Το πρώτο τεύχος της ελληνικής έκδοσης του Monthly Review κυκλοφόρησε τον Iανουάριο του 1975, με εκδότη το μακαρίτη Αιμίλιο Δημόπουλο.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου συνδεόταν φιλικά με τον Πωλ Σουήζυ (Paul Sweezy) –υπήρξε και βοηθός του για ένα διάστημα, στις αρχές της δεκαετίας του 1940, στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ– και παρακολουθούσε το Monthly Review, στο οποίο είχε γράψει αρκετές φορές.[1] Στις πρώτες εκλογές μετά την πτώση της χούντας ο Παπανδρέου είχε καλέσει τους εκδότες του περιοδικού Πωλ Σουήζυ και Xάρρυ Mάγκντοφ (Harry Magdoff) στην Κρήτη «για να παρακολουθήσουν την προεκλογική εκστρατεία, όπου και συζήτησαν εκ βαθέων την όλη κατάσταση».[2] Eίναι βέβαιο ότι από αυτή τη συνάντηση προέκυψε η ιδέα της έκδοσης στα ελληνικά του Monthly Review. Το περιοδικό κάλυπτε σε μεγάλο βαθμό τους ιδεολογικούς και πολιτικούς προσανατολισμούς του Ανδρέα Παπανδρέου και του ΠΑΣΟΚ την εποχή εκείνη.
Σταθερά προσανατολισμένο σε μια κριτική ενάντια στον καπιταλισμό/ιμπεριαλισμό, στο μονοπωλιακό καπιταλισμό, στην υποστήριξη των αντιιμπεριαλιστικών κινημάτων, σε κάθε προσπάθεια αποδέσμευσης από την αμερικανική ηγεμονία και σε κάθε προσπάθεια μεταρρύθμισης –όπου κι αν έγινε–, βαθιά διεθνιστικό και κριτικό απέναντι στον υπαρκτό σοσιαλισμό αλλά και σε άλλα ρεύματα της Aριστεράς την εποχή εκείνη, όπως αυτά της σοσιαλδημοκρατίας και του ευρωκομμουνισμού, αποτελούσε πρώτης τάξης ιδεολογικό (και πολιτικό) στήριγμα για τους τότε προσανατολισμούς του ΠΑΣΟΚ, όπως τους χάρασσαν ο ιδρυτής του και η ιδεολογικοπολιτική κληρονομιά του ΠΑΚ.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου υπήρξε την εποχή εκείνη πολύ σκληρός επικριτής του μονοπωλιακού καπιταλισμού, της αμερικανοκρατίας, της ΕΟΚ και του ΝΑΤΟ, της σοσιαλδημοκρατίας και του υπαρκτού σοσιαλισμού, φίλος και συνεργάτης πολλών ηγετών αντιιμπεριαλιστικών και αντιαποικιακών κινημάτων, ενώ προσπάθησε να δημιουργήσει μέτωπα για μια πιο ανεξάρτητη πορεία στα διεθνή ζητήματα. Παράλληλα αξιοποίησε την ιδεολογικοπολιτική κληρονομιά της εθνικής αντίστασης, των αγώνων της μετεμφυλιακής περιόδου (Κυπριακό, 114, 15% για την Παιδεία κ.λπ.) και, φυσικά, της πάλης κατά της χούντας. Το «Η Ελλάδα στους Έλληνες» και το τρίπτυχο «Εθνική ανεξαρτησία – Λαϊκή κυριαρχία – Κοινωνική απελευθέρωση» αυτές τις εμπειρίες και αυτά τα αιτήματα συμπύκνωνε. Άμεσα. Κατανοητά. Χωρίς τις περικοκλάδες της παραδοσιακής Aριστεράς, που έριζε για το ποιο κομμάτι της ήταν το γνήσια «επαναστατικό».
Δεν είναι καθόλου τυχαίο λοιπόν που ο Παπανδρέου, μαζί με τον Σπύρο Δράινα, μέλος του ΠΑΚ στον Καναδά και πολύ κοντά στον κύκλο του Monthly Review, καθώς και τον Αιμίλιο Δημόπουλο, που διατηρούσε την περίοδο της χούντας ένα μικρό βιβλιοπωλείο στα Εξάρχεια, αποφάσισαν την έκδοσή του στα ελληνικά με τον τίτλο Μηνιαία επιθεώρηση.
Το πρώτο τεύχος του περιοδικού κυκλοφόρησε τον Iανουάριο του 1975 και το υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό όλοι οι σκεπτόμενοι αριστεροί την εποχή εκείνη, όλοι όσοι «έψαχναν» να μάθουν, να βρουν νέες απαντήσεις και νέους δρόμους για την Aριστερά διεθνώς και στην Ελλάδα. Δεν απευθυνόταν, όπως ήταν φυσικό, αποκλειστικά στο χώρο του νεογέννητου τότε ΠΑΣΟΚ. Ίσως βοήθησε την ιδεολογική επιρροή του, μια και οι άλλοι χώροι της παραδοσιακής Aριστεράς –και τα παρεκκλήσια της– διέθεταν τις δικές τους αδιαπραγμάτευτες αλήθειες και δεν έμπαιναν στον κόπο να διαβάσουν οτιδήποτε δεν ανήκε στο δικό τους ιδεολογικό κύκλο.
Κυκλοφόρησαν 15 τεύχη (διπλά ήταν το 8ο-9ο, το 11ο-12ο και 13ο-14ο) μέχρι τα μέσα του 1976. Τότε η έκδοση σταμάτησε χωρίς καμιά εξήγηση. Η διακοπή της στεναχώρησε έναν κύκλο ανθρώπων που είχε ιδεολογική, πολιτική και κινηματική σχέση με το Monthly Review ακόμα πριν από τη δικτατορία, οι οποίοι αποφάσισαν να κινηθούν προς την κατεύθυνση της επανέκδοσής του. Συνάντησαν τον Αιμίλιο Δημόπουλο και συζήτησαν το θέμα μαζί του. O Δημόπουλος τους εξήγησε ότι η διακοπή της έκδοσης οφειλόταν σε οικονομικούς λόγους. Συγκεκριμένα, οι οργανώσεις του ΠΑΣΟΚ, που απορροφούσαν μεγάλο μέρος από τα τεύχη που κυκλοφορούσαν, δεν του έστελναν τα λεφτά από τις πωλήσεις του περιοδικού. Δεν είχε καμιά αντίρρηση για την επανέκδοσή του, με την προϋπόθεση ότι δεν θα έφερε το οικονομικό βάρος της. Υπήρξε συμφωνία και το περιοδικό επανακυκλοφόρησε τον Ιούλιο του 1977 με συνεκδότη τον Λευτέρη Ριζά.
Η παρουσία του αυτή δεν ήτανε καθόλου τυχαία. Από τα ιδρυτικά μέλη το 1963 της κίνησης «Φίλοι Νέων Χωρών – Κίνηση Αντιαποικιακής Αλληλεγγύης» (ΦNX), γνώριζε από τότε το Monthly Review, το οποίο υπήρξε περιοδικό-στήριγμα του κινήματος της εποχής εκείνης. Αλλά αξίζει να πούμε μερικά γι’ αυτό, ώστε να καταλάβουμε πώς προέκυψε το ζωηρό ενδιαφέρον για την επανέκδοσή του από τον ίδιο και έναν κύκλο κοντινών του ανθρώπων.
Το Μonthly Review πριν από την 21η Απριλίου 1967
Το Monthly Review μπορεί να συμπληρώνει 30 χρόνια από την έκδοσή του στα ελληνικά, αλλά η παρουσία του στο ελληνικό αριστερό κίνημα είναι παλιότερη – χρονολογείται από το 1964. Αυτή η παρουσία συνδέεται με τους ΦNX.
Το πολιτικό κλίμα της εποχής – Zυμώσεις στην Aριστερά
Οι αναζητήσεις στο χώρο της παραδοσιακής Aριστεράς σχετικά με το «πού πάει το κίνημα» είχαν φουντώσει στις αρχές της δεκαετίας του ’60, συνεπικουρούμενες από τις σχετικές συζητήσεις-διχογνωμίες στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, ιδιαίτερα ανάμεσα στο ΚΚΣΕ και στο ΚΚ Κίνας. Η γραμμή που ήθελε να επιβάλει το ΚΚΣΕ στο παγκόσμιο κίνημα (ειρηνική συνύπαρξη, ειρηνική άμιλλα, ειρηνικό πέρασμα στο σοσιαλισμό) βρέθηκε στο κέντρο των συζητήσεων και της διαμάχης στο χώρο της Aριστεράς – όχι μόνο μεταξύ παλιών αγωνιστών της Aντίστασης και του Eμφυλίου, αλλά ιδιαίτερα των νέων. Δεν είχε σχέση μόνο με το τι συνέβη στο παρελθόν, δηλαδή τον Eμφύλιο, την ήττα, τις ευθύνες της ηγεσίας, αλλά και με το παρόν: τη στρατηγική και την τακτική της Aριστεράς. Τη γραμμή της. Τη θέση της σε μια σειρά από κρίσιμα για τον τόπο προβλήματα. Ανάμεσά τους και το Κυπριακό, που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην αποχώρηση πολλών νέων τότε από την ΕΔΑ.
monthlyreview
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου