H κόρη του Τσε Γκεβάρα θυμάται τον Eπαναστάτη πατέρα της..

Ο Κάστρο εγγυήθηκε την επίσκεψη με τον όρο να είναι μυστική. Ο Γκεβάρα, ανησυχώντας για την φλυαρία του παιδιού για την επανεμφάνιση του «μπαμπά», που ίσως να έβαζε σε κίνδυνο την οικογένειά του, κατέφθασε στην Αβάνα μεταμφιεσμένος και συστήθηκε στο δείπνο ως ένας φίλος του πατέρα τους.

«Μετά το δείπνο, έπεσα και χτύπησα το κεφάλι μου», θυμάται η Αλέιντα. «Ήταν γιατρός, φυσικά, οπότε με φρόντισε, αλλά μετά με πήρε στην αγκαλιά του και με χάιδεψε. Θυμάμαι ένα αίσθημα απόλυτης ασφάλειας και τρυφερότητας. Αργότερα, είπα στην μητέρα μου Πιστεύω ότι αυτός ο άντρας είναι ερωτευμένος μαζί μου». Γελάει με την παιδική της μεγαλομανία. «Ήμουν μόνο πέντε χρονών, αλλά ήξερα ότι αυτός ο άντρας με αγαπούσε με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο. Παρ' όλα αυτά, δεν ήξερα ότι ήταν ο πατέρας μου και εκείνος δε μπορούσε να μου το πει.»

Η Αλέιντα είναι σήμερα 49 χρονών και έχει δύο δικές της κόρες. Επισκέφτηκε την Βρετανία ως καλεσμένη της Καμπάνιας Αλληλεγγύης για την Κούβα, προκειμένου να προωθήσει ένα ετήσιο φεστιβάλ για την κουβανέζικη κουλτούρα. Πιστή Μαρξίστρια και γιατρός, όπως και ο πατέρας της, με έντονα χαρακτηριστικά γνωρίσματα και το βαθυστόχαστο βλέμμα στα μάτια μοιάζει πολύ στον Τσε. «Όταν βλέπω το πρόσωπό του να το χρησιμοποιούν σε διαφημίσεις και γενικά να το εκμεταλλεύονται,» λέει η Αλέιντα , «Δεν μου αρέσει αυτή η κατάσταση.»

Η Αλέιντα τραβάει ένα λεπτό κόκκινο πουκάμισο στους ώμους της. Μιλώντας για την πολιτική, υιοθετεί περισσότερο τη γλώσσα της συγκίνησης παρά αυτήν της στεγνής ιδεολογίας.

Κληρονομιά του Γκεβάρα, λέει, είναι η ζωή του. «Ο πατέρας μου ήξερε πώς να αγαπήσει, και αυτό ήταν το ομορφότερο χαρακτηριστικό γνώρισμα του - η ικανότητά του να αγαπάει». Αγγίζει το βραχίονα μου. «Για να είσαι επαναστάτης, πρέπει να είσαι ρομαντικός. Η ικανότητά του να δοθεί στους κοινούς στόχους ήταν το κέντρο των πεποιθήσεών του - εάν θα μπορούσαμε μόνο να ακολουθήσουμε το παράδειγμά του, ο κόσμος θα ήταν σε καλύτερη κατάσταση».

Τότε γιατί η Κούβα, ένα νησί που σε όλη την ιστορία του ήταν κυνηγημένο και στις βλέψεις δυνατότερων εθνών, συνεχίζει να προσελκύει την παγκόσμια γοητεία; Η απάντησή της μπορεί να φανεί απλοϊκή, αλλά είναι στιγμιαία: «Λόγω των Κουβανών, ανδρών και γυναικών. Είμαστε καλλιεργημένοι, μορφωμένοι άνθρωποι - και ενδεχομένως ένας από τους μόνους αν όχι ο μόνος λαός που λέει όχι στις Ηνωμένες Πολιτείες».

Αυτό το όχι φυσικά - ανεξάρτητα από εάν υπαγορεύθηκε από ένα σκληρό καθεστώς, δεδομένου ότι μερικοί το υποστήριζαν και άλλοι όχι, έχει φανερώσει τις καταστρεπτικές συνέπειες. Ο κακοήθης αποκλεισμός που επιβάλλεται στην Κούβα από τις ΗΠΑ τον επόμενο κιόλας χρόνο από την επανάσταση της συνεχίζει να πνίγει τη χώρα. Και ως εν ενεργεία παιδίατρος, η Αλέιντα είναι πάρα πολύ εξοικειωμένη με τις καθημερινή πραγματικότητα του αποκλεισμού.

«Υπήρξε μια περίπτωση ενός κοριτσιού, έξι μηνών,» λέει. «Είχε μια ασθένεια όπου το πεπτικό του σύστημα θα πλημμύριζε με αίμα και η μόνη θεραπεία ήταν μια θεραπεία που εφαρμόζεται στις ΗΠΑ. Η Κούβα είχε τα χρήματα για να πληρώσει, αλλά καμία φαρμακευτική επιχείρηση σε ολόκληρη την παγκόσμια ιατρική αγορά δε θα το διέθετε σε εμάς». Πιέζει μαζί τον αντίχειρα το δείκτη της σε μια χειρονομία απογοήτευσης. «Οποιοσδήποτε φαρμακευτικός διανομέας τολμούσε να συνεργαστεί με την Κούβα θα εντοπιζόταν και θα ανακρινόταν από το FBI. Η κυβέρνηση μπορεί να αγοράσει την επένδυση ή να μποϊκοτάρει τα αγαθά τους. Εμείς δεν μπορούσαμε να πάρουμε τη θεραπεία και το μωρό πέθαινε. Η μόνη αμαρτία εκείνου του κοριτσιού ήταν το γεγονός ότι γεννήθηκε στην Κούβα.»

Έχει υπάρξει μεγάλη φημολογία για το ότι ο Μπάρακ Ομπάμα σκοπεύει να αλλάξει την αμερικανική πολιτική απέναντι στη Κούβα, μετά από την ανακοίνωσή του για μια «νέα αρχή» στη σχέση τους σε μια πρόσφατη σύνοδο κορυφής στην Αμερική. Η Αλέιντα είναι δύσπιστη. «Αυτό που έχει κάνει ο Ομπάμα είναι να επιστρέψει στην πολιτική που εφήρμοσε ο Κλίντον. Δεν υπάρχει τίποτα νεότερο εδώ. Υποσχέθηκε να κλείσει το Γκουαντάναμο, αλλά αυτό δεν έχει γίνει. Υπάρχει μια έλλειψη συνοχής μεταξύ αυτών που λέει και αυτών που κάνει. Μέχρι τώρα δεν έχουμε δει τίποτα που να σηματοδοτεί μια αλλαγή στην πολιτική των ΗΠΑ».

«Εάν ο υπήρχε άρση του αποκλεισμού, τα πράγματα θα άλλαζαν σημαντικά. Η κουβανική οικονομία θα άνθιζε. Αυτός είναι ο κρίκος που λείπει από την αλυσίδα.»

Συμπτωματικά, πριν από την επίσκεψη της Αλέιντα, η Κουβανική εκστρατεία αλληλεγγύης έφερε στο φως της δημοσιότητας τις - κατά πάσα πιθανότητα - πιο παλιές έγχρωμες φωτογραφίες του πατέρα της, που είχαν τραβηχτεί από μια Βρετανίδα εθελόντρια που ταξίδεψε στο νησί το 1960, το καλοκαίρι προτού η Αλέιντα γεννηθεί. Η ηλικιωμένη πια Βρετανίδα ξέθαψε τις φωτογραφίες που κρατούσε μαζί με άλλα αναμνηστικά σε ένα παλιό κουτί παπουτσιών, τις οποίες είχε τραβήξει τότε, χωρίς να έχει καταλάβει το πόσο σημαντικός ήταν ο άνθρωπος που είχε φωτογραφήσει. Πως αισθάνθηκε η Αλέιντα όταν είδε αρχικά τις φωτογραφίες; «Ήταν όμορφο» λέει. «Η γυναίκα που έχει τις φωτογραφίες εργάστηκε εθελοντικά στην Κούβα εκείνη την περίοδο για το χτίσιμο ενός σχολείου. Ακόμα κι εκείνη την εποχή υπήρχαν άνθρωποι που πρόσφεραν απλόχερα την αλληλεγγύη τους. Αυτή είναι η αξία των φωτογραφιών για μένα».

Ο πατέρας της μοιάζει όπως πάντα, λέει, φυσικός και με ανθρώπους να τον περιβάλλουν. «Είμαι πολύ ευγνώμων σε αυτήν την γυναίκα που μου έδωσε ένα κομμάτι του πατέρα μου που ήξερα ήξερα ότι υπήρχε αλλά δεν το είχα δει ποτέ. Αλλά της είμαι πιο ευγνώμων επειδή παραμένει αλληλέγγυα στην Κούβα».

Η μητέρα της θα χαρεί πολύ να τις δει κι εκείνη, προσθέτει. Η Αλέιντα Μάρτς(μητέρα της Αλέιντα Γκεβάρα) ήταν αντάρτισσα του Κάστρο όταν συνάντησε το μελλοντικό σύζυγό της στον κουβανικό κάμπο, και τον εντυπωσίασε με τις γνώσεις της για τον τόπο Τώρα στα εβδομήντα της, η Μάρτς έχει δημοσιεύσει τα απομνημονεύματα της ζωή της με τον Γκεβάρα και του πώς ανέθρεψε τα τέσσερα παιδιά τους μετά από το θάνατό του. «Μπορείτε να αγοράσετε το βιβλίο της σε οποιαδήποτε γλώσσα θέλετε, εκτός από τα αγγλικά. Τούρκικα διαβάζετε;» αστειεύεται η Αλέιντα.

Τα ιδανικά και των δύο γονέων της επηρέασαν αναπόφευκτα τη συνείδηση της Αλέιντα, η οποία υποστηρίζει ότι δεν μπορούν οι γονείς να επιβάλουν τα ιδανικά στα παιδιά τους. «Μπορούν μόνο να τα παρουσιάσουν ως παράδειγμα», λέει.

Ακούγεται περίεργο ότι ένας άνθρωπος προσηλωμένος στην ενθάρρυνση της αριστερής επανάστασης στο μετά-αποικιακό Κονγκό θα έβρισκε το χρόνο να γράφει ιστορίες με ζώα για τα παιδιά του που ήταν μακριά, αλλά η Αλέιντα λέει ότι ο Τσε έκανε ακριβώς αυτό.

«Ο πατέρας μου δεν είχε την ευκαιρία να απολαύσει τα παιδικά μας χρόνια. Αλλά όταν ήταν μακριά, που τις περισσότερες φορές ήταν, μας έστελνε ιστορίες και σχέδια σε κάρτες. Ο αδελφός μου ο Καμίλο αποβλήθηκε από τον παιδικό σταθμό επειδή έβριζε και η μητέρα μου κατηγορούσε τον Τσέ γιατί αυτός έβριζε πολύ - όπως όλοι οι Αργεντινοί,» σημειώνει. «Ήταν στην Αφρική όταν έγραψε στον Καμίλο πως δεν μπορεί να βρίζει στο σχολείο γιατί αλλιώς ο Pépé ο κροκόδειλος -ένας χαρακτήρας που είχε επινοήσει ο Γκεβάρα στις ιστορίες του- θα δάγκωνε το πόδι του Τσέ». Αρπάζει τον ώμο μου. «Έτσι έπρεπε να σταματήσει να βρίζει για να προστατεύσει τον πατέρα του».

Ο Τσε, φυσικά, δεν είναι ποτέ απλώς ο πατέρας της Αλέιντα. Το διάσημο πορτρέτο του Γκεβάρα με το αγέρωχο ύφος και το βλέμμα στον ορίζοντα, έχει αναπαραχθεί σε αφίσες, μπλούζες, διαφημιστικά, κτλ από τότε. Η εικόνα του, εάν όχι τα ιδανικά του, είναι συνυφασμένη με την εφηβική εξέγερση και τη δημιουργική ανατροπή. «Το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, είδα έναν έφηβο με μια τσάντα που απεικόνιζε τον πατέρα μου, τον Τσε, στην οδό της Οξφόρδης και τον ρώτησα γιατί την είχε αγοράσει. Ο Τσε ήταν αυτός ο cool τύπος που μίλησε για την επανάσταση, είπε. Στην ερώτηση για το ποια επανάσταση δυσκολεύτηκε περισσότερο να απαντήσει».

«Όταν βλέπεις ένα παιδί να κουβαλάει την εικόνα του Τσε και να λέει 'θέλω να γίνω όπως ο Τσε και να παλέψω μέχρι την τελική νίκη', τότε αισθάνεσαι ενθουσιασμένος» λέει η Αλέιντα. «Αλλά το πιο εκπληκτικό πράγμα είναι ότι αυτό το γεγονός συνέβη στην Πορτογαλία, όχι στην Κούβα.»

Πώς αισθάνεται όμως για την εμπορική εκμετάλλευση της εικόνας του πατέρα της; «Είδα ότι το πορτρέτο του χρησιμοποιήθηκε για να διαφημίσει ένα κατάστημα οπτικών στο Βερολίνο. Ένας σχεδιαστής μόδας στη Νέα Υόρκη παρουσίασε εσώρουχα στα οποία απεικονοζόταν το πρόσωπό του πατέρα μου». Ο αντίχειρας και ο δείκτης της ενώνονται για άλλη μία φορά. Όλα εξαρτώνται από το πλαίσιο. «Αν ένας νέος φορά την μπλούζα με το πρόσωπο του Τσε και αρχίζει να καταλαβαίνει ποιός ήταν αυτός ο άνθρωπος, τότε δεν έχω κανένα πρόβλημα».

Η Αλέιντα είναι ομοίως διχασμένη για την πρόσφατη εμμονή του Hollywood με τον πατέρα της. «Το 'Motorcycle Diaries' του Walter Salles, που παρουσίασε τα πρώτα χρόνια του Γκεβάρα και τα ταξίδια του σε όλη τη Λατινική Αμερική, ήταν μια θαυμάσια ταινία, η οποία παρουσίαζε τον νέο που μαθαίνει για τη φτώχεια που επικρατεί και που αρνείται να γυρίσει την πλάτη του σε αυτό που συμβαίνει. Το πιο πρόσφατο διμερές 'Βiopic Che', με πρωταγωνιστή το Benicio del Torro, ήταν απογοητευτικό. Περίμενα μια πληρέστερη παρουσίαση της επανάστασης» υπογραμμίζει η κόρη του Αργεντίνου επαναστάτη.

Το λεξιλόγιο του αγώνα, της συνείδησης και της θυσίας που χρησιμοποιεί η Αλέιντα μπορεί να φανεί αναχρονιστικό στο βρετανικό ακροατήριο. Αλλά υπάρχει μια ακόμηιστορία για την Κούβα, που πρέπει να λεχθεί. Δεδομένου ότι η δύση περιμένει ανυπόμονα εξελίξεις με την υγεία του Κάστρο, για την Αλέιντα, η διαδοχή του μπορεί μόνο να αναγγείλει μια νέα αρχή.

«Η μηχανή της αμερικανικής προπαγάνδας έχει αφιερωθεί στο να διατυμπανίζει σε όλους πως η επανάσταση εξαρτάται από μόνο ένα άτομο. Αλλά υπάρχει μια εσωτερική πεποίθηση μεταξύ των Κουβανών. Έτσι, όταν έρθει ο καιρός που ο Φιντέλ δεν θα είναι πια μαζί μας, εν ζωή, οι Κουβανοί θα βρουν τον τρόπο να συνεχίσουν. Και εάν δεν μπορέσουν να το κάνουν αυτό, θα εξαφανιστούν. Ο Πάμπλο Μιλανές είπε κάποτε πως είναι προτιμότερο να βυθιστείς στη θάλασσα παρά να προδώσεις τη δόξα που βίωσες μια φορά. Και για μας αυτό είναι αλήθεια».

tvxs