο των νεόπτωχων και των νεοάστεγων δεν χωράνε διακρίσεις. Οι παλαιότερες κατατμήσεις και διαχωρισμοί στην αγορά εργασίας όχι μόνο δεν καταργούνται, αλλά δημιουργούνται πρόσθετες κατατμήσεις ανεξαρτήτως ηλικίας, επιπέδου εκπαίδευσης και επαγγέλματος.
Για παράδειγμα στην Ελλάδα το πρόβλημα της ανεργίας εμφανίζει μεγαλύτερη ένταση στους νέους ως ποσοστό. Σε απόλυτους αριθμούς όμως ο αριθμός των ανέργων που βρίσκονται κοντά στην ηλικία συνταξιοδότησης είναι μεγαλύτερος. Αν επομένως συνεχιστούν οι πολιτικές που καταστρέφουν την οικονομία η Ελλάδα δεν απειλείται μόνο με μια νέα χαμένη γενιά νέων ανθρώπων, αλλά και με το δράμα μιας γενιάς ηλικιωμένων και απόμαχων της εργασίας που αδυνατούν να συνταξιοδοτηθούν.
Συνεπώς ο κίνδυνος απώλειας της εργασίας και κοινωνικού αποκλεισμού ή η απώλεια δυνατοτήτων ανοδικής κοινωνικής κινητικότητας περιλαμβάνουν πλέον ακόμη και κατηγορίες εργαζόμενων που παραδοσιακά άνηκαν σε σαφώς πιο κοινωνικά προστατευμένες ζώνες απασχόλησης, όπως οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι εργαζόμενοι με υψηλή ειδίκευση ή και εργαζόμενους σε χώρες μη άμεσα πληττόμενες από την κρίση (πχ. Περισσότερα από 11 εκατομμύρια Γερμανών ζουν κάτω από το επίσημο όριο φτώχειας).
Για παράδειγμα η οικονομία της Πολωνίας, της Ιρλανδίας ή και της Βρετανίας παρουσιάζει σημάδια ανάκαμψης, αλλά οι άνθρωποι γίνονται φτωχότεροι καθώς το κόστος διαβίωσης αυξάνεται περισσότερο από το εισόδημα εργασίας εξαιτίας των δραματικών περικοπών στους μισθούς, της απώλειας πόρων και παροχών από το κράτος, της αύξησης του κόστους κατανάλωσης προϊόντων ενέργειας, καθώς και εξαιτίας της αλλαγής του μοντέλου εργασίας και της οικονομίας σε μια κατεύθυνση αύξησης των φτωχών εργαζόμενων και επίτευξης μιας ‘άνεργης ανάπτυξης’. Το φαινόμενο των χαμηλόμισθων και ανασφάλιστων σερβιτόρων με διδακτορικό που περιγράφει ο καθηγητής Vedder στο πανεπιστήμιο του Οχάϊο θα είναι πιο διευρυμένο στο μέλλον αν δεν υπάρχει δραστικός επαναπροσανατολισμός πολιτικής.
Όπως, για παράδειγμα, τονίζεται σε μια πρόσφατη (14/10/2013) μελέτη που παρουσίασε ο Guardian το 1/3 των κάτοικων του Λονδίνου, το οποίο παραμένει η ευρωπαϊκή πρωτεύουσα των υπηρεσιών και ένα από τα δύο μεγαλύτερα παγκόσμια μητροπολιτικά κέντρα χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, ζεί κάτω από το όριο της φτώχειας, γεγονός το οποίο συνδέεται κυρίως από την ύπαρξη χιλιάδων εργαζόμενων με μισθούς πείνας και σαφώς λιγότερο από την ύπαρξη και αύξηση της ανεργίας. Αξίζει να σημειώσουμε ότι την ίδια στιγμή περίπου 2,500 χιλιάδες τραπεζίτες στη Βρετανία αποκομίζουν πάνω από ένα εκατομμύριο ευρώ το χρόνο. Οι πρόσφατες εκκλήσεις του Ερυθρού Σταυρού, της Oxfam και άλλων ανθρωπιστικών οργανώσεων για ανερχόμενη κρίση υποσιτισμού στην Ευρώπη επιβεβαιώνουν ότι η γηραιά ήπειρος ζεί μέρες μεσοπολέμου, όπου η φτώχεια και η εξαθλίωση ήταν γενικευμένη και τα φασιστικά κινήματα γιγαντώθηκαν σε διάφορες χώρες.
Έτσι ακόμη και αν τους τελευταίους μήνες η πορεία ορισμένων μακροοικονομικών δεικτών παρουσιάζει βελτίωση σε διάφορες χώρες της Ευρώπης τα αποτελέσματα τους είναι πενιχρά συγκριτικά με το σωρευμένο κοινωνικό κόστος των πολιτικών λιτότητας και ενίσχυσης των αγορών που υλοποιήθηκαν από το ξέσπασμα της κρίσης.
Λερωμένα χέρια και Απουσία οράματος
Η κεντροαριστερά συναίνεσε και αποτέλεσε συχνά ακόμη και τον αρχιτέκτονα των πολιτικών που οδήγησαν στην απαξίωση και εγκατάλειψη της Κοινωνικής Ευρώπης. Η Agenda 2010 του Σρέντερ στη Γερμανία, η υπογραφή των μνημονίων και η εφαρμογή αντικοινωνικών πολιτικών λιτότητας στις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου αποτελούν απτά παραδείγματα αδυναμίας και έλλειψης πολιτικής βούλησης της κεντροαριστεράς να θέσει σε κίνηση το όραμα για μια πιο δίκαιη, ενιαία και χωρίς διακρίσεις Ευρώπη.
Το μεγαλύτερο επίτευγμα της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας (το κράτος πρόνοιας) θυσιάζεται σταδιακά προς χάρη των αγορών με όχημα τις ιδιωτικοποιήσεις, και την μεταφορά του χρέους τους στις πλάτες των εργαζόμενων και των μελλοντικών γενεών και την άρση των κανόνων προστασίας των εργαζομένων.
Οι πρώτες άλλωστε μεγάλες διασώσεις τραπεζών στην Ευρώπη μετά την Μαύρη Παρασκευή της κατάρρευσης της Lehman Brothers (Οκτώβριος 2008) ξεκίνησαν από τον Gordon Brown, ηγέτη του Εργατικού Κόμματος της Βρετανίας. Αντίστοιχα το ΔΝΤ, βασικός προπαγανδιστής και φορέας διαρθρωτικών προγραμμάτων νεοφιλελεύθερης έμπνευσης, εισέβαλε στην οικονομική και πολιτική ζωή της παλιάς Ευρώπης (ΕΕ-15) αρχικά μέσα από την υπογραφή του ‘σοσιαλιστή’ Παπανδρέου για το πρώτο Μνημόνιο τον Μάϊο του 2010.
Τα παραδείγματα μετάλλαξης του ιδεολογικού DNA και του πολιτικού στίγματος της σοσιαλδημοκρατίας είναι αναρίθμητα. Αυτό όμως που αποκαλύπτει περισσότερο την μετάλλαξη της σύγχρονης σοσιαλδημοκρατίας είναι η απουσία ενός οράματος και μιας νέας κοινωνικής ουτοπίας. Οι σοσιαλδημοκράτες ηγέτες δεν τολμούν να αμφισβητήσουν τις αγορές, τα οικονομικά δόγματα σοκ, τις νεοφιλελεύθερες θεραπείες στη βάση ενός νέου προτάγματος με εναλλακτικά χαρακτηριστικά και θεωρητικές αφετηρίες. Το μόνο που ενστερνίζονται και προπαγανδίζουν αδιάλειπτα είναι ότι οι εργαζόμενοι εκμεταλεύονται συχνά το σύστημα κοινωνικής φροντίδας και τους φόρους των σκληρά εργαζόμενων και της μεγάλης περιουσίας.
Φορώντας λοιπόν το μανδύα των πεφωτισμένων, των αμόλυντων και των νηφάλιων σωτήρων οι ηγέτες της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας θα ζητήσουν ξανά την ψήφο των ευρωπαίων πολιτών μέσα σε λίγους μήνες. Σε επίπεδο εθνικών κυβερνήσεων οι εναπομείναντες εκπρόσωποι της σοσιαλδημοκρατίας εκφράζουν σε κάθε ευκαιρία τον διακαή τους πόθο να παίξουν ρόλο ρυθμιστή σε περίπτωση κυβερνητικού κενού από την απουσία αυτοδυναμίας.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των 58 προσωπικοτήτων, οι οποίες συνδέθηκαν άμεσα με τον Κ. Σημίτη και το αμαρτωλά ‘εκσυγχρονιστικό’ του μοντέλο διακυβέρνησης. Το εγχείρημα αυτό είναι εγγενώς καταδικασμένο σε αποτυχία να αποτελέσει υπολογίσιμο εκλογικά πόλο εξουσίας ιδιαίτερα τώρα που η κρίση της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας έχει προχωρήσει σε οριακό σημείο.
ΠΗΓΗ: totekmirio.gr
via perodista
Η κυριαρχία της δεξιάς
Το 2002 οι σοσιαλδημοκράτες βρίσκονταν στην εξουσία σε 15 χώρες στην ΕΕ. Μετά τα χθεσινά αποτελέσματα η δύναμη τους περιορίζεται σε 6 μόλις χώρες. Επιπλέον τα εκλογικά αποτελέσματα σε ορισμένες περιπτώσεις είναι ενδεικτικά των τάσεων αποδυνάμωσης της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας που επικρατεί.
Πιο συγκεκριμένα, στις 9 Σεπτεμβρίου του 2013 το Εργατικό Κόμμα στη Νορβηγία έχασε τις εκλογές ύστερα από 100 περίπου χρόνια κυριαρχίας του στην πολιτική ζωή της χώρας.
Σχεδόν δύο εβδομάδες αργότερα το Γερμανικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα (SPD) λαμβάνει το ιστορικό χαμηλό του 25% στις εκλογές. Η διατήρηση του SPD στην εξουσία με την Άνγκελα Μέρκελ ασφαλώς και δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως επιτυχία. Παράλληλα, η πρόσφατη προσπάθεια της ηγεσίας του κόμματος να μιλήσει ανοικτά και υπέρ της χαμηλότερης φορολόγησης των επιχειρήσεων κατά το Ιρλανδικό πρότυπο (ο χαμηλότερος συντελεστής επιχειρήσεων στην Ευρώπη στο επίπεδο του 12,5%) αποκαλύπτει την αγωνιώδη προσπάθεια του κόμματος να προσεταιριστεί τα συμφέροντα της γερμανικής άρχουσας τάξης.
Διάγραμμα 1: Εκλογικά αποτελέσματα 2013-2009
Η Ευρώπη σήμερα κυβερνάται κυρίως από δεξιά κόμματα και φιλοδεξιούς κυβερνητικούς συνασπισμούς εξουσίας. Η επιλογή της προώθησης πολιτικών λιτότητας αντικατοπτρίζει ακριβώς την κυριαρχία των δεξιών κομμάτων στην Ευρώπη, η οποία είναι εμφανής και στην κατανομή των εδρών του Ευρωκοινοβουλίου.
Διάγραμμα 2: Κατανομή εδρών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 2009-2014 Πηγή: Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Η ακροδεξιά στροφή της Ευρώπης
Πιο ανησυχητική όμως και από την επιλογή της λιτότητας αυτής καθεαυτής είναι η παράλληλη άνοδος της ακροδεξιάς σε διάφορες χώρες. Και αυτό γιατί σε μια περίοδο έντονων μεταρρυθμίσεων, εργασιακής ανασφάλειας και ανόδου της ανεργίας η κομματική συσπείρωση δεν είναι δεδομένη σε κανέναν. Η κυριαρχία επομένως των δεξιών κομμάτων στην Ευρώπη είναι πλασματική. Στην πράξη οι κυβερνώντες, επειδή δεν μπορούν να ελέγξουν απόλυτα τις διαθέσεις της κοινής γνώμης αναγκάζονται συχνά να ασπαστούν ή να προσεταιριστούν τις απόψεις τμημάτων του εκλογικού σώματος που φλερτάρουν με τις ιδέες άλλων πολιτικών χώρων και μηχανισμών επιρροής.
Η αυξημένη επιρροή των ακροδεξιών κομμάτων σε θέματα μετανάστευσης και ασύλου προέκυψε από την σιωπηρή ανοχή των εκάστοτε κυβερνήσεων, όπως δυστυχώς γνωρίζουμε πολύ καλά στην Ελλάδα των άθλιων στρατοπέδων συγκέντρωσης μεταναστών του κυρίου Δένδια. Αντίθετα στη Γερμανία δεν υπήρξε ανοχή για τα νεοναζιστικά κόμματα με αποτέλεσμα να τεθούν εκτός νόμου και η εγκληματική τους δράση και επιρροή να περιοριστεί σε πολύ συγκεκριμένους κύκλους ανθρώπων και κοινότητες.
Σε κάθε όμως περίπτωση η απειλή του φασισμού είναι υπαρκτή και η ΕΕ ολισθαίνει συνεχώς σε μια στρατιωτικοποίηση των χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων με αποτέλεσμα το θάνατο περίπου 20.000 μεταναστών τα τελευταία 20 χρόνια στις συνοριακές περιοχές και στις πύλες εισόδου προς την Ευρώπη σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της FRONTEX.
Η βόμβα Λεπέν
Ισχυρά ακροδεξιά πολιτικά μορφώματα εντοπίζονται στην Ελλάδα (Χρυσή Αυγή), στην Αυστρία (FPO), στο Βέλγιο (Flemish Block, VB), στη Δανία (DPP), στην Ουγγαρία (Jobbik), στη Βρετανία (BNP), στην Ολλανδία (PVV και Nederlandse Volks-Unie), στην Πολωνία (PiS), στη Σουηδία (Svenskarnas parti) και στη Φινλανδία (PS).
Η πιο ανησυχητική όμως ενίσχυση της ακροδεξιάς είναι στη Γαλλία (NF), όπου εντοπίζεται και η πιο σοβαρή εκδοχή της φασιστικής δεξιάς στην Ευρώπη, αυτής της ακροδεξιάς των κοστουμιών. Η πρόσφατη νίκη του Εθνικού μετώπου στην μικρή πόλη της Brignoles και η αυξημένη δημοφιλία της ενόψει και των ευρωεκλογών του Μαϊου αποτελεί τον μεγαλύτερο πονοκέφαλο της Μέρκελ. Μια ενδεχόμενη άνοδος της Λεπέν στην εξουσία θα σήμαινε την αυτόματη διάλυση του Γαλλογερμανικού άξονα, όπως τον βιώνουμε σήμερα. Η Γερμανική κυριαρχία θα έμπαινε άμεσα σε κίνδυνο και οι ελίτ που οχυρώνονται πίσω από την Μέρκελ, το σκληρό ευρώ και τον υπερεθνικό σχηματισμό της Τρόικα θα πρέπει να βρουν άμεσα νέες μεθόδους διατήρησης της ηγεμονίας τους.
Η Λεπέν αντιλαμβάνεται την ευκαιρία και επιχειρεί να κεφαλαιοποιήσει την αυξανόμενη δυσαρέσκεια των πολιτών για την προσήλωση στις πολιτικές λιτότητας και εξαθλίωσης των λαών της Ευρώπης. Έτσι προσπαθεί να ηγηθεί μιας πανευρωπαικής ακροδεξιάς συμμαχίας, η οποία ενδέχεται να λάβει της θετικής υποστήριξης διαφόρων ευρωσκεπτικιστικών και εθνικιστικών κομμάτων της Ευρώπης.
Η κρυμμένη και ύπουλη ακροδεξιά
Η άνοδος της παραδοσιακής ακροδεξιάς όμως και η καθιέρωση της agendas της από τις δεξιές και νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις είναι η μια όψη του νομίσματος. Η άλλη σχετίζεται με την παράλληλη άνοδο της ύπουλης, λανθάνουσας και κεκαλυμμένης ακροδεξιάς σε διάφορους πολιτικούς σχηματισμούς αντισυστημικής και μονοσήμαντης καταστροφολογικής ρητορικής, όπως η παραδοσιακή Λίγκα του Βορρά και το νέο κόμμα έκπληξη του Πέπε Γκρίλο στην Ιταλία ή το Ukip του Φάρατζ στη Βρετανία, το οποίο εμφανίζει μεγάλη δυναμική και φιγουράρει επί του παρόντος στην τρίτη θέση στις δημοσκοπήσεις. Τα στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου απεικονίζουν την κρίση εμπιστοσύνης που διακατέχει αυξανόμενο αριθμό των πολιτών της Ένωσης. Τα σχετικά μεγέθη της έλλειψης εμπιστοσύνης εμφανίζονται υψηλότερα στην Ελλάδα, την Ισπανία και την Ιρλανδία, χώρες δηλαδή, όπου δοκιμάζονται οι αντοχές της κοινωνίας από τα επώδυνα και συνεχή μέτρα φτωχοποίησης της μεσαίας τάξης και διάλυσης του συστήματος κοινωνικής προστασίας.
Διάγραμμα 3: Έλλειψη εμπιστοσύνης στην ΕΕ, 2007-2012
Κεντροαριστερά μόνο στο όνομα
Η εκλογική κυριαρχία της ευρωπαϊκής δεξιάς με τη σιωπηρή ανοχή των ανερχόμενων ακροδεξιών πολιτικών σχηματισμών στην Ευρώπη έχουν έναν κοινό παρονομαστή: την κρίση του σοσιαλδημοκρατικού μεταπολεμικού κοινωνικού συμβολαίου. Η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία αναπτύχθηκε στη χρυσή εποχή του καπιταλισμού μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κατά το πρότυπο ενός κοινωνικού συμβολαίου, το οποίο είχε τρεις πυλώνες: α) την εξασφάλιση πλήρους και σταθερής εργασίας τουλάχιστον για τους αρχηγούς των περισσότερων νοικοκυριών, β) την εξασφάλιση του κράτους πρόνοιας και των εκτεταμένων δημόσιων υπηρεσιών ως μέσων καταπολέμησης του κοινωνικού κινδύνου, και γ) την κοινωνική συνοχή στα πλαίσια της πυρηνικής οικογένειας και ενός παραδοσιακού τρόπου κατανομής των οικογενειακών καθηκόντων εργασίας.
Οι πυλώνες του συγκεκριμένου σοσιαλδημοκρατικού κοινωνικού συμβολαίου (σταθερή εργασία, κράτος πρόνοιας, οικογενειακή συνοχή) βρίσκονται σε χρόνια φάση αποδόμησης και δεν μπορούν να διασφαλίζουν την κοινωνική ειρήνη και σταθερότητα, όπως στο παρελθόν.
Άμεσο αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης είναι η κεντροαριστερά στην Ευρώπη να οδεύει από ήττα σε ήττα. Οι ήττες της σοσιαλδημοκρατίας δεν περιορίζονται μόνο σε επίπεδο εθνικών, περιφερειακών ή τοπικών εκλογών, αλλά και στην απώλεια επιρροής σε ενδιάμεσους θεσμούς πολιτικής εξουσίας, όπως τα συνδικάτα και οι αγροτικοί συνεταιρισμοί (για παράδειγμα δες μια ανάλυση για την κρίση του σοσιαλδημοκρατικού συνδικαλισμού στην Ελλάδα εδώ).
Όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα η ανεργία στο σύνολο των χωρών της Ευρωζώνης (ΕΕ-17) αντιστοιχεί στο 12% ή περίπου 19,5 εκατομμύρια πολίτες. Η ανεργία στις χώρες του ΟΟΣΑ είναι 8%, ενώ στις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και τη Βραζιλία αντιστοιχούν σε 7%, 4,1% και 5,4% αντίστοιχα.
Για τους νέους εργαζόμενους τα σχετικά ποσοστά εκτοξεύονται στα επίπεδα του 23,7% ή περίπου 3,5 εκατομμύρια για την Ευρωζώνη, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά στις παραπάνω χώρες είναι 16,3%, 7% και 15,3%. Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας για να επιστρέψει η ΕΕ-28 στα επίπεδα απασχόλησης που υπήρχαν πριν το ξέσπασμα της κρίσης απαιτούνται τουλάχιστον 6 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας.
Το μέγεθος αυτό όμως είναι απαγορευτικό τουλάχιστον σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο, καθώς αρκετές χώρες ιδιαίτερα στο Νότο είναι ήδη εδώ και χρόνια παγιδευμένες στο ζοφερό και φαύλο κύκλο της οικονομικής ύφεσης και της κρίσης αποεπένδυσης. Ταυτόχρονα οι εθνικές κυβερνήσεις έχουν κλειδώσει τους εθνικούς προϋπολογισμούς και τις δημόσιες δαπάνες με αποτέλεσμα οι παραγωγικές επενδύσεις να μην επαρκούν για τη συνολική τόνωση της οικονομίας και της απασχόλησης. Οι περικοπές στις δημόσιες δαπάνες και η αποδόμηση του κράτους πρόνοιας αυξάνουν τον κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού, ενώ δημιουργούν νέες αγορές και ευκαιρίες κερδών για τους ιδιώτες σε βασικούς τομείς υπηρεσιών (υγεία, παιδεία, ενέργεια, ενημέρωση κτλ.).
Το όνειρο της ευρωπαϊκής ενοποίησης επομένως μετατρέπεται σταδιακά σε εφιάλτη για ολοένα και περισσότερους εργαζόμενους. Στον κατάλογο των νεόπτωχων και των νεοάστεγων δεν χωράνε διακρίσεις. Οι παλαιότερες κατατμήσεις και διαχωρισμοί στην αγορά εργασίας όχι μόνο δεν καταργούνται, αλλά δημιουργούνται πρόσθετες κατατμήσεις ανεξαρτήτως ηλικίας, επιπέδου εκπαίδευσης και επαγγέλματος.
Για παράδειγμα στην Ελλάδα το πρόβλημα της ανεργίας εμφανίζει μεγαλύτερη ένταση στους νέους ως ποσοστό. Σε απόλυτους αριθμούς όμως ο αριθμός των ανέργων που βρίσκονται κοντά στην ηλικία συνταξιοδότησης είναι μεγαλύτερος. Αν επομένως συνεχιστούν οι πολιτικές που καταστρέφουν την οικονομία η Ελλάδα δεν απειλείται μόνο με μια νέα χαμένη γενιά νέων ανθρώπων, αλλά και με το δράμα μιας γενιάς ηλικιωμένων και απόμαχων της εργασίας που αδυνατούν να συνταξιοδοτηθούν.
Συνεπώς ο κίνδυνος απώλειας της εργασίας και κοινωνικού αποκλεισμού ή η απώλεια δυνατοτήτων ανοδικής κοινωνικής κινητικότητας περιλαμβάνουν πλέον ακόμη και κατηγορίες εργαζόμενων που παραδοσιακά άνηκαν σε σαφώς πιο κοινωνικά προστατευμένες ζώνες απασχόλησης, όπως οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι εργαζόμενοι με υψηλή ειδίκευση ή και εργαζόμενους σε χώρες μη άμεσα πληττόμενες από την κρίση (πχ. Περισσότερα από 11 εκατομμύρια Γερμανών ζουν κάτω από το επίσημο όριο φτώχειας).
Για παράδειγμα η οικονομία της Πολωνίας, της Ιρλανδίας ή και της Βρετανίας παρουσιάζει σημάδια ανάκαμψης, αλλά οι άνθρωποι γίνονται φτωχότεροι καθώς το κόστος διαβίωσης αυξάνεται περισσότερο από το εισόδημα εργασίας εξαιτίας των δραματικών περικοπών στους μισθούς, της απώλειας πόρων και παροχών από το κράτος, της αύξησης του κόστους κατανάλωσης προϊόντων ενέργειας, καθώς και εξαιτίας της αλλαγής του μοντέλου εργασίας και της οικονομίας σε μια κατεύθυνση αύξησης των φτωχών εργαζόμενων και επίτευξης μιας ‘άνεργης ανάπτυξης’. Το φαινόμενο των χαμηλόμισθων και ανασφάλιστων σερβιτόρων με διδακτορικό που περιγράφει ο καθηγητής Vedder στο πανεπιστήμιο του Οχάϊο θα είναι πιο διευρυμένο στο μέλλον αν δεν υπάρχει δραστικός επαναπροσανατολισμός πολιτικής.
Όπως, για παράδειγμα, τονίζεται σε μια πρόσφατη (14/10/2013) μελέτη που παρουσίασε ο Guardian το 1/3 των κάτοικων του Λονδίνου, το οποίο παραμένει η ευρωπαϊκή πρωτεύουσα των υπηρεσιών και ένα από τα δύο μεγαλύτερα παγκόσμια μητροπολιτικά κέντρα χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, ζεί κάτω από το όριο της φτώχειας, γεγονός το οποίο συνδέεται κυρίως από την ύπαρξη χιλιάδων εργαζόμενων με μισθούς πείνας και σαφώς λιγότερο από την ύπαρξη και αύξηση της ανεργίας. Αξίζει να σημειώσουμε ότι την ίδια στιγμή περίπου 2,500 χιλιάδες τραπεζίτες στη Βρετανία αποκομίζουν πάνω από ένα εκατομμύριο ευρώ το χρόνο. Οι πρόσφατες εκκλήσεις του Ερυθρού Σταυρού, της Oxfam και άλλων ανθρωπιστικών οργανώσεων για ανερχόμενη κρίση υποσιτισμού στην Ευρώπη επιβεβαιώνουν ότι η γηραιά ήπειρος ζεί μέρες μεσοπολέμου, όπου η φτώχεια και η εξαθλίωση ήταν γενικευμένη και τα φασιστικά κινήματα γιγαντώθηκαν σε διάφορες χώρες.
Έτσι ακόμη και αν τους τελευταίους μήνες η πορεία ορισμένων μακροοικονομικών δεικτών παρουσιάζει βελτίωση σε διάφορες χώρες της Ευρώπης τα αποτελέσματα τους είναι πενιχρά συγκριτικά με το σωρευμένο κοινωνικό κόστος των πολιτικών λιτότητας και ενίσχυσης των αγορών που υλοποιήθηκαν από το ξέσπασμα της κρίσης.
Λερωμένα χέρια και Απουσία οράματος
Η κεντροαριστερά συναίνεσε και αποτέλεσε συχνά ακόμη και τον αρχιτέκτονα των πολιτικών που οδήγησαν στην απαξίωση και εγκατάλειψη της Κοινωνικής Ευρώπης. Η Agenda 2010 του Σρέντερ στη Γερμανία, η υπογραφή των μνημονίων και η εφαρμογή αντικοινωνικών πολιτικών λιτότητας στις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου αποτελούν απτά παραδείγματα αδυναμίας και έλλειψης πολιτικής βούλησης της κεντροαριστεράς να θέσει σε κίνηση το όραμα για μια πιο δίκαιη, ενιαία και χωρίς διακρίσεις Ευρώπη.
Το μεγαλύτερο επίτευγμα της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας (το κράτος πρόνοιας) θυσιάζεται σταδιακά προς χάρη των αγορών με όχημα τις ιδιωτικοποιήσεις, και την μεταφορά του χρέους τους στις πλάτες των εργαζόμενων και των μελλοντικών γενεών και την άρση των κανόνων προστασίας των εργαζομένων.
Οι πρώτες άλλωστε μεγάλες διασώσεις τραπεζών στην Ευρώπη μετά την Μαύρη Παρασκευή της κατάρρευσης της Lehman Brothers (Οκτώβριος 2008) ξεκίνησαν από τον Gordon Brown, ηγέτη του Εργατικού Κόμματος της Βρετανίας. Αντίστοιχα το ΔΝΤ, βασικός προπαγανδιστής και φορέας διαρθρωτικών προγραμμάτων νεοφιλελεύθερης έμπνευσης, εισέβαλε στην οικονομική και πολιτική ζωή της παλιάς Ευρώπης (ΕΕ-15) αρχικά μέσα από την υπογραφή του ‘σοσιαλιστή’ Παπανδρέου για το πρώτο Μνημόνιο τον Μάϊο του 2010.
Τα παραδείγματα μετάλλαξης του ιδεολογικού DNA και του πολιτικού στίγματος της σοσιαλδημοκρατίας είναι αναρίθμητα. Αυτό όμως που αποκαλύπτει περισσότερο την μετάλλαξη της σύγχρονης σοσιαλδημοκρατίας είναι η απουσία ενός οράματος και μιας νέας κοινωνικής ουτοπίας. Οι σοσιαλδημοκράτες ηγέτες δεν τολμούν να αμφισβητήσουν τις αγορές, τα οικονομικά δόγματα σοκ, τις νεοφιλελεύθερες θεραπείες στη βάση ενός νέου προτάγματος με εναλλακτικά χαρακτηριστικά και θεωρητικές αφετηρίες. Το μόνο που ενστερνίζονται και προπαγανδίζουν αδιάλειπτα είναι ότι οι εργαζόμενοι εκμεταλεύονται συχνά το σύστημα κοινωνικής φροντίδας και τους φόρους των σκληρά εργαζόμενων και της μεγάλης περιουσίας.
Φορώντας λοιπόν το μανδύα των πεφωτισμένων, των αμόλυντων και των νηφάλιων σωτήρων οι ηγέτες της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας θα ζητήσουν ξανά την ψήφο των ευρωπαίων πολιτών μέσα σε λίγους μήνες. Σε επίπεδο εθνικών κυβερνήσεων οι εναπομείναντες εκπρόσωποι της σοσιαλδημοκρατίας εκφράζουν σε κάθε ευκαιρία τον διακαή τους πόθο να παίξουν ρόλο ρυθμιστή σε περίπτωση κυβερνητικού κενού από την απουσία αυτοδυναμίας.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των 58 προσωπικοτήτων, οι οποίες συνδέθηκαν άμεσα με τον Κ. Σημίτη και το αμαρτωλά ‘εκσυγχρονιστικό’ του μοντέλο διακυβέρνησης. Το εγχείρημα αυτό είναι εγγενώς καταδικασμένο σε αποτυχία να αποτελέσει υπολογίσιμο εκλογικά πόλο εξουσίας ιδιαίτερα τώρα που η κρίση της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας έχει προχωρήσει σε οριακό σημείο.
ΠΗΓΗ: totekmirio.gr
via perodista
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου